تخصصی کردن ضابطین گامی‌به سوی حقوق کیفری قراردادی

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

هوشنگ شامبیاتی ¹ , علی پروینی ²

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. نویسنده مسئوول
2 - دانشجوی دکترای جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. مسئول مکاتبات.

تاریخ دریافت : 1393/04/18 تاریخ پذیرش : 1393/05/05 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: ضابطین دادگستری, تخصصی کردن, ضابطین عام, ضابطین خاص, حقوق کیفری قراردادی,

چکیده مقاله :

چکیده: ضابطین دادگستری به عنوان مأمورانی که در خط مقدم مبارزه با جرم قرار دارند نقش مهمی‌را در اجرای عدالت کیفری ایفا می‌کنند، زیرا آنان بر اساس قانون مکلّفند که پس از وقوع جرم، (در جرایم مشهود بدون نیاز به دستور و در جرایم غیر مشهود با کسب دستور از مقام قضایی) وارد عمل شوند و نسبت به کشف جرم، تعقیب و دستگیری مجرمین، بازجویی از آنان و جمع‌آوری ادله‌ی جرم اقدام کنند، کلیه‌ی این اقدامات از پیچیدگی و اهمیت خاصی برخوردار است، بنابراین داشتن تخصّص لازم، شرط اجرای این مأموریت دشوار است، به ویژه در مورد نحوه تعامل و گفت و گو با متهم که مهم‌ترین بخش این مأموریت حسّاس به شمار می‌رود، این مقاله با بیان تعریف و اهداف حقوق کیفری قراردادی یا عدالت توافقی، دلایل ضرورت تخصصی کردن ضابطین را برای تحقق آن ذکرمی‌کند، سپس به صورت کاربردی، نحوه بازنگری در ساختار ضابطین و تخصصی کردن آنان را (با ذکر اقسام ضابطین، و اشکالات موجود در شرایط کنونی)، بیان خواهد کرد.

منابع و مأخذ:

منابع

الف) کتاب:

1. آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، ج 1، انتشارات سمت، چ 10، 1388.

2. الوانی، سید مهدی، مدیریت عمومی، نشر نی، چ 17، 1381.

3. انصاری، ولی الله، حقوق تحقیقات جنایی (مطالعه تطبیقی)، انتشارات سمت، چ1،1380.

4. احمدی موحد، اصغر، خرم آبادی، عبدالصمد، وظایف و مسولیت‌های ضابطین دادگستری، انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، چ1سال1383

5. التاویلا، روان شناسی قضایی،‌ ترجمه مهدی کی نیا، سال1374، انتشارات دانشگاه تهران،ص 24                                           

6. بارون، رابرت و دیگران، روان شناسی اجتماعی، ‌ترجمه یوسف کریمی، انتشارات روان، سال 1380،ص 50                                                                         

7. پروینی، علی و درویش زاده، محمد، اختلاف نظرهای قضایی در مسایل آیین دادرسی کیفری، انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات، چ1،1390

8. درویش‌زاده، محمد، جستاری در مدیریت قضایی، نشر قضا، چ 1، 1384.

9. خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، انتشارات شهر دانش، چ هفتم، سال 1389       

10. کلی‌وند تویسرکانی، علی ناصر، نقش پلیس قضایی در اجرای عدالت، انتشارات فکر سازان، چ 1، 1386.

11. گزارش اولین همایش سراسری دادستان‌های عمومی، انقلاب، نظامی ‌و رؤسای ستادهای حفاظت اجتماعی در سال 84، انتشار دادستانی کل کشور، چ 1.

12. گودرزی بروجردی، محمدرضا، سیاست جنایی قضایی، به سفارش معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضاییه، انتشارات سلسبیل، چ 2، 1385.

13. گیدنز، آنتونی، جامعه شناسی، نشر نی، 1378.

14. مداح، محمد، مبانی مدیریت قضایی پرونده‌های کیفری، نشر قضا، معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، چ 1، 1387.

15. نیازپور، امیر حسین، توافقی شدن دادرسی کیفری، نشر میزان، چ 1،1390.16

        16. Garner,Brayan,blak'sLaw dictionary,West Pubishing Co,USA  2004

ب) تارنما:

17. قوه قضاییه (www.dadiran.ir)

18. معاونت تشکیلات و بهبود روش‌های معاونت راهبردی (www.dadplan.ir)

19. مجمع تشخیص مصلحت نظام (www.maslahat.ir)

20. نیروی انتظامی‌جمهوری اسلامی‌ایران (www.police.ir)

---

*استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده حقوق واحد تهران مرکزی. نویسنده مسئوول

**دانشجوی دکترای جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق تهران مرکزی. مسئول مکاتبات

[1]. البته قدمت شهرنشینی به 3500 سال پیش از میلاد بر می‌گردد و نخستین شهرها در کناره‌های رودنیل و دجله و فرات ایجاد شد. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به گیدنز، آنتونی؛ جامعه شناسی؛ نشر نی 1378ص593

 

[2]. برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به نیاز پور، امیر حسین، توافقی شدن دادرسی کیفری، نشر میزان، چاپ1، سال1390

 

[3]. معامله اتهام (plea bargaining) عبارت است از مذاکره و چانه زنی پلیس یا قاضی با متهم به منظور پذیرش اتهام توسط متهم در برابردادن امتیازاتی به او (بنگرید به Garner brayan A, 2004.,blak s Law dictionary,West Pubishing Co,USA)

1. روان شناسی اجتماعی، علم شناخت ماهیت وعلت رفتار و اندیشه فرد در موقعیت‌های اجتماعی است. بنگرید به بارون، رابرت و دیگران، روان شناسی اجتماعی، ترجمه یوسف کریمی، انتشارات روان، سال 1380،ص 50                                                                                  

2. برای اطلاع بیشتر بنگریدبه ولی الله، انصاری، حقوق تحقیقات جنایی(مطالعه تطبیقی)، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران 1380

1. گسترده کردن منابع، فنی است که به موجب آن منابع موجود افزایش می‌یابد، به طوری که هر دو طرف (ضابط و متهم) بتوانند به هدف‌های خود برسند. نان به هم قرض دادن آن است که هر طرف در موضوعات کم اهمیت در ازای موضوعاتی که برای طرف دیگر ارزش زیادتری دارند، کوتاه می‌آید و موافقت می‌کند. زدن هزینه، فنی است که به موجب آن، یک طرف (متهم) چیزی را که می‌خواست (امتیازتخفیف یا معافیت)  به دست می‌آورد و هزینه‌های (ناشی از اطاله رسیدگی) طرف دیگر (قاضی یا ضابط) به طریقی کاهش پیدا می‌کند (بارون/همان/713)                                              

لازم به ذکر است که مطالب درون پرانتز از نگارنده برای بومی‌سازی این فنون و کاربرد آن در تحقیقات مقدماتی ضابطان به متن اضافه شده است.                                                                                                                

2. برای اطلاع بیشتر بنگرید به التاویلا، روان شناسی قضایی، ترجمه مهدی کی نیا، سال1374، انتشارات دانشگاه تهران، ص 24

[8]. تا جائی که برخی به شهر انگ «دوزخی سیاه از دود» می‌زنند که در آن جماعت‌های پرخاش‌گر و متقابلاً بی اعتماد ازدحام کرده‌اند و غرق در جنایت و فساد است... گیدنز، آنتونی، همان، ص596

[9]. برای اطلاع از تخصص‌های ایجاد شده در نیروی انتظامی‌رجوع کنید به تارنمای آن نیرو

[10]. برای اطلاع بیشتر بنگرید به علی ناصر، کلیوند تویسرکانی، نقش پلیس قضایی در اجرای عدالت، انتشارات فکر سازان، چاپ اول، 1386، ص24

[11]. برای اطلاع بیشتر بنگرید به محمد، آشوری، آیین دادرسی کیفری ـ جلد اوّل، انتشارات سمت ـ چاپ دهم سال1388 ص 115 تا 118.

[12]. علی، خالقی، آیین دادرسی کیفری، انتشارات شهر دانش، چ هفتم، سال 1389، ص49

[13]. بنگرید به اصغر، احمدی موحد، دکترعبدالصمد، خرم آبادی، وظایف و مسئولیت‌های ضابطان دادگستری، انتشارات معاونت آموزش وتحقیقات قوه قضاییه، چاپ اول، سال 1383                                                                                                                                                                              

[14]. برای اطلاع بیشتر رجوع کنید به سیدمهدی، الوانی، مدیریت عمومی، نشر نی، چاپ17، سال1381 و درویش‌زاده، محمد، جستاری در مدیریت قضائی، نشر قضا، چاپ اول، سال1384.

[15]. محمدرضا، گودرزی بروجردی، سیاست جنایی قضایی، به سفارش معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضاییه، انتشارات سلسبیل، چاپ دوم، سال1385، ص168.

[16]. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به گزارش اولین همایش سراسری دادستان‌های عمومی، انقلاب، نظامی و رؤسای ستادهای حفاظت اجتماعی در سال 84، انتشار دادستانی کل کشور،  چاپ اوّل، ص180 تا 184