نگاهی به قیاس در فقه اهل سنت و فقه امامیه
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق
ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی
1
(
دانشیار، گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
)
کلید واژه: فقه امامیه, فقه اهل سنّت, قیاس, اتحاد طریق, تنقیح مناط,
چکیده مقاله :
اهل سنت در استناد های فقهی خود، به قیاس استدلال کرده و عموماً آن را حجت می دانند ولی فقیهان شیعه امامیه، دید خوش‌بینانه‌ای به قیاس نداشته‌اند و هرچند در برخی از جاها به عنوان استثنایی از قیاس مواردی را از زمره‌ی قیاس مورد نهی شارع بیرون برده‌اند، اما رویکرد عمومی فقیهان شیعه نسبت به قیاس، رویکردی منفی است. در قیاس، آنچه تحقّق می‌یابد حکمی جزئی به واسطه‌ی حکم جزئی دیگر می‌باشد. به دیگر سخن، حکمی از جزئی به جزئی دیگر سرایت داده می‌شود. پرسشی که باید به آن پرداخت این است که آیا شیعه امامیه، قیاس را کلاً نفی می کند و یا اینکه برخی از موارد قیاس را می پذیرد؟ این پژوهش پس از بررسی دیدگاه اهل سنت و شیعه در بحث قیاس، به این نتیجه دست پیدا می کند که در شیعه امامیه برخی از اقسام قیاس در عمل پذیرفته شده است و با اهل سنت در این باره هم سو شده اند.
Sunnis have recourse to "Analogy" (Qias) in their jurisprudential argumentation and generally regard it as a criterion, while Shiite jurists do not have an optimistic view about "Analog", though they have sometimes excluded some examples of analogy prohibited by the legislator; however, the general viewpoint of Shiite jurists towards "analogy" is negative. "Analogy" is the inference of a partial religious decree from another. In other words, in a decree, one part is overgeneralized to another part. The question to be answered is whether the Imamiyyah Shiite negate the "analogy" wholly or accept it partially. This research, upon a survey of the Sunnite and Shiite viewpoints, has come to the conclusion that in Imamiyyah Shiite, some sorts of "analogy" are accepted in practice, in line with Sunnis.
قرآن کریم.
13. حرّ عاملی، محمّد بن حسن (1414ق). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة. تحقیق مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث. قم: مؤسسة آل البیت، ج1، 27، 7، 3، 20.
17. زرکشی، محمّد بن بهادر بن عبد الله (1415ق). البرهان فی علوم القرآن. تحقیق یوسف عبد الرحمن مرعشلی، جمال حمدی ذهبی، ابراهیم عبد الله کردی. بیروت: دارالمعرفه، ج4.
29. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. تصحیح عبداللطیف حسینی کوهکمری. قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی، ج1.
30. فخر رازی، محمّد بن عمر (1400ق). المحصول فی علم الاصول. تحقیق طه جابر فیاض علوانی. ریاض: جامعة الامام محمّد بن سعود الاسلامیة، ج5.
31. فخرالمحقّقین، محمّد بن حسن (1389ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد. تصحیح حسین موسوی، علی‌پناه اشتهاردی، عبدالرحیم بروجردی. قم: مؤسسه اسماعیلیان، ج3.
41.یزدی، محمّدکاظم بن عبدالعظیم (1378ق). حاشیة المکاسب. قم: مؤسسة اسماعیلیان، ج2.
_||_