تکرار در مثنوی معنوی و حدیقه سنایی
محورهای موضوعی : شعرفرشته یارمحمدی 1 , رضا حیدری نوری 2 , ملک محمد فرخزاد 3
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی ، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی ، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی ، ایران، نویسنده مسئول
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ایران.
3 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد ساوه و مدیر گروه ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه
کلید واژه: تکرار, حدیقه, واج آرایی, مثنوی, جناس,
چکیده مقاله :
یکی از انواع موسیقی شعر، موسیقی درونی است که بیشتر به صورت تکرار آوایی دیده می‌شود. این نوع موسیقی در کنار قافیه و ردیف علاوه بر این که به هماهنگی آوایی بیت کمک می‌کند، از نظر معنایی نیز دارای اهمیت است. گویندگان به دلایل مختلفی نظیر تأکید بر یک موضوع، نشان دادن اهمیت آن و جلب نظر مخاطب، به تکرار می‌گرایند. تکرار دارای انواعی است که با نام‌های مختلف در آرایه‌های لفظی مطرح می‌شود: واج‌آرایی، جناس، تکرار هجا، تکرار کلمه، شبکه معنایی، ردالصدر علی‌العجز، ردالعجر علی‌الصدر و ... در این پژوهش با هدف شناخت ویژگی‌های آوایی مثنوی مولوی و حدیقه سنایی، به روش توصیفی-تحلیلی این دو اثر را از نظر نحوه تکرارها، مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده‌ایم که تکرار کلمه یکی از عناصر مهم در این دو اثر به شمار می‌رود. تکرار کلمه در مثنوی هدفمندانه‌تر بوده و به انسجام معنایی و روابط طولی ابیات کمک کرده است. انواع دیگر تکرار از جمله: تکرار در آغاز ابیات متوالی، تکرار از ابتدای مصراع‌ها، واج‌آرایی، شبکه معنایی، تکرار هجا، تکرار مصوت نیز در مثنوی مولوی و حدیقه سنایی دیده می‌شود اما در هر دو اثر به شیوه‌ای هنرمندانه بدون گرایش به تکلف ایجاد شده است.
One of the types of poetry music is internal music, which is more often seen as a repetitive phonetic. This type of music, along with rhymes and rows, is also semantically important in addition to helping to coordinate the phonetic verses. Scholars repeat for a variety of reasons, such as focusing on an issue, showing its importance, and attracting audience feedback. Repetition has a variety of names that are arranged in verbal arrays: phonemes, puns, syllable repetition, word repetition, semantic network, Rad Alsdr Ala Al-Ajz, Rad Al-Ajar Ala Al-Sadr etc. In this study, with the aim of identifying the phonetic properties of Rumi’s Masnavi and Sanaei’s Hadighat, we examine the two effects in terms of the way of repetitions using the descriptive-analytical method, and we conclude that the repetition of the word is one of the important elements in these two works. The repetition of the word in the Masnavi is more purposeful and contributed to the semantic coherence and the longitudinal relations of the verses. Other types of repetitions include Repeating at the beginning of the sequence verses, repetitions from the beginning of hemistich, phonemes, semantic networks, syllable repetition, vowel repetition which also seen in Rumi’s Masnavi and Sanaei’s Hadighat, but in both of these works have been created in an artistic manner without any tricking.
آقاحسینی، حسین و آقازینالی، زهرا. 1387ش، «تحلیل کنایه و آیرونی، ادبیات فارسی و انگلیسی»، فصلنامه کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، سال نهم، شماره هفدهم، صص127-95.
جعفری قریه علی،حمید و پورینی اسدی، لیلا. 1399ش، «بررسی شگردهای داستانک پردازی در بحر طویل های ابوالقاسم حالت» ، فنون ادبی ، سال12،ش3، صص66-53.
حسینی موخر، محسن و نجات، احمد. 1395ش، «بررسی تطبیقی درون مایه اعتراض در شعر احمد مطر و علیرضا قزوه»، دو فصلنامه مطالعات تطبیقی فارسی-عربی،سال1 ، ش 2، صص66-39.
رجبی،فرهاد.1391ش، «رسالت طنز در شعر میرزاده عشقی و احمد مطر»، مجله زبان و ادبیات عربی،ش7، صص102-73.
زینی وند، تورج. 1391ش، «طنز تلخ در شعر پایداری فلسطین،(مطالعه مورد پزوهش: شعر راشد حسین)»، فصلنامه نقد ادب عربی معاصر دانشگاه یزد، سال دوم، شماره سوم،صص 101-77.
ساکنیان دهکردی، مهسا. 1387ش، «رویکردی به ادبیات طنز با جستاری در شعر ابوالقاسم حالت»، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال سوم، ش8و9، صص94-69.
عسگری،مهرناز و فاضلی،مهبود، صلاحی مقدم، سهیلا. 1398ش، «تحلیل انتقادی گفتمان دو اثر طنز آمیز «دیوان خروس لاری» از ابوالقاسم حالت و «مجموعه آثار محمد علی افراشته» بر اساس الگوی ون لیوون(1996م)، فصلنامه پژوهش های ادبی سال16 ش64، صص88-57.
غلامحسین زاده، غلامحسین و دیگران. 1390ش، «مقایسه آیرونی با صناعات بلاغی فارسی»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال19،ش7، صص135-107.
_||_آقاحسینی، حسین و آقازینالی، زهرا. 1387ش، «تحلیل کنایه و آیرونی، ادبیات فارسی و انگلیسی»، فصلنامه کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، سال نهم، شماره هفدهم، صص127-95.
جعفری قریه علی،حمید و پورینی اسدی، لیلا. 1399ش، «بررسی شگردهای داستانک پردازی در بحر طویل های ابوالقاسم حالت» ، فنون ادبی ، سال12،ش3، صص66-53.
حسینی موخر، محسن و نجات، احمد. 1395ش، «بررسی تطبیقی درون مایه اعتراض در شعر احمد مطر و علیرضا قزوه»، دو فصلنامه مطالعات تطبیقی فارسی-عربی،سال1 ، ش 2، صص66-39.
رجبی،فرهاد.1391ش، «رسالت طنز در شعر میرزاده عشقی و احمد مطر»، مجله زبان و ادبیات عربی،ش7، صص102-73.
زینی وند، تورج. 1391ش، «طنز تلخ در شعر پایداری فلسطین،(مطالعه مورد پزوهش: شعر راشد حسین)»، فصلنامه نقد ادب عربی معاصر دانشگاه یزد، سال دوم، شماره سوم،صص 101-77.
ساکنیان دهکردی، مهسا. 1387ش، «رویکردی به ادبیات طنز با جستاری در شعر ابوالقاسم حالت»، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال سوم، ش8و9، صص94-69.
عسگری،مهرناز و فاضلی،مهبود، صلاحی مقدم، سهیلا. 1398ش، «تحلیل انتقادی گفتمان دو اثر طنز آمیز «دیوان خروس لاری» از ابوالقاسم حالت و «مجموعه آثار محمد علی افراشته» بر اساس الگوی ون لیوون(1996م)، فصلنامه پژوهش های ادبی سال16 ش64، صص88-57.
غلامحسین زاده، غلامحسین و دیگران. 1390ش، «مقایسه آیرونی با صناعات بلاغی فارسی»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال19،ش7، صص135-107.
گوشه نشین، فاطمه و تاج بخش، پروین و شرافتی گورابی، زینب. 1400ش، «بررسی تطبیقی «دیوان شوخ» از ابوالقاسم حالت و «بدوی سرخ پوست» از محمد ماغوط » فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت، ش 59، صص267-243.
مختاری،قاسم، سپهری نیا، جواد و جوکار،سمیرا. 1392ش، «طنز سیاسی – اجتماعی در اندیشه های عبید زاکانی و احمد مطر»، کاوش نامه ادبیات تطبیقی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی کرمانشاه، سال3،ش12، صص146-121.
References
Aslani, MohammadReza. (1385). Dictionary and satirical terms, Tehran: Karvan.
Anooshe, Hasan. (1376). Dictionary of Persian literature, Second edition, Tehran: ministry of cultural and Islamic guidance.
Jamalabadi, Mosa Alreza. (1393). The translation of poetry book of Ahmad Matar, the M.A thesis of translation studies of Arabic language, Hakim Sabsevari University.
Javadi, Hasan. (1384). The history of satire in Persian literature, Tehran: Karvan.
Hafiz, Shams Aldin Mohammad. (1391). The book of poetry, the rich and Ghazvini edition, Tehran: Daily thinking.
Halat, Abolqasem. (1368). The funny book of poetry, Second edition, Tehran: Sanai.
………… (1370). The poetry book of Aboleinak, Tehran: Ma.
…………. (1362). Wild Looster, Tehran: Book Forum.
Dad, Sima. (1378). The dictionary of literary terms, Tehran: pearls.
Shamisa, Siroos. (1371). Expression, Second edition, Tehran: Ferdos.
Ayesh, Mohammad. (2006). Ahmad Matar, Exile poet, Beirut: Daralyousef.
Kaden, G, A. (1380). The dictionary of literature and criticism, Translated by Kazem Firoozmand, Second edition, Tehran: Shadman.
-Livon. (1996m). Literary studies quarterly, 16th year, number 64, pages 57-88.
Mariji, Shams Alah. (1387). The mental introduction and social background of contemporary events in Iraq, Qom, garden of books.
Matar, Ahmad. (2001). A complete poetry implementation, London.
Meghdadi, Bahram. (1378). Dictionary of literary criticism terminologies from Plato until the contemporary era, Tehran, Daily thinking.
Article
Agha Hosseini, Zahra, Zeinali, Hossein. (1387). Comparative analysis of irony, English and Persian literature, quarterly letter of exploring, 9th year, number 17.
Jafari Ghariye Ali, Hamid, & Poorini Asadi, Leila. (1399). (Analysis of tricks of writing short stories in Abolqasem Halat’s lengthy measures). Literary technicalities, 12th year, Number 3, page 53-66.
Hossein Mokhar, Mohsen, & Nejat, Ahmad. (1395). Comparative analysis of theme of complain in Ahmad Matar and Alireza Ghazve poetry, two quarterlies of comparative studies of Persian-Arabic, First year, number 2, page 39-66.
Rajabi, Farhad. (1391). The prophecy of satire in poetry of Mirzade Eshqi and Ahmad Matar, The magazine of Arabic literature, number 7, pages 73-102.
Zeini Vand, Tooraj. (1391). Bitter satire in philistine ‘s resistance, (case study being researched: Rashed Hossein’s poem), Quarterly of modern criticism of Arabic literature, Yazd: Yazd University.
Sakeniyan Dehkardi, Mahsa. (1387). An approach to satirical literature with a query in Abolqasem Halat’s poem, The quarterly of faculty of literature and humanities, 3rd year, number 8 and 9, pages 64-69.
Asgari, Mehrnaz, & Fazeli, Mabod, Salahi Moghadam, Sohaila. (1398). A critical analysis of two satirical works of art (poetry book of wild looser) by Abolqasem Halat and A collection of works of (Mohammad Ali Afrashte) based on Wen model.
Gholam Hossein Zade, GholamHossein, et al. (1390). Comparison of irony with Persian rhetorical production, A Persian and English literature quarterly, 19th year, number 7, page 107-135.
Gousheh neshin, Fatemeh and Tajbakhsh, Parvin and Sherafati Goorabi, Zeinab. (1400), "Comparative study of" Divan Shokh "by Abolghasem Halat and" Badviye Sorkhpoost "by Mohammad Maaghout" Quarterly Journal of Comparative Literature Studies, Islamic Azad University of Jiroft Branch, Vol. 59, pp. 267-243.
Mokhtari, Ghasem, Sepehrinia, Javad, & Jokar, Samira. (1392). Social-political satire in thoughts of Obeid Zakani and Ahmad Matar, An exploring letter of comparative literature, Faculty of literature and humanities, Razi university of Kermanshah, 3rd year, number 12, page 121-146.