نقد اجتماعی «همسایه‌ها» و مقایسه آن با نظریه لوکاچ

محورهای موضوعی : شعر

الهه پلوئی ¹ (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
منیره احمد سلطانی ² (گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمد همایون سپهر ³ (گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/04/07 تاریخ پذیرش : 1399/04/31 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: ملی شدن نفت, نقد اجتماعی, نقد سیاسی, گئورگ لوکاچ, شخصیت پردازی,

چکیده مقاله :

دوره حکومت محمدرضا پهلوی میزان فروش نفت به کشورهای دیگر افزایش پیدا می‌کند و شرایط مالی کشور به نسبت قبل بهتر می‌شود و به تبع آن خرید کاغذ، نشر کتاب و... افزایش می‌یابد. از سویی سختگیری و سانسور به نسبت دوره رضاشاه کم‌تر است. از این رو در دوره حکومت پهلوی دوم داستان نویسی رواج بیش‌تری دارد و نویسندگان متأثر از شرایط جامعه دست به خلق داستان‌هایی می‌زنند که شرایط جامعه و حوادث تاریخی آن دوره را بیان می‌کند. یکی از این داستان‌ها، همسایه‌ها است که اوضاع جنوب ایران در زمان ملی شدن نفت را بیان می‌کند. در این کتاب، شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر آن دوره، زندگی مردم و افکار و اندیشه و آرزوها و مشکلات آن‌ها، فقر مالی و فرهنگی و حتی لایه‌های پنهان زندگی و فکر انسان‌ها بیان می‌شود و به صورت غیر مستقیم به نقش حزب توده در ایجاد این نهضت سیاسی اشاره شده است.

چکیده انگلیسی:

During Mohammad Reza Pahlavi’s reign, the amount of oil sales to other countries increased and the country's financial situation improved compared to last years, and as a result, the purchase of paper, book publishing, etc. increased. On the other hand, strictness and censorship are less than Reza Shah's era. Therefore, during the second Pahlavi regime, storytelling became more popular and writers who were influenced by the conditions of society, began to create stories that express the conditions of society and the historical events of that period. One of these stories is "Neighbors" which describes the situation in southern (cities of) Iran at the time of the nationalization of oil. In this book, the political and social conditions of that period, the people’s lives and their thoughts and ideas and aspirations and problems, financial and cultural poverty and even the hidden layers of human life are expressed and the role of the Tudeh Party in creating this political movement is mentioned indirectly.

منابع و مأخذ:

پارکینسون، جی. 1375ش، لوکاچ و جامعه شناسی ادبیات، ترجمه هاله لاجوردی، چاپ اول، تهران: نشر ارغنون.

پرهام، سیروس. 1362ش، رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، چاپ هفتم، تهران: نشر آگاه.

توانایان فرد، حسن. 1364ش، توطئه‌های اقتصادی امپریالیسم در ایران، ج1، چاپ اول، تهران: نشر سازمان انتشارات کتاب.

ژاک دولونه، ژان میشل شارلیه. 1369ش، اسرار نفت، ترجمه ژاله عالیخانی، چاپ اول، تهران: نشر خامه.

سید حسینی، رضا. 1371ش، مکتب‌های ادبی، ج1، چاپ دهم، تهران: نشر نگاه.

شیلابلر، جاناتان بلوم. 1390ش، هنر و معماری اسلامی، ج2، ترجمه یعقوب آژند، چاپ چهارم، تهران: نشر فرهنگستان هنر.

علوی کیا، محمد علی و سیروس غفاریان. 1394ش، تاریخ ایران و جهان2، چاپ پانزدهم، تهران: نشر کتاب‌های درسی ایران.

فاتح، مصطفی. 1335ش، پنجاه سال نفت، چاپ اول، تهران: نشر کاوش.

گلدمن، لوسین. 1371ش، جامعه شناسی ادبیات، ترجمه محمد پوینده، چاپ اول، تهران: نشر هوش و ابتکار.

محمود، احمد. 1357ش، همسایه‌ها، چاپ چهارم، تهران: نشر سپهر.

میرصادقی، جمال. 1360ش، ادبیات داستانی، چاپ اول، تهران: نشر ماهور.

هال، جیمز. 1383ش، فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، چاپ دوم، تهران: نشر فرهنگ معاصر.

 

مقالات

رادفر، ابوالقاسم. زمستان 1386ش، «ادبیات معاصر فارسی در ترازوی ادبیات تطبیقی»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره 1، شماره 4، صص 79-91.

Parkinson, J. 1996, Lukács and the Sociology of Literature, translated by Haleh Lajevardi, First Edition, Tehran: Arghanoon Publishing.

Parham, Sirous. 1983, Realism and Anti-Realism in Literature, Seventh Edition, Tehran: Agah Publishing.

Tavanayan Fard, Hassan. 1985, Economic Conspiracies of Imperialism in Iran, Vol. 1, First Edition, Tehran: Book Publishing Organization.

Jacques de Louanay, Jean Michel Charlier, 1990, Secrets of Oil, translated by Jaleh Alikhani, first edition, Tehran: Khameh Publishing.

Seyed Hosseini, Reza 1992, Literary Schools, Volume 1, Tenth Edition, Tehran: Negah Publishing.

Sheila Blair, Jonathan Bloom. 2011, Islamic Art and Architecture, Volume 2, translated by Yaghoub Azhand, fourth edition, Tehran: Academy of Arts Publishing.

Alavi Kia, Mohammad Ali and Sirus Ghaffarian. 2015, History of Iran and the World 2, Fifteenth Edition, Tehran: Publication of Iranian Textbooks.

Fateh, Mostaf, 1956, Fifty Years of Oil, First Edition, Tehran: Kavosh Publishing.

Goldmann, Lucien. 1992, Sociology of Literature, translated by Mohammad Pooyandeh, first edition, Tehran: Hoosh & Ebtekar Press.

Mahmoud, Ahmad 1978, Neighbors, fourth edition, Tehran: Sepehr Publishing.

Mirsadeghi, Jamal 1981, Fiction, First Edition, Tehran: Mahour Publishing.

Hall, James. 2004, Dictionary of Symbols in East and West Art, translated by Roghayeh Behzadi, second edition, Tehran: Farhang e Moa’ser Press.

 

Articles:

Radfer, Abol Qasem Winter 2007, "Contemporary Persian Literature in the Scale of Comparative Literature", Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Volume 1, Number 4, pp. 79-91