تضامن طلبکاران

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمدعلی آقایی ^{1 *}

1 - عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکزی)

تاریخ دریافت : 1393/10/03 تاریخ پذیرش : 1393/11/29 تاریخ انتشار : 1394/01/17

کلید واژه: داین, مدیون, تضامن, تضامن طلب کاران, نیابت ضمنی, دِین مشترک, طلب مشاع,

چکیده مقاله :

چکیده: طرف متعدّد در تعهّد تضامنی، گاه مدیون است که تضامن مدیون‌ها (یا تضامن منفی و سلبی) است و گاه طرف متعدّد، داین است که در اینصورت تضامن داین ها (یا تضامن مثبت و ایجابی) خواهد بود که بحث اصلی این نوشتار، مطالعه همین نوع از تضامن است. تضامن به هر دو شکلش، یکی از طرق تضمین دِین است که حتی کاربرد تضمینی آن بیش از ضمانت است زیرا در ضمانت، اگر شخص ضامن، متضامن با مدیون باشد، داین ابتدا باید به مدیون اصلی رجوع کند و در صورت عدم استیفای طلبش، به ضامن مراجعه نماید امّا در تضامن بدهکاران، داین می‌تواند به هر یک از مدیون‌های تضامنی که بخواهد مراجعه کند و در تضامن طلب کاران نیز هر یک از دیّان می‌تواند تمام طلب را از مدیون بستاند و از طرفی مدیون هم بعد از ایفای دین به یکی از دیّان تضامنی، ذمّه‌اش نسبت به سایر طلب کاران بری می‌شود. بنابراین در هر دو صورت از تضامن، تضمینی نهفته است که مبنا و مقتضای آن همانا مصلحت و اشتراک فیمابین افراد و اطراف متضامن است و همین اثر نافع و مصلحت مسلّم است که توجیه کننده احکام تضامن می‌باشد و جوهره این تضامن هم، با تکیه بر مبنای نمایندگی تبیین و توجیه گردیده؛ و در راستای این امر، امکان اشتغال ذمّه‌ی چند مدیون در قبال یک داین و یا یک مدیون در قبال چند داین را با توسل به همین نظریه‌ی نمایندگی، که نوعی نیابت ضمنی است، در فقه و حقوق ایران و برخی از کشورهای عربی اسلامی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفته است.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع و مآخذ

الف: کتب فارسی

1. بروجردی عبده، محمّد، حقوق مدنی، نشر کتابفروشی علمی، مهرماه 1329.

2. جعفری لنگرودی، محمّدجعفر، عقد ضمان، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ اوّل، سال 1352.

3. "  "، "       "، وسیط در‌ترمینولوژی حقوق، گنج دانش، چاپ دوّم، سال 1388.

4. کاتوزیان، امیرناصر، نظریه عمومی تعهّدات، چاپ میزان، سال 1385

5. "  ،"         "،مقدمه‌ی علم حقوق، شرکت سهامی انتشار، چاپ 28،  سال 1380.

6. "  ،"         "، مشارکت‌ها، صلح و عطایا،گنج دانش، چاپ (ویرایش) اوّل، سال 1391.

ب: مقالات فارسی

1. ایزانلو، محسن، نقد مفهوم و آثار طلب مشاع، مجلّه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، تابستان 1388.

2. جنیدی، لعیا، تضامن، آثار و اوصاف آن، مجله‌ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 35، پاییز 1375.

ج: کتب عربی

1. سنهوری، عبدالرزاق‌احمد، الوسیط فی شرح‌القانون‌المدنی‌الجدید، چاپ دارالاحیاء‌التراث‌العربی، بیروت (لبنان)، سال 1958 م.

2. طباطبائی یزدی، سیّدمحمّدکاظم، حاشیه المکاسب، چاپ سربی، در دو مجلّد.

3. علی حیدر، شرح مجله‌الاحکام، ج 1، چاپ شرکت دارالکتب‌العلمیه «بیروت».

د:‌ ترجمه‌ی فارسی قوانین و کتب خارجی

1. دادمرزی، سیّدمهدی،‌ ترجمه فارسی کتاب الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، ج 3، (تألیف دکتر سنهوری)، چاپ اوّل، انتشارات دانشگاه قم.

2. نوری، محمّدعلی، ‌ترجمه فارسی قانون مدنی فرانسه (در عقود و تعهّدات قراردادی و الزامات بدون قرارداد)، موضوع مواد 1101 الی 1386 این قانون، چاپ گنج دانش، سال 1380.

3. نوری، محمّدعلی،‌ترجمه فارسی قانون مدنی مصر (تمام مواد)، چاپ گنج دانش، سال 1388.