اعتباریابی مدل برنامه درسی مسئله‌محور در درس ریاضی دوره ابتدایی
محورهای موضوعی : مطالعات رفتاری در مدیریت
فریدون رمضی
1
(دانشجوی دوره دکترای برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران،)
الهه امینی فر
2
(دانشیار گروه ریاضی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیرشهیدرجائی تهران)
کامران شیوندی چلیچه
3
(استادیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران)
علیرضا عصاره
4
(استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی)
کلید واژه: دوره ابتدایی, اعتباریابی, برنامه‌ی درسی, درس ریاضی, مسئله‌محور,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی الگوی برنامه درسی مسئله‌محور در درس ریاضی دوره ابتدایی انجام شد. این پژوهش از لحاظ ماهیت آمیخته اکتشافی (کیفی-کمی)، هدف کاربردی، نحوه گردآوری اطلاعات پیمایشی_مقطعی بود. دربخش کیفی از روش تحلیل محتوا و در بخش کمی از مدل‌سازی ساختاری-تفسیری و حداقل مربعات جزیی استفاده شد. مشارکت‌کنندگان بخش کیفی، خبرگان و جامعه آماری در بخش کمی هم معلمین دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1399-1400 بودند. حجم نمونه بخش کیفی طبق اصل اشباع نظری 19 نفر که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و در بخش کمی طبق فرمول کوکران 355 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی ساده برآورد و انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش در بخش کیفی مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق‌ساخته بوده است داده‌ها با روش‌های تحلیل کیفی محتوا و حداقل مربعات جزیی تحلیل شدند. نتایج بخش کیفی ارائه الگو با 7 مقوله اصلی هدف در سه سطح شناختی، نگرشی و مهارتی، محتوا، روش، ارزشیابی و برنامه درسی جمعا 46 مقوله فرعی بودند. داده‌های بخش کمی(برازش مدل) با استفاده از مدل معادلات ساختاری و حداقل مربعات جزئی مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مدل از اعتبار و برازش مناسب در دو بخش درونی و بیرونی برخوردار است.
The present research was conducted with the aim of validating the problem-oriented curriculum model in the elementary school mathematics course. This research was exploratory (qualitative-quantitative) in terms of mixed nature, practical purpose, the method of collecting cross-sectional survey data. Content analysis and ISM wrer used in the qualitative part and partial least squares in the quantitative part. The participants of the qualitative part, experts and the statistical community in the quantitative part were also elementary school teachers in the academic year 2014-2016. According to the principle of theoretical saturation, the sample size of the qualitative part was 19 people who were selected by the purposeful sampling method, and the quantitative part, 355 people were estimated and selected by the simple random sampling method according to Cochran's formula. The research tools were semi-structured interviews in the qualitative part and researcher-made questionnaires in the quantitative part. The data were analyzed using qualitative content analysis and partial least squares methods. The results of the qualitative part of presenting the model with 7 main target categories in three cognitive, attitudinal and skill levels, content, method, evaluation and curriculum were a total of 46 subcategories. Data from the quantitative section (model fitting) were analyzed using structural equation models and partial least squares. The results showed the model has validity and appropriate fit in both internal and external.
آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا (1398)، تحقیق در عملیات نرم، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
آذر، عادل؛ غلامزاده، رسول (1398). کمترین مربعات جزئی، تهران: انتشارات نگاه دانش.
ابدلم، رضا؛ قلتاش، عباس؛ ناطقی، فائزه (1400). اعتبارسنجی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی عمومی برای دوره دوم متوسطه نظری. تدریس‌پژوهی،9(1)، 23_42
ابراهیم‌پورکومله، سمیرا؛ نادری، عزت؛ سیف‌نراقی، مریم (1395). طراحی و اعتبارسنجی الگوی مطلوب برنامه درسی با تاکید بر پرورش مهارت‌های حل مسئله دانش آموزان درس مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. رهبری مدیریت آموزشی، 10 (3)، 9-27.
ادیب منش, مرزبان, صدر, آمنه (1400). طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی ارتقای مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. مطالعات برنامه درسی, 16(62), 223-256.
برومند، مهناز؛ موسوی، رضا؛ سیفی، طیبی (1398). راهنمای عملی یادگیری مسئله‌محور. تهران: انتشارات ارسطو.
حبیبی، آرش (1397). تصمیم‌گیری چند معیاره، مدل‌سازی ساختاری_تفسیری (ISM)، انتشارات جهاد دانشگاهی.
حبیبی، آرش. سرافرازی، اعظم (1398). روایی و پایایی در تحقیقات کیفی، نشر الکترونیک
حسنی، مهدی؛ دستجردی،رضا؛ اسدی، رضا (1400). بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر استانداردهای فرایندی نگرش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم در درس ریاضی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 10 (26)، 195-214.
دافعی، حمید؛ امام‌جمعه، محمدرضا؛ نصری، صادق (1399). الگو برنامه درسی توسعۀ دانش تخصصی تقسیم کسرها مبتنی بر برنامه‌ریزی درسی مدرسهمحور. پژوهش‌های برنامه درسی، 10(1)، 255-281.
داوری، علی؛ رضازاده، آرش (1392). الگو‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
رضوی، اعظم. صفرزاده، فرزانه. عدل خلوت، زهرا. (1399). کتاب کار ریاضی پایه اول و راهنمای اموزگاران و والدین، انتشارات مهر معلم
شعبانی، حسن (1397). پرورش تفکر انتقادی با استفاده از شیوه آموزش مسئله‌محور. مجله مدرس، 4 (1)، 115-125.
عطریان، نرگس؛ عطریان، فرامرز (1400). طراحی الگوی تدریس پرورش تفکر فلسفی در دوره ابتدایی. تفکر وکودک، 12(1)، 181-202.
فتحی واجارگاه، کوروش (1398). اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی. تهران، انتشارات علم استادان
گرزین، مرتضی (1398). الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر یادگیری زایشی درس ریاضی پایه ششم ابتدایی. پویش در آموزش علوم پایه، 5(15)، 48_59.
مدرسی‌سریزدی، آسیه‌سادات؛ نادری، عزت‌ا...؛ سیف‌نراقی، مریم؛ احقر، قدسی (1398). اعتباریابی الگوی برنامه درسی مبتنی بر رویکرد کارآفرینانه (مورد مطالعه: درس فارسی دوره دوم ابتدایی). مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی، دوره نهم، شماره 28 107_138
مرتضوی، مرتضی؛ گویا، زهرا؛ آزاد، سهیلا (1399). چالش‌های اجرای ارزشیابی توصیفی درس ریاضی در دوره ابتدائی در ایران از دیدگاه معلمان. نظریه و عمل در برنامه درسی، ۸ (۱۵)، ۲۲۸-۱۹۳.
ملک‌زاده، شیما؛ حجازی، الهه؛ کیامنش، رضا (1400). طراحی و تدوین بسته آموزشی توانمندسازی و اثربخشی آن بر عملکرد و باورهای ریاضی دانش‌آموزان. علوم روانشناختی، 20 (103)، 1095-1116.
مهرمحمدی، محمود؛ میرعارفین، فاطمه سادات طراحی و اعتبار‌بخشی برنامه درسی درس "رویکرد
زیبایی‌شناسانه به تدریس" در تربیت معلم (1398). نشریه مطالعات برنامه درسی. شماره 54، 79-116.
مویدعابدی، لیلا؛ خسروی، علی‌اکبر؛ رضازاده، حمیدرضا. (1400). طراحی الگوی برنامه درسی با تمرکز بر رویکرد حل مسئله: مبتنی بر نظریه داده بنیاد. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. ۵ (۲)، ۱۷۱-۱۶۳.
میری، زهره. احقر، قدسی. احمدی، آمنه (1390). تأثیر مهارت‌های حل‌مسئله بر یادگیری خود نظم جویی
دانش‌آموزان، مجله مشاور مدرسه، دوره هفتم، شماره 27.
نبوی، راحله؛ شیروانی، علی (1400). بهرهگیری از روش بازی در بهبود بی علاقگی و کمتوجهی دانشآموز دبستانی به درس ریاضی. پویش در آموزش علوم پایه، 7 (22)، 32-56.
نجفی, حسن, ملکی, حسن, سبحانی نژاد, مهدی, مصباح, علی (1400). طراحی الگوی برنامه درسی هویت دینی در دوره اول متوسطه. مطالعات برنامه درسی, 16(61), 59-92.
ویسی، غلام؛ حاجی، هادی؛ شرفی، نرجس (1400). تحلیل اصل یاددهی-یادگیری در برنامه‌ریزی درسی با تاکید بر منابع اسلامی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 9(16)، 205-234.
ب) منابع انگلیسی
Agustoni, A. (2021). Development of science learning devices contexstual problem based learning (CPBL) based in improving problem solving skills for 4th grade elementary school. In Journal of Physics: Conference Series, 183(9), 120-139.
Assen, J., H. E., Meijers, F., Otting, H., & Poell, R. F. (2016). Explaining discrepancies between teacher beliefs and teacher interventions in a problem-based learning environment: A mixed methods study. Teaching and teacher education, 60, 12-23.
Atika, N., Roza, Y. & Murni, A. (2020). Development of learning tools by application of problem based learning models to improve mathematical communication capabilities of sequence and series materials. Journal of Educational Sciences, 4(1), 62-72.
Bosica, J. Pyper, J. S. & MacGregor, S. (2021). Incorporating problem-based learning in a secondary school mathematics preservice teacher education course. Teaching and Teacher Education, 102, 103.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295- 336.
Eisner,E., (1984). TheKind of Schools We Need. Educational Leadership. Interchange15,1-12
Fernandes, H. V. (2021). From student to tutor: A journey in problem-based learning. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 13(12), 1706-1709.
Fitria, Y., Amini, R. Setiawan, B., & Ningsih, Y. (2019). The difference of students learning outcomes using the project-based learning and problem-based learning model in terms of self-efficacy. In Journal of Physics: Conference Series, 138(1), 120-142.
Hendriana, H., Johanto, T. & Sumarmo, U. (2018). The Role of Problem-Based Learning to Improve Students' Mathematical Problem-Solving Ability and Self Confidence. Journal on Mathematics Education, 9(2), 291-300.
Henseler, J., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the academy of marketing science, 43(1), 115-135.
Koehler, A. A. Cheng, Z., Fiock, H., Wang, H., Janakiraman, S., & Chartier, K. (2021). Examining students' use of online case-based discussions to support problem solving: Considering individual and collaborative experiences. Computers & Education, 104-107.
Malmia, W. Makatita, S. H., Lisaholit, S., Azwan, A., Magfirah, I., Tinggapi, H., & Umanailo, M. C. B. (2019). Problem-based learning as an effort to improve student learning outcomes. International Journal of Scientific and Technology Research, 8(9), 1140-1143.
Mustofa, R. F. & Hidayah, Y. R. (2020). The Effect of Problem-Based Learning on Lateral Thinking Skills. International Journal of Instruction, 13(1), 463-474.
Permatasari, B. D. (2019). The Influence of Problem Based Learning towards Social Science Learning Outcomes Viewed from Learning Interest. International Journal of Evaluation and Research in Education, 8(1), 39-46.
Ngang, T.K.Nair.S.Prachak.B. (2014).Devoloping Instuments measure thinking skills and problem skills among Malaysian primary school pupils، procecia social and Behavioral science، 116:3760-3764
Siagan, M. V. Saragih, S., & Sinaga, B. (2019). Development of Learning Materials Oriented on Problem-Based Learning Model to Improve Students' Mathematical Problem Solving Ability and Metacognition Ability. International Electronic Journal of Mathematics Education, 14(2), 331-340.
Tenenhaus, M., Vinzi, V. E., Chatelin, Y.-M., & Lauro, C. (2005). PLS path modeling. Computational statistics & data analysis, 48(1), 159-205.
Wallace, B., Knudson, D., & Gheidi, N. (2020). Incorporating problem-based learning with direct instruction improves student learning in undergraduate biomechanics. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 27(1), 212-258.
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly,33(1),177-195.
_||_آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا (1398)، تحقیق در عملیات نرم، تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
آذر، عادل؛ غلامزاده، رسول (1398). کمترین مربعات جزئی، تهران: انتشارات نگاه دانش.
ابدلم، رضا؛ قلتاش، عباس؛ ناطقی، فائزه (1400). اعتبارسنجی برنامه درسی مبتنی بر شایستگی عمومی برای دوره دوم متوسطه نظری. تدریس‌پژوهی،9(1)، 23_42
ابراهیم‌پورکومله، سمیرا؛ نادری، عزت؛ سیف‌نراقی، مریم (1395). طراحی و اعتبارسنجی الگوی مطلوب برنامه درسی با تاکید بر پرورش مهارت‌های حل مسئله دانش آموزان درس مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی. رهبری مدیریت آموزشی، 10 (3)، 9-27.
ادیب منش, مرزبان, صدر, آمنه (1400). طراحی الگوی مطلوب برنامه درسی ارتقای مهارت‌های زندگی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. مطالعات برنامه درسی, 16(62), 223-256.
برومند، مهناز؛ موسوی، رضا؛ سیفی، طیبی (1398). راهنمای عملی یادگیری مسئله‌محور. تهران: انتشارات ارسطو.
حبیبی، آرش (1397). تصمیم‌گیری چند معیاره، مدل‌سازی ساختاری_تفسیری (ISM)، انتشارات جهاد دانشگاهی.
حبیبی، آرش. سرافرازی، اعظم (1398). روایی و پایایی در تحقیقات کیفی، نشر الکترونیک
حسنی، مهدی؛ دستجردی،رضا؛ اسدی، رضا (1400). بررسی تأثیر آموزش مبتنی بر استانداردهای فرایندی نگرش و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان پایه پنجم در درس ریاضی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 10 (26)، 195-214.
دافعی، حمید؛ امام‌جمعه، محمدرضا؛ نصری، صادق (1399). الگو برنامه درسی توسعۀ دانش تخصصی تقسیم کسرها مبتنی بر برنامه‌ریزی درسی مدرسهمحور. پژوهش‌های برنامه درسی، 10(1)، 255-281.
داوری، علی؛ رضازاده، آرش (1392). الگو‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
رضوی، اعظم. صفرزاده، فرزانه. عدل خلوت، زهرا. (1399). کتاب کار ریاضی پایه اول و راهنمای اموزگاران و والدین، انتشارات مهر معلم
شعبانی، حسن (1397). پرورش تفکر انتقادی با استفاده از شیوه آموزش مسئله‌محور. مجله مدرس، 4 (1)، 115-125.
عطریان، نرگس؛ عطریان، فرامرز (1400). طراحی الگوی تدریس پرورش تفکر فلسفی در دوره ابتدایی. تفکر وکودک، 12(1)، 181-202.
فتحی واجارگاه، کوروش (1398). اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی. تهران، انتشارات علم استادان
گرزین، مرتضی (1398). الگوی طراحی آموزشی مبتنی بر یادگیری زایشی درس ریاضی پایه ششم ابتدایی. پویش در آموزش علوم پایه، 5(15)، 48_59.
مدرسی‌سریزدی، آسیه‌سادات؛ نادری، عزت‌ا...؛ سیف‌نراقی، مریم؛ احقر، قدسی (1398). اعتباریابی الگوی برنامه درسی مبتنی بر رویکرد کارآفرینانه (مورد مطالعه: درس فارسی دوره دوم ابتدایی). مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی، دوره نهم، شماره 28 107_138
مرتضوی، مرتضی؛ گویا، زهرا؛ آزاد، سهیلا (1399). چالش‌های اجرای ارزشیابی توصیفی درس ریاضی در دوره ابتدائی در ایران از دیدگاه معلمان. نظریه و عمل در برنامه درسی، ۸ (۱۵)، ۲۲۸-۱۹۳.
ملک‌زاده، شیما؛ حجازی، الهه؛ کیامنش، رضا (1400). طراحی و تدوین بسته آموزشی توانمندسازی و اثربخشی آن بر عملکرد و باورهای ریاضی دانش‌آموزان. علوم روانشناختی، 20 (103)، 1095-1116.
مهرمحمدی، محمود؛ میرعارفین، فاطمه سادات طراحی و اعتبار‌بخشی برنامه درسی درس "رویکرد
زیبایی‌شناسانه به تدریس" در تربیت معلم (1398). نشریه مطالعات برنامه درسی. شماره 54، 79-116.
مویدعابدی، لیلا؛ خسروی، علی‌اکبر؛ رضازاده، حمیدرضا. (1400). طراحی الگوی برنامه درسی با تمرکز بر رویکرد حل مسئله: مبتنی بر نظریه داده بنیاد. سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت. ۵ (۲)، ۱۷۱-۱۶۳.
میری، زهره. احقر، قدسی. احمدی، آمنه (1390). تأثیر مهارت‌های حل‌مسئله بر یادگیری خود نظم جویی
دانش‌آموزان، مجله مشاور مدرسه، دوره هفتم، شماره 27.
نبوی، راحله؛ شیروانی، علی (1400). بهرهگیری از روش بازی در بهبود بی علاقگی و کمتوجهی دانشآموز دبستانی به درس ریاضی. پویش در آموزش علوم پایه، 7 (22)، 32-56.
نجفی, حسن, ملکی, حسن, سبحانی نژاد, مهدی, مصباح, علی (1400). طراحی الگوی برنامه درسی هویت دینی در دوره اول متوسطه. مطالعات برنامه درسی, 16(61), 59-92.
ویسی، غلام؛ حاجی، هادی؛ شرفی، نرجس (1400). تحلیل اصل یاددهی-یادگیری در برنامه‌ریزی درسی با تاکید بر منابع اسلامی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 9(16)، 205-234.
ب) منابع انگلیسی
Agustoni, A. (2021). Development of science learning devices contexstual problem based learning (CPBL) based in improving problem solving skills for 4th grade elementary school. In Journal of Physics: Conference Series, 183(9), 120-139.
Assen, J., H. E., Meijers, F., Otting, H., & Poell, R. F. (2016). Explaining discrepancies between teacher beliefs and teacher interventions in a problem-based learning environment: A mixed methods study. Teaching and teacher education, 60, 12-23.
Atika, N., Roza, Y. & Murni, A. (2020). Development of learning tools by application of problem based learning models to improve mathematical communication capabilities of sequence and series materials. Journal of Educational Sciences, 4(1), 62-72.
Bosica, J. Pyper, J. S. & MacGregor, S. (2021). Incorporating problem-based learning in a secondary school mathematics preservice teacher education course. Teaching and Teacher Education, 102, 103.
Chin, W. W. (1998). The partial least squares approach to structural equation modeling. Modern methods for business research, 295- 336.
Eisner,E., (1984). TheKind of Schools We Need. Educational Leadership. Interchange15,1-12
Fernandes, H. V. (2021). From student to tutor: A journey in problem-based learning. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 13(12), 1706-1709.
Fitria, Y., Amini, R. Setiawan, B., & Ningsih, Y. (2019). The difference of students learning outcomes using the project-based learning and problem-based learning model in terms of self-efficacy. In Journal of Physics: Conference Series, 138(1), 120-142.
Hendriana, H., Johanto, T. & Sumarmo, U. (2018). The Role of Problem-Based Learning to Improve Students' Mathematical Problem-Solving Ability and Self Confidence. Journal on Mathematics Education, 9(2), 291-300.
Henseler, J., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the academy of marketing science, 43(1), 115-135.
Koehler, A. A. Cheng, Z., Fiock, H., Wang, H., Janakiraman, S., & Chartier, K. (2021). Examining students' use of online case-based discussions to support problem solving: Considering individual and collaborative experiences. Computers & Education, 104-107.
Malmia, W. Makatita, S. H., Lisaholit, S., Azwan, A., Magfirah, I., Tinggapi, H., & Umanailo, M. C. B. (2019). Problem-based learning as an effort to improve student learning outcomes. International Journal of Scientific and Technology Research, 8(9), 1140-1143.
Mustofa, R. F. & Hidayah, Y. R. (2020). The Effect of Problem-Based Learning on Lateral Thinking Skills. International Journal of Instruction, 13(1), 463-474.
Permatasari, B. D. (2019). The Influence of Problem Based Learning towards Social Science Learning Outcomes Viewed from Learning Interest. International Journal of Evaluation and Research in Education, 8(1), 39-46.
Ngang, T.K.Nair.S.Prachak.B. (2014).Devoloping Instuments measure thinking skills and problem skills among Malaysian primary school pupils، procecia social and Behavioral science، 116:3760-3764
Siagan, M. V. Saragih, S., & Sinaga, B. (2019). Development of Learning Materials Oriented on Problem-Based Learning Model to Improve Students' Mathematical Problem Solving Ability and Metacognition Ability. International Electronic Journal of Mathematics Education, 14(2), 331-340.
Tenenhaus, M., Vinzi, V. E., Chatelin, Y.-M., & Lauro, C. (2005). PLS path modeling. Computational statistics & data analysis, 48(1), 159-205.
Wallace, B., Knudson, D., & Gheidi, N. (2020). Incorporating problem-based learning with direct instruction improves student learning in undergraduate biomechanics. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 27(1), 212-258.
Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G., & Van Oppen, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS quarterly,33(1),177-195.