مقایسه‌های تحلیلی بر پوشاک رایج در دوره هخامنشی با دوره ساسانی
محورهای موضوعی : باستان شناسی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
کلید واژه: ایران باستان, مقایسه تحلیلی, پوشاک زنان و مردان, دوره هخامنشی, دوره ساسانی. ,
چکیده مقاله :
نوع پوشش همواره یکی از مظاهر مهم در تاریخ فرهنگ و تمدن بشری بوده است. قدیمی‌ترین شواهد فیزیکی و ملموس نوع پوشاک در شهر سوخته سیستان از هزاره سوم قبل از میلاد به دست آمده است که بیانگر استفاده از پارچه و لباس در ایران از همان دوره پیش از تاریخ بوده است . دوران امپراطوری‌های هخامنشی و ساسانی به عنوان عصر طلایی تمدن ایران، با توجه به وسعت قلمرویشان و وجود ملیت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون، و پیرو آن تنوع پوشش در این دو دوره، به عنوان مهم‌ترین دوران تاریخی پیش از اسلام، همواره مورد توجه بوده است. به این ترتیب هدف پژوهش در این مقاله، تطبیق و تحلیل پوشاک رایج این دو دوره است. این پژوهش بارویکرد مطالعه تحلیلی ـ توصیفی به بررسی پوشش در دوره هخامنشی و ساسانی پرداخته و با بهره‌گیری از منابع موجود، پوشاک مورد استفاده در این دو دوره را معرفی نموده است. یافته‌های باستان‌شناختی، سنگ‌نگاره‌ها، کتیبه‌ها، نقش مهرها و دیگر آثار موجود بیانگر آن است که تن‌پوش‌ها، نشان‌دهندة جایگاه و منزلت اجتماعی، اقتصادی و شغلی افراد بوده و همچنین جنسیت، مذهب و به ویژه شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه در نوع پوشش افراد تأثیرگذار بوده است.
The type of cover has always been one of the most important manifestations in the history of human culture and civilization, and the oldest physical evidence of the type of clothing has been obtained in the burnished city (Shahr-i Sokhta) of Sistan from the third millennium BC. The empires of the Achaemenid and Sassanid dynasties have always been considered the most important historical period due to the vastness of their territories, the existence of different nationalities and cultures, and the consequent diversity of coverage in these two periods. Thus, the purpose of research, matching, and analysis of the apparel common to these two periods. This research reviews the analytical-descriptive study of coverage in the Achaemenid and Sassanid periods and has introduced the garments used in these two periods using existing resources. Archeological findings, rock paintings, inscriptions, the role of seals, and other existing works indicate that tens represent the social status, economic status, and occupation of individuals, as well as gender, religion, and especially the climatic and geographical conditions of each The area has been influenced by the type of coverage.
آقا حسین شیرازی، ابوالقاسم. (1382). پوشاک زنان ایران از آغاز تا امروز. تهران: اوستا فراهانی.
آورزمانی، فریدون. (1393). هنر ساسانی. تهران: پازینه.
احسانی، محمد تقی. (1368). هفت هزار سال هنر فلز کاری در ایران. تهران: علمی وفرهنگی.
استرابون. (1382). جغرافیای استرابون، ترجمه همایون صنعتی زاده. تهران: ناشربنیاد موقوفات محمود افشار.
بیانی، شیرین. (1386). تاریخ ایران باستان. تهران: سمت.
پوربهمن، فریدون. (1386). پوشاک در ایران باستان، هاجر ضیاء سیگارودی. تهران: امیرکبیر.
پیرنیا، حسن. (1388). تاریخ کامل ایران (از آغاز تا انقراض ساسانیان)، چاپ دوم، تهران: پیمان.
تامپسون، جورجینا. (1381). پوشاک ایرانیان در دوران هخامنشی با توجه به نقوش تخت جمشید، ترجمه مژگان سیدین، اثر، (33 و 34).
چیت ساز، محمدرضا. (1391). تاریخ پوشاک ایرانیان (از ابتدای اسلام تا حمله مغول). تهران: سمت.
حمزه اصفهانی، حسن. (1346). تاریخ پیامبران وشاهان (سنی ملوک الارض والانبیاء)، ترجمه جعفر شعار. تهران: چاپخانه خواجه.
دادور، ابوالقاسم ونشاط، روشنک. (1390). نقش زن در آثار هنری ساسانیان. سمنان: نشر آبرخ.
دریایی، تورج. (1392). شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: ققنوس.
ذکاء، یحیی. (1342). لباسی پارسیان در دوره هخامنشیان. مجله هنر و مردم، دوره جدید، (15).
رجبی، پرویز. (1381). هزاره‌های گمشده (از خشیارشا تا فروپاشی هخامنشیان)، ج 3. تهران: توس.
رجبی، پرویز. (1382). هزاره‌های گمشده (ساسانیان)، ج 5. تهران: توس.
رنج دوست، شبنم. (1387). تاریخ لباس ایران. تهران: جمال هنر.
ریاضی، محمد رضا. (1382). طرح‌ها و نقوش لباس‌ها و بافته‌های ساسانی. تهران: گنجینه هنر.
سامی، علی. (1389). تمدن ساسانی، ج 2. تهران: سمت.
شاپورشهبازی، علیرضا. (1383). پوشاک دوران مادها و هخامنشیان، پوشاک در ایران زمین. ایرانیکا، ترجمه پیمان متین. تهران: امیرکبیر.
شیپمان، کلاوس. (1384). مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمه کیکاوس جهانداری. تهران: فرزان روز.
شیرخانی، منیژه. (1381). پوشش زن ایرانی( ازایران باستان تا قاجاریه). اصفهان: بهار علم.
ضیاءپور، جلیل. (1343). پوشاک باستانی ایرانیان. تهران: هنرهای زیبای کشور.
ضیاءپور، جلیل. (1347). پوشاک زنان ایران (از کهن ترین زمان تا آغاز شاهنشاهی پهلوی). تهران: فرهنگ و هنر.
ضیاءپور، جلیل. (بی تا). پوشاک هخامنشی و مادی‌ها در تخت جمشید. تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
غیبی، مهرآسا. (1388). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
کاکس، ویل؛ ترنر، روت. (1376). تاریخ لباس، ترجمه شیرین بزرگ مهر. تهران: توس.
کخ، هاید ماری. (1377). از زبان داریوش، ترجمه پرویز رجبی. تهران: کارنگ.
کریستن سن، آرتور. (1372). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی. تهران: دنیای کتاب.
گرشویچ، ایلیا. (1384). تاریخ ایران دوره هخامنشیان (کمبریج4)، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: جامی.
گزنفون. (1392). کوروش نامه، ترجمه رضا مشایخی. تهران: علمی وفرهنگی.
گلدمن، برنارد و وزیری، محسن وعطایی، محمدتقی. (1378). پوشاک زنان ساسانی. تاریخ باستان پژوهی، (4).
گیرشمن، رومن. (1374). ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین. تهران: علمی و فرهنگی.
گیرشمن، رومن. (1378). بیشاپور، ترجمه اصغر کریمی، ج 2. تهران: سازمان میراث فرهنگی.
متین، پیمان. (1391). پوشاک ایرانیان. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
ملکزاده، فرخ. (1375). نقوش زن در هنر هخامنشی. مجلة دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۶(۱).
هد، دانکن. (1391). ارتش ایران هخامنشی، ترجمه محمد آقاجری. تهران: ققنوس.
هرودت. (1389). تاریخ هرودت، ترجمه مرتضی ثاقب فر. تهران: اساطیر.
هینتس، والتر. (1392). داریوش و ایرانیان، ترجمه پرویز رجبی. تهران: ماهی.
Amiet, P. (1972). Glyptique Susienne, des Origines à l’époque des Perses Achéménides, Mémoires de la DélégationArchéologique en Iran (MDP) 43, Paris.
Delougaz, P., & Kantor, H.J. (1996). Chogha Mish: The First five Seasons of Excavations, 1961 – 1971, edited by A.Alizadeh.
https://fa.wikipedia.org/wiki / naghshe rostam.