سیاست جنایی تقنینی جمهوری اسلامی ایران در قبال جرایم مطبوعاتی (سنتی و الکترونیکی)

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

منصـور ده‌نمکی ¹ , عباس بابائی خانه سر ² , ایرج گلــــدوزیان ³

1 - دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد امارات متحده عربی. نویسنده مسئول مکاتبات
2 - استادیار گروه حقوق کیفری و جرمشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شرق.
3 - استاد گروه حقوق کیفری و جرمشناسی دانشگاه تهران.

تاریخ دریافت : 1396/11/11 تاریخ پذیرش : 1396/12/17 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: آزادی بیان, قانونگذاری, قانون مطبوعات, سیاست جنایی تقنینی, نهادهای مدنی,

چکیده مقاله :

بررسی تحولات قانونگذاری در قلمرو مطبوعات، به عنوان بازتاب تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه، در جهت شناخت سیاست جنایی تقنینی در دوره‌های مختلف تاریخی، امری ضروری است. مطبوعات ایران در عصر سلطنت مطلقه پای گرفت و در گذار از آن به سلطنت مشروطه و سپس جمهوریت، نقشی نسبی داشت؛ اما همواره با مسئله آزادی بیان روبرو بوده و جز در دوره‌هایی خاص در بند الزامات دولتی بازمانده است. این همه، درحالی است که فقدان یا ضعف نهادهای مدنی کارآمد، وظایف احزاب و نهادهای مشابه آن‌ها را به‌صورتی غیرنهادی بر دوش مطبوعات نهاده و در نتیجه، علاوه ‌بر این‌که بار مسئولیت روزنامه‌نگاران را سنگین‌تر کرده، آن‌ها را در برابر تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز به شدت آسیب‌پذیر ساخته است. قانون مطبوعات امروز ایران، گاه سیاستی سخت‌گیرانه را نسبت به مطبوعات روا داشته است که تغییرات و تحولات متوالی این قانون نیز به‌مرور، بر سنگینی این مسئولیت افزوده است. هرچند ملاحظات قانونگذار، اغلب برآمده از حوادث و شرایط ویژه اجتماعی است، اما به‌نظر می‌رسد، بتوان در کنترل برخی ناهنجاری‌ها تخلفات، راهکارهایی غیرکیفری را پیش گرفت. کیفر به‌عنوان آخرین ابزار حقوق، باید با نگاهی حداقلی نگریسته شود تا به هر بهانه‌ای، افراد با اتهام سنگین بزهکاری دست به گریبان نشوند.

منابع و مأخذ:

 

فهرست منابع:

1. استفانی، گاستون و لواسوار، ژرژ و بولک، برنار، حقوق جزای عمومی، ترجمه حسن دادبان، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، جلد اول، 1380

2. حسینی‌ رازلیقی، محمد، سیاست جنائی تقنینی ایران در مورد جرایم مطبوعاتی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی. دانشکده حقوق، 1384

3. رحمانی، قدرت الله، دادگاه رسانه و عدالت رویه‌ای، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 71، پاییز 1394

4. رحمانی، قدرت الله، نظریه یگانگی جرایم سیاسی و مطبوعاتی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق، 1391

5. سیدرحمن ‌دماوندی، مرتضی، تأثیرگذاری مطبوعات برون مرزی بر روند انقلاب مشروطیت، پایان نامه کارشناسی ارشد، ‏دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، 1371

6. شیخ الاسلامی، عباس، جرایم مطبوعاتی، بررسی تطبیقی سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران و انگلستان، مشهد، جهاد دانشگاهی، 1380

7. شیخ الاسلامی، عباس، بررسی تحلیلی جرایم مطبوعاتی، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، انتشارات جاودانه، چاپ دوم، 1389

8. غریبی، احمد، سیاست قضایی جمهوری اسلامی ایران در قلمرو جرایم مطبوعاتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه علامه طباطبایی، گرایش جزا و جرم‌شناسی، 1393

9. کوهستانی نژاد، مسعود، اسناد هیات منصفه مطبوعاتی از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها، چاپ اول، 1380

10. گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای عمومی ایران، چاپ چهاردهم، تهران، دانشگاه تهران، 1395

11. محمدی، قاسم، جرم مطبوعاتی، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران، 1392

12. محمدی، قاسم، خلاصه راهبردی کتاب جرم مطبوعاتی، پایگاه پژوهشی تحلیلی راهبردی، انتشارات سمت، 1392

13. معتمدنژاد، کاظم، حقوق مطبوعات، بررسی تطبیقی مبانی حقوقی آزادی مطبوعات و مقررات تاسیس آنها، چاپ پنجم، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، 1387

14. موذن‌زادگان، حسنعلی و علی‌بخشی، زهرا، بررسی اجمالی مقررات کیفری ماهوی و شکلی حاکم بر نشریات الکترونیکی در حقوق ایران، مجله آموزه های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 5، بهار و تابستان 1392