تبیین نقش و تأثیر فضاهای شهری بر افزایش سلامت عمومی کلان‌شهرها با محوریت تغییرات اجتماعی-فرهنگی (موردمطالعه: کلان‌شهر تبریز)
محورهای موضوعی : تحولات اجتماعی
مهرداد سامی
1
,
آرش ثقفی‌اصل
2
,
مسعود حق‌لسان
3
,
حسن ستاری ساربانقلی
4
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
3 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران.
4 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
کلید واژه: فضاهای شهری, سلامت عمومی, جنبۀ اجتماعی و فرهنگی, تغییرات اجتماعی-فرهنگی, کلان‌شهر تبریز.,
چکیده مقاله :
فضاهای شهری به‌عنوان محیط‌هایی که بیشترین وقت افراد در آن‌ها سپری می‌شود؛ پلی بین جنبۀ اجتماعی و فرهنگی و زیستی زندگی انسان‌ها بوده و تأثیر بسیار عمیقی بر سلامت جسمانی و روانی دارند. هدف تحقیق حاضر بررسی نقش و تأثیر فضاهای شهری بر افزایش سلامت عمومی در کلان‌شهر تبریز با محوریت تغییرات اجتماعی-فرهنگی است. روش‌تحقیق در مطالعۀ حاضر کمی با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که درراستای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل واریانس و ضریب رگرسیون در نرم‌افزار “Spss”، استفاده شده است. همچنین جامعۀ آماری تحقیق شامل شهروندان تبریزی بوده که حجم نمونه براساس روش کوکران 384نفر تعیین گردیده و دسترسی به‌آن‌ها برمبنای الگوی تصادفی ساده بوده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر شامل فضاهای منتخب در اجتماع کلان‌شهر تبریز به‌مثابۀ؛ بازار بزرگ تبریز، پارک ائل‌گلی، مجتمع تجاری لاله‌پارک، پیاده‌راه تربیت، خیابان 29بهمن، فلکۀ بزرگ و دانشگاه آزاداسلامی می‌باشد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که سطح سلامت جسمی افراد در مجتمع لاله‌پارک بیش‌از سایر فضاها و در دانشگاه آزاداسلامی کمتر از سایر فضاهای موردبررسی ابراز شده است. تغییرات اجتماعی-فرهنگی باعث‌گردیده سطح سلامت‌روان نیز در پیاده‌راه تربیت بیش‌از سایر فضاهای موردبررسی ابراز شده است. درنتیجه، سلامت عمومی شهروندان در پیاده‌راه تربیت و مجتمع لاله‌پارک با میانگین 48/3 و 46/3 بیش‌از سایر فضاها گزارش شده است. نشان می‌دهد که بالابودن سطح کیفیت مفاهیم تبیین‌کنندۀ سلامت جسمی و روانی منجربه افزایش کیفیت سلامت عمومی شهروندان در فضاهای شهری شده و بایستی مبنای مطالعات اجتماعی و فرهنگی در اجتماع عمل طراحان و برنامه‌ریزان شهری قرار گیرد.
Urban spaces, as environments where people spend most of their time, serve as a bridge between the social, cultural, and biological aspects of human life and have a profound impact on both physical and mental health. The aim of the present research is to examine the role and impact of urban spaces on improving public health in the Tabriz metropolis, with a focus on socio-cultural changes. The research method used is quantitative, with an applied purpose and an analytical-exploratory nature. In order to analyze the data, analysis of variance and regression coefficients were employed using “SPSS”, software. The statistical population of the research consists of Tabriz citizens, and the sample size was determined as 384 people based on Cochran's formula, with a simple random sampling method used for data collection. The geographical scope of the study includes selected urban spaces in the Tabriz metropolis, such as the Tabriz Grand Bazaar, El-Goli Park, Laleh Park Commercial Complex, Tarbiat Pedestrian Street, 29th Bahman Street, Felake Bozorg, and Islamic Azad University. The findings indicate that the level of physical health was reported highest in the Laleh Park Commercial Complex and lowest at Islamic Azad University among the studied spaces. Socio-cultural changes have also resulted in a higher level of mental health being reported in Tarbiat Pedestrian Street compared to the other examined spaces. Consequently, the overall public health of citizens was reported highest in Tarbiat Pedestrian Street and Laleh Park Complex, with average scores of 3.48 and 3.46, respectively, surpassing other spaces. These results demonstrate that higher quality in the factors defining physical and mental health leads to an improvement in the overall public health of citizens in urban spaces, and this should serve as a foundation for urban designers and planners in their social and cultural studies and interventions.
اوطاری، محمدرضا. شمس، مجید. و زیویار، پروانه. 1400. تحلیل ساختار شهر سلامت محور در بهبود فضاهای عمومی باتأکیدبر منطقۀ یک تهران، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-جغرافیایی سرزمین، دورۀ 18، شمارۀ 70، 120-106.
حبیب‌پورگتابی، کرم. صفری‌شالی، رضا. 1394. راهنمای جامع کاربرد “SPSS”، در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی)، چاپ‌ششم، تهران: انتشارات لویه.
رستم‌زاده، ياور. 1390. سامان‌دهي و توانمندسازی سكونتگاه‌هاي غيررسمي در محلات شهري با بررسي نگرش ساكنين محلي: محلۀ توحيد، شهر بندرعباس، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مديريت‌شهري، دورۀ 10، شمارۀ 29، 336-321.
ضرابی، اصغر. قدمی، مصطفی. کنعانی، محمدرضا. 1391. ارزیابی سکونتگاه‌های شهری با رویکرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-رفاه اجتماعی، دورۀ 12، شمارۀ 47، 151-131.
همتیان، هومن. (1397. افزایش کیفیت خیابان‌های شهری درراستای بهبود سلامت‌روان (نمونه‌موردی: پیاده‌راه صف و خیابان جمهوری تهران)، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد طراحی‌شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران-ایران.
Ballas, D. 2013. What Makes A ‘Happy City’?. Cities, 32, S39-S50.
Beaglehole, R., Bonita, R. 2010. What Is Global Health?, Global Health Action, 3.
Bettencourt, L. M., Lobo, J., Helbing, D., Kühnert, C., West, G. B. 2007. Growth, Innovation, scaling, And The Pace Of Life In Cities, Proceedings Of The National Academy Of Sciences, 104(17): 7301-7306.
Braun, L. M., Malizia, E. 2015. Downtown Vibrancy Influences Public Health And Safety Outcomes In Urban Counties, Journal Of Transport & Health, 2(4): 540-548.
Corburn J, 2017. Equitable And Healthy City Planning: Towards Healthy Urban Governance In The Century Of The City, Healthy Cities, 31-41.
Counted, V., Neff, M. A., Captari, L. E., Cowden, R. G. 2021. Transcending Place Attachment Disruptions During A Public Health Crisis: Spiritual Struggles, Resilience, And Transformation, Journal of Psychology And Christianity, 39(4): 276-286.
Crotty, K. A. 2020. Re: Gen An Alternative To Occupying Urban Space, University Of Washington.
Dabdabeh, M. 2021. Manuscripts From The Collection Of Architect Dabdabeh (Scope Of Exploration In Urban Management With Dimensions Of Social And Cultural Studies), Tehran.
Dajian, Z. 2010. Life Quality Is The Uppermost Goal Of Sustainable Development, 2010 World Expo And Urban Life Quality In Terms Of Sustainable Development, china, Zhongshan North.
Dannenberg, A. L., Jackson, R. J., Frumkin, H., Schieber, R. A., Pratt, M., Kochtitzky, C., Tilson, H. H. 2003. The Impact Of Community Design And Land-Use Choices On Public Health: A Scientific Research Agenda, American Journal Of Public Health, 93(9): 1500-1508.
Freudenberg, N., Klitzman, S., Saegert, S. (Eds.). 2009. Urban Health And Society: Interdisciplinary Approaches To Research And Practice, John Wiley & Sons.
Herrick, C. 2009. Designing The Fit City: Public Health, Active Lives, And The (Re) Instrumentalization Of Urban Space, Environment And Planning A, 41(10): 2437-2454.
Kaczynski, A. T., Henderson, K. A. 2007. Environmental Correlates Of Physical Activity: A Review Of evidence About Parks And Recreation, Leisure Sciences, 29(4): 315-354.
Kickbusch, I. 2006. The Need For A European Strategy On Global Health, Scandinavian Journal Of Public Health, 34(6): 561-565.
Koohsari, M. J., Oka, K., Owen, N., Sugiyama, T. 2019. Natural Movement: A Space Syntax Theory linking Urban Form And Function With Walking For Transport, Health, place, 58, 102072.
Koplan, J. P., Bond, T. C., Merson, M. H., Reddy, K. S., Rodriguez, M. H., Sewankambo, N. K., Wasserheit, J. N. 2009. Towards A Common Definition Of Global Health, The Lancet, 373(9679): 1993-1995.
Lara-Hernandez, J. A., Coulter, C. M., Melis, A. 2020. Temporary Appropriation And Urban Informality: Exploring The Subtle Distinction, Cities, 99, 102626.
Lu, L., Guo, H., Corbane, C., Li, Q. 2019. Urban Sprawl In Provincial Capital Cties In China: Evidence From Multi-Temporal Urban Land Products Using Landsat Data, Science Bulletin, 64(14): 955-957.
Macfarlane, S.B., Jacobs, M., Kaaya, E.E. 2008. In The Name Of Global Health: Trends In Academic Institutions, Journal Of Public Health Policy, 29(4): 383-401.
Nam. E.W. Lee, A. Moon, J.Y. SongY.L. 2015. Analyze The Characteristics Of The Healthy Cities’ Projects Using HP-Source.net In Korea, International Journal Of Health Promotion & Education, 53(5): 244–256.
Nieuwenhuijsen, M. J. 2016. Urban And Transport Planning, Environmental Exposures And Health-New Concepts, Methods And Tools To Improve Health In Cities, Environmental Health, 15(1): 161-171.
Nieuwenhuijsen, M. J. 2020. Urban And Transport Planning Pathways To Carbon Neutral, Liveable And Healthy Cities; A Review Of The Current Evidence, Environment International, 140, 105661.
Pinter-Wollman, N., Jelić, A., Wells, N. M. 2018. The Impact Of The Built Environment On Health Behaviours And Disease Transmission In Social Systems, Philosophical Transactions Of The Royal Society B: Biological Sciences, 373(1753), 20170245.
Richardson, E. A., Pearce, J., Mitchell, R., Kingham, S. 2013. Role Of Physical Activity In The Relationship Between Urban Green Space And Health, Public Health, 127(4): 318-324.
Robertson, T., McCarthy, A., Jegasothy, E., Harris, P. 2021. Urban Transport Infrastructure Planning And The Public Interest: A Public Health Perspective, Public Health Research & Practice, 31(2).
Root, E. D., Silbernagel, K., Litt, J. S. 2017. Unpacking Healthy Landscapes: Empirical Assessment Of Neighborhood Aesthetic Ratings In An Urban Setting, Landscape & Urban Planning, 168, 38-47.
Sallis, J. F., Floyd, M. F., Rodríguez, D. A., Saelens, B. E. 2012. Role Of Built Environments In Physical Activity, Obesity, And Cardiovascular Disease, Circulation, 125(5): 729-737.
Shanahan, D. F., Lin, B. B., Bush, R., Gaston, K. J., Dean, J. H., Barber, E., Fuller, R. A. 2015. Toward Improved Public Health Outcomes From Urban Nature, American Journal Of Public Health, 105(3): 470-477.
Sharifi, A., Khavarian-Garmsir, A. R. 2020. The COVID-19 Pandemic: Impacts On Cities And Major Lessons For Urban Planning, Design, And Management, Science Of The Total Environment, 749, 142391.
Speer, A. K. 2008. Space For Healthy Communities: An exploration Of The Social Pathways Between Public Space And Health (Doctoral Dissertation). Sun, G., Webster, C., Ni, M. Y., Zhang, X. 2018. Measuring High-Density Built Environment For Public Health Research: Uncertainty With Respect To Data, Indicator Design And Spatial Scale, Geospatial Health, 13(1).
Von Szombathely, M., Albrecht, M., Antanaskovic, D., Augustin, J., Augustin, M., Bechtel, B., Schlünzen, K. H. 2017. A Conceptual Modeling Approach To Health-Related Urban Well-Being, Urban Science, 1(2): 17.
Wolch, J. R., Byrne, J., Newell, J. P. 2014. Urban Green Space, Public Health, And Environmental Justice: The Challenge Of Making Cities ‘Just Green Enough’, Landscape & Urban Planning, 125, 234-244.
Zhang, J., Mauzerall, D. L., Zhu, T., Liang, S., Ezzati, M., Remais, J. V. 2010. Environmental Health In China: Progress Towards Clean Air And Safe Water, The Lancet, 375(9720): 1110-1119.