سیره و زندگی حضرت امام حسین (ع) در متون دینی، تاریخی و ادبیِ زبان فارسی و عربی

محورهای موضوعی : شعر

منصوره مشایخی ¹ , دکتر اسماعیل اسلامی ²

1 - عضو هیئت علمی تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت
2 - دانشگاه آزاد جیرفت

تاریخ دریافت : 1403/02/03 تاریخ پذیرش : 1403/03/29 تاریخ انتشار : 1403/04/19

کلید واژه: امام حسین (ع), نشاط معنوی, سیره, زندگی, متون تاریخی و ادبی.,

چکیده مقاله :

در دل تاریخ پرفراز و نشیب اسلام، چهره‌های برجسته‌ای هستند که با زندگی و مجاهدت‌های خود، فصولی از عظمت و درخشش را رقم زده‌اند. در میان این شخصیت‌ها، حضرت امام حسین (ع)، نوۀ پیامبر اسلام (ص)، به‌عنوان ستاره‌ای درخشان و الهام‌بخش در آسمان معنویت و شجاعت می‌درخشد. ایشان نه‌تنها به‌عنوان یک شخصیت تاریخی مهم شناخته می‌شوند، بلکه به‌عنوان منبعی بی‌پایان از نشاط معنوی و الهام‌بخشی برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان عمل می‌کنند. زندگی حضرت امام حسین (ع)، از تولد تا شهادت در کربلا، مظهری از ارزش‌های عالی انسانی و اسلامی است. ایشان در مدت زندگی کوتاه خود، درس‌هایی از ایثار، استقامت و مقاومت در برابر ظلم و جور را به جهانیان آموختند. واقعه کربلا که اوج مجاهدت‌های امام حسین (ع) است، نه‌تنها یک رویداد تاریخی است، بلکه به‌عنوان نمادی از مبارزه حق علیه باطل و پایداری در برابر فشارها و سختی‌ها تلقی می‌شود. نویسنده در این پژوهش بر آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی سیره و زندگی حضرت امام حسین (ع) در متون تاریخی و ادبی بپردازد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که در سیره و اخلاق آن حضرت، مفاهیم و تعالیمی وجود دارد که برگرفته از قرآن و سیرۀ نبوی است و رفتار امام در بُعد عبادت و اخلاق، کاملاً منطبق بر آیات الهی است و از طرف دیگر در بین عارفان، مبنا و پایۀ سیر و سلوک عارف برای رسیدن به درگاه حق تلقی می‌شود.

چکیده انگلیسی:

In the heart of the ups and downs history of Islam, there are prominent figures who marked seasons of greatness and brilliance with their lives and efforts. Among these personalities, Hazrat Imam Hussain (a.s.), the grandson of the Prophet of Islam (p.a.), shines as a bright and inspiring star in the sky of spirituality and courage. He is not only recognized as an important historical figure, but also serves as an endless source of spiritual upliftment and inspiration for millions of people around the world. The life of Hazrat Imam Hussain (AS), from his birth to his martyrdom in Karbala, is a manifestation of high human and Islamic values. During his short life, he taught the world lessons of self-sacrifice, perseverance and resistance against oppression. The Karbala event, which is the peak of Imam Hussain's (AS) efforts, is not only a historical event, but also a symbol of the struggle of right against wrong and persistence against pressures and hardships. In this research, the author aims to investigate the biography and life of Hazrat Imam Hussain (AS) in historical and literary texts using a descriptive-analytical method and a library tool. The results of the research show that there are concepts and teachings in the life and morals of that Imam, which are taken from the Quran and the Prophet's life, and the Imam's behavior in terms of worship and morals is completely in accordance with the divine verses.

منابع و مأخذ:

کتاب
1) ابن أبی الحدید (1404)، شرح نهج‌البلاغه، محمد ابوالفضل ابراهیم، دوم، قم: انتشارات کتابخانه ‌آیت‌الله مرعشی نجفی.
2) تابنده گنابادي، سلطان حسین (1372). تجلّی حقیقت در اسرار فاجعۀ کربلا، تهران: انتشارات حقیقت.
3) تقي زاده داوري، محمود (1385)، تصوير امامان شيعه در دايره المعارف اسلام قم: انتشارات شيعه شناسي.
4) حلی، حیدر (2011) دیوان السید حیدر الحلی، ضر سلیمان الحلی ُ تحقیق دکترم، بیروت: شرکه لاعلمی للمطبوعات
5) راغب اصفهانی، حسین بن محمد (بی‌تا). مفردات فی غریب القرآن، بیروت.
6) ربانی خلخالی، علی (1385). چهرۀ درخشان حسین بن علی، چاپ هفتم، قم: مکتبۀ الحسین.
7) سنگری، محمدرضا (1381)، پیوند دو فرهنگ: (فرهنگ عاشورا و دفاع مقدس)، تهران: نشر یاقوت.
8) صافی، لطف‌الله (بی‌تا). پرتوي از عظمت حسین (ع)، تهران: نشر کتابخانه صدر.
9) عادلی، سیدمرتضی (1396)، شخصیت و قیام امام حسین (ع) در سخن متفکران غیرشیعی: شخصیت و قیام امام حسین (ع)، تهران: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص) زبان فارسی.
10) عاملی، سید محسن (1369). اعیان الشیعه، بیروت، چاپ حسن امین.
11) عقاد، عباس محمود (1372). حسین ابواشهدا، قم: منشورات شریف رضی.
12) کرباسی، محمدصادق (2004)، « نظره المستشرقين والرّحاّله إلى الروضه الحسينيه »، بيت العلم للنابهين.
13) کمپانی، فضل‌الله (1373). حسین کیست، تهران: نشر فروغی.
14) محمد زاده، مرضیه (1388). دانشنامه شعر عاشورایی، تهران: سازمان چاپ انتشارات.
15) هاشمی نژاد، سیدعبدالکریم (1383)، درسی که حسین (ع) به انسان‌ها آموخت، مشهد، آستان قدس رضوی.
16) هلالی. سلیم بن قیس (1405) کتاب سُلَیم بن قیس هِلالی، قم. ایران. الهادی.
مقالات
17) الویری، محسن (1374)، نقد نظریه‌ای در پیدایش شیعه اثنی عشری، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش 2، صص 51-86.
18) احمدوند، عباس (1377)، «گذری بر مطالعات شیعی در غرب»، نشریه مقالات و بررسی‌ها، ش 63، صص 153-183.
19) حاجی ابوالحسنی، عبدالحسین و نوری، محمد (1379) در مقاله «نگاهی به عاشورا پژوهی در غرب»، ش 3، صص 50-60.
20) حسینی، غلام احیا (1388)، «عاشورا پژوهی»، تاریخ اسلام، ش 1، صص 87-127.
21) حسن‌زاده، علی (1390) «مکانه الاهل البیت (ع) فی شـعر السـید حیـدر الحلّی و محتشم الکاشانی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر حیدر محلاتی، دانشگاه قم.
22) دوایت، م. دونالدسن (1396)، «کربلا مهم‌ترین زیارتگاه شیعی»، ترجمه عباس احمدوند، فصلنامه تاریخ اسلام، ش 19، صص19-23.
23) غلامی، فهیمه (1398)، «تصویر امام حسین (ع) از منظر اسلام شناسان غربی از قرن نوزده تاکنون»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما صالح پرگاری، دانشگاه خوارزمی.