طراحی مدل شایستگی مدیران ستادی آموزش و پرورش (مورد مطالعه: آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی)

محورهای موضوعی : مطالعات رفتاری در مدیریت

مهدی خیاطی ¹ , داود حق خواه ² , معصومه دانش شکيب ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت صنعتی، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

تاریخ دریافت : 1403/08/28 تاریخ پذیرش : 1403/09/24 تاریخ انتشار : 1403/09/30

کلید واژه: شایستگی, مدل شایستگی, مدیران عالی, مدیران میانی, مدیران پایه,

چکیده مقاله :

مدیران ستادی نقش کلیدی دربرنامه ریزی کلان و نظارت بر عملکرد نظام آموزش و پرورش ایفا می نمایند.هـدف مطالعـه حاضـر،شناسایی مؤلفه های اصلی شایستگی مدیران ستادی سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش جهت ارایـه مـدلی از عوامـل،معیارهـا و شـاخصهـاي شکل دهنده شایستگی مدیران ستادی مـی باشـد؛برای تدوین چارچوب پژوهش، ابتدا ابعاد مفهوم شایستگی در سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی ازطریق مرور اسناد و مدارك، مطالعات کتابخانه اي با بهره گیري از فیش برداري استخراج گردید.سپس طی سه مرحله اجرای روش دلفی و بهره‌گیری از نظرهای 29 نفر از خبرگان آشنا به موضوع تحقیق مهم‏ترین ابعاد شایستگی در سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی شناسایی شد. در این مرحله از روش نمونه‏ گیری گلوله برفی استفاده گردید.در مرحلة بعد پس از تعیین حجم نمونه براساس جدول مورگان و روش نمونه‌گیری تصادفی ساده 218 نفر از مدیران و کارکنان ستادی (بدنه کارشناسی و بالاتر) سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی (یک اداره کل و پنج ناحیه) انتخاب شدند و ابعاد و عوامل شناسایی شده در قالب پرسش‏نامه‌ای در اختیار آن‌ها قرار گرفت. داده‌ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد. در نهایت مدل شایستگی مدیران ستادی سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان شرقی شامل 26 شایستگی مهم در چهار محور (شامل شایستگی های عملیاتی، شایستگی های اجتماعي، شایستگی های شناختی و فراشایستگی ها) طراحی گردیده وتفاوت در میزان اهمیت شایستگی ها برای مدیران ستادی سطوح عالی، میانی و پایه می باشد.

چکیده انگلیسی:

Staff managers play a key role in macro-planning and monitoring the performance of the education system. The aim of this study is to identify the main competence components of staff managers at different levels of the Ministry of Education in order to provide a model of factors, criteria and figures that shape the competence of staff managers.In order to compile the research framework, first, the dimensions of the concept of competence in the education organization of East Azarbaijan province were extracted by reviewing the documents and library studies by taking advantage of the survey.One of the experts familiar with the subject of the research was identified as the most important dimensions of competence in the education organization of East Azarbaijan province.In this stage, the snowball sampling method was used. In the next stage, after determining the sample size based on the Morgan table and the simple random sampling method, 218 managers and staff members (Bachelor's degree and above) of the Education Organization of East Azarbaijan Province one general office and five districts)were selected and the identified dimensions and factors were provided to them in the form of a questionnaire.Data were analyzed by structural equation modeling method. Finally, the competence model of the staff managers of the Education Organization of East Azarbaijan province has been designed including 26 important competencies in four axes (including operational competencies, social competencies, cognitive competencies and extra competencies) and the difference in the importance of competencies for high level staff managers,middle and basic

منابع و مأخذ:

احتشام،علی؛ جهانگیری ،علی؛ شیرازی،محمود و زاهدی،محمد(1398). تدوین مدل سـنجش شایسـتگی‌های عـام مدیران در بانک‌های دولتی ایران. فصلنامه علمی - پژوهشی فرایند مدیریت و توسعه. ۳۲ (۲) :۶۳-۹۰.
بامبرگر، پیتر و مشولم، لن، (1384)، استراتژی منابع انسانی (تدوین، اجرا، آثار)، ترجمه پارساییان، علی، و اعرابی، سید محمد، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
بسیجی، عسل؛بابایی زکلیکی، محمدعلی؛حسین زاده شهری، معصومه و خدیور، آمنه. (1399) طراحی و اعتبارسنجی مدل شایستگی مدیران بازاریابی بین‌الملل. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 12(2), 35-62
پیری، رمضان؛عباس پور، عباس و رحیمیان، حمید (1399). طراحی و اعتباریابی الگوی شایستگی مدیران مدارس بر بنیان آموزه های قرآن کریم: رویکردی ترکیبی. نشریه مدیریت مدرسه، سال هشتم شماره 1 ، 191-217.
توحیدی، ارسطو (1391) الگویی برای انتخاب مدیران راهبردی. مطالعات مدیریت راهبردی، 11(3)، 155-175.
حاج‌کریمی، عباسعلی (1398) طراحی مدل شایستگی‌های مدیران منابع انسانی بخش دولتی در ایران، چشم‌انداز مدیریت دولتی، دوره 2، زمستان 1398.
خنیفر، حسین؛ نادری، ناهید؛ ابراهیمی، بنی صلاح الدین؛ فیاضی، مرجان و رحمتی، محمدحسین (1398). شناسایی شایستگی مدیران مدارس جهت استفاده در کانون ارزیابی. نشریه مدیریت مدرسه، سال هفتم شماره 1( بهار 1398)، 105- 125.
رمضان پناه، ندا؛ علامه، سیدمحسن، سماواتیان، حسین و قانع نیا، مریم(1399) طراحی الگوی توسعه شایستگی‌های مدیران عالی و میانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران. مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. ۱۱ (۴۴) :۶۵-۹۴.
سرگزی، زهرا؛ ناستی زایی ، ناصر و پورقاز ، عبدالوهاب. (1394). رابطه شایستگی‌ های محوری با عملکرد مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه سیستان و بلوچستان. پژوهش های مدیریت عمومی, 8(30), 33-52.
شبانی، راضیه؛ خورشیدی ، عباس ؛ عباسی، لطف اله و فتحی ، کوروش (1397). ارائة الگوی شایستگی برای مدیران دوره ابتدایی آموزش وپرورش شهر تهران. دو فصلنامه مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. آموزشی دوره 7 ،شماره 2 ، پاییز و زمستان 1397 ، 145-176.
عاشقی، حسن؛ قهرمانی، محمد و قلی قورچیان، نادر (1396). شناسایی و تبیین ابعاد، مولفه ها و شاخص های توسعه شایستگی مدیران صنعت بانکداری، فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، سال چهارم، شماره 14 ،صص 57-76
عصاری، ناصر و عابدینی، یاسمین (1399). تعیین سلسله مراتب معیارهای شایستگی مدیران مدارس مبتنی بر روش دلفی فازی در آموزش و پرورش استان اصفهان. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال یازدهم شماره 1( پیاپی 41 ،بهار 1399)، 159-190.
عصاری، ناصر؛سیادت، سید علی؛عابدینی، یاسمین و منجمی، سید امیر حسن. (1399). تعیین سلسله مراتب معیارهای شایستگی مدیران مدارس مبتنی بر روش دلفی فازی در آموزش و پرورش استان اصفهان. فصلنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 11(41), 159-190.
فرهادي نژاد، محسن و خروتی ،ملیحه (1401). «جستاري در چگونگی انتصاب مدیران در مؤسسات آموزش عالی؛ تبیین سندروم نزدیک بینی»، اولین همایش ملی دانشگاه آرمانی در گام دوم انقلاب، دانشگاه محقق اردبیلی، 26 آبان.
گودرزی، محمدرضا و سلطانی ، ایرج (1397). ارائه مدل شاخص های شایستگی مدیران در سازمان های آموزشی (مورد مطالعه: دانشگاه پیام نور). نشریه جامعه شناسی آموزش و پرورش، پیاپی 7( 1397)، 109- 128.
یوزباشی،علیرضا و پژوهی،سکینه. (1397). شناسایی شایستگی‌های حرفه‌ای اساتید در محیط‌های آموزش الکترونیک (تکنیک دلفی). فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی, 9(2 (پیاپی 34)), 5-25.
Albrahim, Fatimah A. (2020).Online Teaching Skills and Competencies Turkish Online Journal of Educational Technology - TOJET, v19 n1 p9-20 Jan 2020.
Ansahofei, A & Paarima, Y & Barnes, T. (2020). Exploring the management competencies of nurse managers in the Greater Accra Region, Ghana. International Journal of Africa Nursing Sciences. 10.1016/j.ijans.2020.100248.
Couto, J.G.; S. McFadden, P. McClure, P. Bezzina & C. Hughes (2019). "Competencies of Therapeutic Radiographers Working in the Linear Accelerator Across Europe: A Systematic Search of the Literature and Thematic Analysis". Radiography (in Elsevier), Vol. 26, Issue 1, February: 82-91.
Khusainova, Guzel R.; Galeeva, Farida T.; Giniyatullina, Diana R.; Tarasova, International Journal of Environmental and Science Education, v10 n15 p8350-8359 2016.
Knight, Beth,et al. (2017), Behavioral competencies of sustainability leaders: an empirical investigation.
Lincoln, Y. S., Guba, E. G. (1989). Naturalistic inquiry, Thousand Oaks, CA: Sage. P: 124.
Meyer, M.A. (2019). Competencies required for healthcare improvement positions. International Journal of Health Care Quality Assurance 32(1):281-295
Oksana ,Tovkanets (2017).Forming Professional Competency of Education Managers in Central European CountriesComparative Professional Pedagogy, v7 n1 p75-80 Mar 2017.
Rita, Luísa & Chrysi Rapanta (2020). "Towards (Re-)Defining Historical Reasoning Competence: A Review of Theoretical and Empirical Research". Educational Research Review, Vol. 31, November, 100336.
Santos, M. (2020). Pre-service teachers’ pedagogical development through the peer observation professional development programme. South African Journal of Education, 40(3), 1-12.
Saunders, M., Lewis P., Thornhill A. (2016). Research methods for business students (7th ed). Pearson Education.
Schanne, L. C., Stern, S., Hand, C., Collins, M., Kirk, G. Kweeder, S., Brody, R., LaPorta, P. H., & Meehan, D. (2016). From chaos to competency: Implementing a new competency model in a multihospital system. Continuing Education in Nursing, 47(3), 111-117.
Skorková, Z. (2016). Competency Models in Public Sector. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 230, 226–234. doi:10.1016/j.sbspro.2016.09.029.
Tehseen, S., F.U. Ahmed, Z.H. Qureshi, and M.J. Uddin. (2019). Entrepreneurial competencies and SMEs’ growth: the mediating role of network competence. Asia-Pacific Journal of Business Administration 11(1): 2-29
Traicoff, D., Pope, A., Bloland, P., Lal, D., Bahl, J., Stewart, S., … Sandhu, H. (2019). Developing standardized competencies to strengthen immunization systems and workforce. Vaccine, 37(11), 1428–1435.
Welch.j (2017), Assessing impact: The role of leadership competency models in developing effective school leaders.