جایگاه سهله و سمحه در ازدواج و نقش نظام اسلامی در این مورد

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق

نرگس آریان نژاد ¹ (دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
علیرضا عسگری ² (استادیار، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
سید حسن عابدیان ³ (استادیار، گروه حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/19 تاریخ پذیرش : 1399/10/25 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: تساهل, ازدواج, سمحه, تسامح, خانواده, فقه اسلامی, سهله, احکام دینی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی کاربرد قواعد تساهل و تسامح در مسئله ازدواج با تاکید بر وضعیت اجتماعی کنونی آن است. روش تحقیق تحلیلی-توصیفی بوده و نتایج نشان داد که برخی اصول مهم برای ازدواج که در کلام معصومین (ع) مشهود است، تساهل ناپذیرند. اما بسیاری از اختلافات فرهنگی، مالی، علمی و... که گاه بر اساس خودخواهی و گاه به‌واسطه سخت‌گیری و تمایل به یک ازدواج کاملاً موفق پدید آمده است؛ می‌تواند به سمت خارج شدن از سن متعارف برای ازدواج بیانجامد. در این راستا نیاز است تا با کنار گذاردن سخت‌گیری، در راه این امر مقدس تسهیل نمود. با توجه به وظیفه حفاظت از محیط خانواده که بر دوش نظام اسلامی قرار دارد؛ حکومت و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است که با اتخاذ تصمیماتی که مسائل فرهنگی در رأس آن قرار دارد، نسبت به ترویج فرهنگ تساهل در ازدواج اقدام کند تا امکان انجام این امر مقدس برای همه جوانان کشور میسر گردد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to review the application of the principles of Tasāhol (tolerance) and Tasāmoh (forbearance) in marriage with an emphasis on the current social condition. The method of study is analytic-descriptive and the results showed that some important principles of marriage that are evident in the words of infallible Imams (AS) cannot be ignored. However, many cultural, financial, academic and … differences that are sometimes created as a result of selfishness, fastidiousness, and willingness to a totally successful marriage (perfectionism); can postpone the normal age of marriage. In this regard, it is needed to facilitate the sacred way of marriage by giving up fastidiousness. With respect to the duty of maintaining family institution that is the responsibility of the Islamic system; the state and government of the Islamic Republic of Iran is obliged to propagate the culture of Tasāhol in marriage by making some decisions particularly in cultural issues so that the sacred measure of marriage would be possible for all the youth in the country.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم.

ابن جوزی، سبط (1414ق). تذکره الخواص. تهران: مجمع جهانی اهل بیت، ج1، چاپ سوم. 

احسانی، علی (1381). تساهل و تسامح و حدود آن از دیدگاه عقل و شرع. تهران: مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی، ج1، چاپ سوم. 

اسداللهی، طاهره (1382). تعیین حد و مرز قاعده تساهل و تسامح در فقه اسلامی. قم: دانشگاه قم، ج1، چاپ سوم.   

اسداللهی، طاهره (1383). جایگاه تساهل و تسامح در قوانین حقوقی و اجتماعی اسلام. علوم انسانی، 32(1)، ص1-20.

انصاف‌پور، غلامرضا (1346). قدرت و مقام زن در ادوار. تهران: انتشارات میزان.  

باقرپور، سجاد (1381). آثار حقوقی ناشی از برهم زدن نامزدی. حقوق خصوصی، 6(2)، ص 1-50.

بهجت، محمدتقی (1375). توضیح المسائل. قم: دفتر آیت‌الله بهجت، ج1.  

جهان دیده، انسیه (1392). تزاحم حقوق زوجین. تهران: دانشگاه تهران.

جوکار، محبوبه (1390). حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 8(1)، ص 116-79.

جوکار، محبوبه (1392). حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، 4(8)، ص10-1.

حرّعاملی، محمد بن حسن (1414ق). وسائل شیعه. بیروت: بی‌نا، ج1.  

 حسینی زادگان، علی محمد (1395). شاخصه‌های شریعت سمحه و سهله در آیات و روایات. قم: آل البیت.

حسینی سیستانی، سیدعلی (1414ق). منهاج الصالحین. قم: دارالقلم، ج1.  

داماد افندی، محمد بن سلیمان (1079ق). مجمع النهر. قاهره: الازهر، ج1.  

دهخدا، علی اکبر (1348). فرهنگ لغت دهخدا. تهران: نشر اندیشه.

رحمانی، زهرا؛ عبدالله، ناصرعلی (1396). فرهنگ لغت عربی به فارسی معجم. تهران: نشر مجد، ج1.

روحانی، سید محمدصادق (1411ق). المسائل مستحدثه. بیروت: دارالزهرا، چاپ دوم، ج1. 

ضیاء، موحد (1377). فراتر از تسامح. کیان، 45(1)، ص1-32.

طباطبایی ، محمد سعید (1417ق). فقه المغتربین. بیروت: دارالزهرا، ج1.  

طوسی، ابوجعفر (1408ق). المبسوط. قم: دارالقلم، ج1.  

عبده، محمد (1330ق). تفسیر منار. قاهره: الازهر، ج1.  

عدوی، ابوالحسن (1415ق). حاشیه کفایه. دمشق: دارالکتب، ج3، چاپ یازدهم.  

علامه مجلسی، محمد (1414ق). بحار الانوار. قم: دارالکتب، ج43، چاپ سوم.

عمید، حسن (1394). فرهنگ لغت عمید. تهران: نشر اندیشه.

قاری، ملاعلی (1359ق). احکام شرعیه. بیروت: کتب اسلامی، ج1، چاپ نهم.

محمدی ری شهری، محمد (1384). میزان الحکمه. قم: دارالحدیث، ج9، چاپ سوم.

مرادی، علی اصغر (1396). تساهل در نظرات امام خمینی. علوم انسانی، 22(1)، ص1-20.

معین، محمد (1390). فرهنگ لغت معین. تهران: نشر نو.

مودود، عبدالله (1404ق). وصال موصل. قم: دارالحدیث، ج2، چاپ دوم.

موسوی قزوینی، علی (1424ق). ینابیع. قم: جامعه مدرسین، ج1.

نظری، احمدعلی (1379). تحلیلی پیرامون شریعت سهله و سمحه. قم: دانشگاه قم، ج1.

نوایی، علی‌اکبر (1379). سماحت و سهولت یا تسامح و تساهل اسلامی. پژوهش‌های اجتماعی اسلام، 24(2)، ص25-49.