راستی، پیوستگی دین و سیاست، پادشاهی، عدالت و اصالت نژاد در کلیله و دمنه و قابوسنامه

محورهای موضوعی : شعر

محمد فرهادی ¹ , سینا فروزش ² , رضا شعبانی ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - استادیار تاریخ، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - استاد تاریخ، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

تاریخ دریافت : 1398/04/22 تاریخ پذیرش : 1398/04/22 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

نظام فکری اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی در مؤلفه‌هایی چون راستی و راستگویی، پیوستگی دین و سیاست، السلطان ظل الله، حفظ نظام طبقاتی، رحمت الهی،‌ دروغ و جایگاه پادشاه و...‌ تبلور و تداوم یافت. متون عربی- اسلامی، مزدایی و پهلوی نیز در انتقال و گسترش اندیشه‌های ایرانشهری مؤثر بوده‌اند و تصویری کلی از مفردات اندیشه‌های ایرانشهری به دست دادند. کتبی مانند ادب ‌الکبیر و ادب‌ الصغیر نوشته ابن مقفع، الحکمة ‌الخالدة نوشته مسکویه، تاج ‌الملوک نوشته جاحظ و عیون ‌الأخبار نوشته ابن قتیبه، کلیله و دمنه ترجمه ابن مقفع و قابوسنامه نوشته عنصرالمعالی از آن جمله‌اند. در این پژوهش که با روش تاریخی و رویکردی توصیفی تحلیلی صورت گرفته است، سیر و تداوم اندیشه‌های ایرانشهری در دو کتاب کلیله و دمنه و قابوسنامه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است؛ و نشان داده شده است که هر دو اثر، نقش بی بدیلی در حفظ و ادامه مفردات اندیشه‌های ایرانشهری ایفا کرده‌اند و به نحوی بارز مؤلفه‌های فرهنگی و تمدنی ایرانی را احیاء کرده و بازتاب داده‌اند.

چکیده انگلیسی:

Thinking system in Islamic era persists in some elements such as honesty and veracity, conjunction of religion and policy, keeping classification system, Divine Mercy, lying and kingship status. Arabic – Islamic texts were also effective on transfer and development of thinking system. Books such as "Adab Al kabir and Adab Al saghir" by Ibn al-Muqaffa', "Eternal wisdom" by Miskawayh, "Taj Al Molouk" by Al-Jāhiz, "Oyoun El Akhbar" by ibn Qutayba, " Kalila and Dimna" translated by Ibn al-Muqaffa' and "Qabus nameh" by Keikavous. The present research studies circuit and development of "Kalila and Dimna" and "Qabus nameh" and shows that both works played important roles in keeping and continuation of thinking system and renewed and reflected cultural and civil elements.

منابع و مأخذ:

اوستا. 1388ش، به کوشش جلیل دوستخواه، ج2، چاپ 14، تهران: انتشارات مروارید.

اکبرزاده، داریوش. 1385ش، کتیبه‌های پهلوی، چاپ اول، تهران: نشر پازینه.

جوینی، علاءالدین عطا ملک. 1387ش، جهانگشای جوینی، تصحیح محمد قزوینی، چاپ اول، تهران: انتشارات هرمس.

رابینسون، چارلز الکساندر. 1370ش، تاریخ باستان، ترجمه اسماعیل دولتشاهی، چاپ اول، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.  

رضی، هاشم. 1384ش، دین و فرهنگ ایرانی پیش از زرتشت، چاپ دوم، تهران: انتشارات سخن.

شعبانی، رضا. 1389ش، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، چاپ 11، تهران: نشر قومس.

شعبانی، رضا. 1389ش، مروری کوتاه بر تاریخ ایران، تهران: انتشارات بین المللی هادی.

فردوسی، ابوالقاسم. 1386ش، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ 11، تهران: نشر قطره.

کریستینسن، آرتور. 1382ش، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ساحل و صدای معاصر.

کیکاووس بن اسکندر. 1390ش، قابوسنامه، به کوشش غلامحسین یوسفی، چاپ 17، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.

گارثویت، جین رالف. 1391ش، تاریخ سیاسی ایران، ترجمه غلامرضا علی بابایی، چاپ دوم(اول ناشر)، تهران: انتشارات کتاب آمه.

مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین. 1378ش، مروج الذهب ومعادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ ششم، تهران: علمی فرهنگی.

منشی، نصراله. 1388ش، کلیله و دمنه فارسی، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، چاپ دوم، تهران: انشارات اهورا و صدای معاصر.

نارمن شارپ، رالف. 1384ش، فرمان‌های شاهنشاهان هخامنشی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه.

 

Avesta.(2010/1388SH).With the efforts of Jalil Doustkhāh. 14th ed. Tehran: Morvārid.

Akbar Zadeh, Daruosh.(2011). Pahlavi inscriptions .Tehran: Pazineh Publishing.

Christensen, Arthur Emanuel.(2003). Iran during Sasanian times .TR Rshide Yasami.3thed.Tehran: Sahel & sedaye Moacer Publishing.

Ferdowsi, Abo-lqāsem. (2009). Shāhnāmeh. With the efforts of Saeed Hamidyān. 9rd ed. Tehran: Qatreh Publishing.

Garsovit, Jin ralf. (2012). Political History of Iran. TR Gholamreza Ali babaie. Tehran: Ameh Publishing.

Jouini, Alaeddin Ata Malek. (2008). History of Jahangoshaye Jouini. With the effords of Mohammade qazvini, Thran: Hermes Publishing.

Kelileh va Demneh. (2009).With the effords of Mojtaba Moinoei, Tehran, Ahoora & Sedaye Moaser Publishing.

Ky-Kawoos, Eskandar ebne.(2011). Qaboosnameh.With the efforts Gholam Hosyn Yosefi.17thed.Tehran: Scientific Cultural Publishing.

Masoudi,Ali bin Hossein.(1999).Moroj azzahab.TR Abolghasem payandeh .6thed.Tehran. Scientific Cultural Publishing.

Razi, Hashem.(2005). Iranian religion and culture before Zoroastrianism. 2thed. Tehran: sohkan Publishing.

Robinson, Charles Alexander(1991). Ancient history.TR Esmaele Dolatshahi. Tehran: Islamic Revolution Teaching Publication.

Shabani,Reza(2010) . The social foundations of Iranian history.11thed.Tehran:Qomes Publishing.

Shabani,Reza(2010.). A brief overview of Iranian history.Tehran: International Publishing Hadi.

Sharp,Ralfh Norman(2005). The orders of the Achaemenid kingdomsi.Tehran:Pazineh Publishing.