بررسی فقهی و حقوقی لعان و نقش آن در تسهیل روند جدایی زوجین

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

مهناز عسگری غنچه ¹ , سید مهدی میرداداشی ² , محمد صادقی ³

1 - دکتری، گروه، حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/10/06 تاریخ پذیرش : 1399/12/06 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: زنا, طلاق, لعان, خانواده, قذف, نفی ‌ولد,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی و حقوقی لعان و نقش آن در تسهیل روند جدایی زوجین است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد ازنظر تبعیت از فقه و مصلحت حفظ جان زوجین بجاست حکم لعان، با وجود شرایط و ارکان اجرایی آن، اجرا شود. زوجین در مواردی به مرحله‌ خطرناکی می‌رسند که به علت تنفر شدید نسبت به هم، نمی‌توانند یکدیگر را تحمل کنند و شارع مقدس خواسته است که این دو هرچه سریع‌تر ارتباط‌شان به طور کامل و ابدی منقطع گردد تا از اجرای خودسرانه مجازات توسط زوجین هم جلوگیری شود، زیرا در این‌گونه موارد طولانی کردن مراحل طلاق بسیار خطرناک است. لذا، پیشنهاد می‌شود قانونگذاران با تکمیل نواقص قانونی نهاد لعان و مجریان قانون نیز با آگاه‌سازی در زمینه این حکم ‌الهی و عواقب به دروغ نسبت دادن زنا به زنان، از حکمت‌های این نهاد برای پیشگیری از وقوع جرم‌های خانوادگی و کاهش آسیب‌های اجتماعی استفاده شود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is jurisprudential and juridical analysis of solemn malediction and its role in facilitating the divorce process of couples. The method of study is descriptive-analytic and the results showed that with respect to jurisprudence and expediency of maintaining the couples' life, it deems appropriate to execute solemn malediction, if its executive conditions and principles exist. Couples in some cases reach a dangerous stage where they cannot bear each other due to intense hatred, so the holy legislator wants to cut the relationship between them completely and permanently as soon as possible. It also prevents the couples to execute arbitrary punishment by themselves because in such circumstances lengthening the process of divorce is so risky. Therefore, it is suggested that the legislators by completing juridical deficiencies of the institution of solemn malediction and also executers by raising awareness in terms of this divine rule and consequences of false accusation of adultery to women, make use of the wisdoms in this institution to prevent family crimes and decrease social harms.

منابع و مأخذ:

 

قرآن کریم.

آذرنوش، آذرتاش (1388). فرهنگ معاصر عربی به فارسی براساس فرهنگ عربی به فارسی هانس ور. بی‌جا: بی‌تا.

ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، ج13، چاپ سوم.

اصفهانی، سید ابوالحسن (1422ق). وسیلة النجاة مع حواشی الامام الخمینی. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

امامی، سید حسن (1378). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه، ج5.

انصاریان، حسین (بی‌تا). تفسیر حکیم. قم: دارالعرفان، ج6.

بحرانی، یوسف (1413ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره. بی‌جا: بی‌تا، ج25. 

بستان، حسین و همکاران (1385). اسلام و جامعه‌شناسی خانواده قم: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

بلخی، نظام‌الدین (1411ق). الفتاوی الهندیه فی مذهب الامام ابی حنفیه. بیروت: دارالفکر، ج1.

بندرچى، محمدرضا (1381). نگاهى به لعان و مانعیت آن از ارث در حقوق ایران. فقه اهل بیت، شماره‌31.

جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش، چاپ ششم.

حلبی، ابوالصلاح (1403ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین (ع).

حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر (1410ق). ارشاد الاذهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2.

حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر (1413ق). قواعد الاحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج3.

حلی (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادق (ع)، ج4.

خمینی، سید روح‌الله (1374). تحریر الوسیله. بی‌جا: انتشارات اسلامی، ج3.

خمینی، سید روح‌الله (1378ق). تحریر الوسیله. قم: دارالعلم، ج2، چاپ هشتم.

خمینی، سید روح‌الله (1405ق). تحریر الوسیله. قم: اسماعیلیان، ج2، چاپ هشتم.

رازی، ابوالفتوح (1408ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، ج14.

رهنما، زین العابدین (1346). ترجمه و تفسیر رهنما. تهران: کیهان، ج1.

سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق). مهذب الأحکام. قم: المنار، ج26، چاپ چهارم.

سرخسی، محمد بن احمد (1414ق). المبسوط. بیروت: دارالمعرفه، ج7،26.

شمس‌الدین، محمدجعفر (1394). نکاح و طلاق در مذاهب پنجگانه‌ اسلامی. ترجمه سید محمدرضا واحدی. تهران: خرسندی.

شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1373). شرح لمعه. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج2.

شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413ق). مسالک الافهام. بی‌جا: مؤسسه معارف اسلامی، ج2،6،10.

صدوق، محمد بن علی (1415ق). المقنع. قم: مؤسسه امام هادی (ع).

صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1372). حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج1.

طباطبایی، سید علی بن محمدعلی (1418ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، ج2، 11-12.

طباطبایی، سید محمدحسین (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ج1،15، چاپ دوم.

طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1407ق). الخلاف. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج5.

طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه. تهران: المکتبه المرتضویه، ج5، چاپ سوم.

طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1400ق). النهایه. بیروت: دارالکتاب العربی، چاپ دوم.

علم الهدی، سید مرتضی (1415ق). الانتصار فی انفرادات الامامیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.

علی، جواد (1978م). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. بیروت: دارالعلم للملایین، ج5.

فاضل اصفهانی، محمد بن حسن (1416ق). کشف اللثام. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج1.

فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. قم: مکتبه آیت‌الله المرعشی النجفی، ج2.

قاروبی تبریزی، شیخ حسن (1395). النضید فی شرح روضه الشهید. قم: عالمه.

کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنی، خانواده. تهران: شرکت سهامی انتشار، ج1، چاپ سوم.

کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج6،  چاپ چهارم.

گویلی کیلانه، احمد (1387). طرق اثبات نسب در فقه شافعی و حقوق مدنی ایران. تهران: دانشگاه تهران.

لطفی، اسدالله (1388). حقوق خانواده. تهران: خرسندی، ج1.

محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3، چاپ دوم.

محقق داماد، سید مصطفی (1365). بررسی فقهیحقوق خانواده، نکاح و انحلال آن. تهران: نشر علوم اسلامی.

محقق داماد، سید مصطفی (1372). حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن. تهران: نشر علوم اسلامی.

مروارید، علی اصغر (1410ق). سلسله الینابیع الفقهیه. بیروت: موسسه فقه الشیعه، ج19.

مغنیه، محمدجواد (1421ق). الفقه علی المذاهب الخمسه. بیروت: دارالجواد، ج2.

مغنیه، محمدجواد (1427ق). الفقه علی المذاهب الخمسه. تهران: مؤسسه الصادق (ع).

مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج14.

ولایی، عیسی (1374). فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول. تهران: انتشارات نشر نی.

یثربی قمی، سید علی محمد (1376). حقوق خانواده در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران. قم: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.