مطالعه تطبیقی فرایندها و چالش های بازسازی شرکت های تجاری در حقوق ایران و دیگر کشورها

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محسن ناظمی زاده ¹ , محمدرضا پاسبان ² , علی جبلی رادان ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار، گروه حقوق خصوصی و اقتصادی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده علوم انسانی و حقوق، واحد اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/17 تاریخ پذیرش : 1401/05/06 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: ورشکستگی, بازسازی, تصفیه, قرارداد ارفاقی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: حفظ تداوم فعالیت شرکت‌‌ها به عنوان یکی از مهمترین بازیگران عرصه اقتصاد، اهمیت فراوانی برای دولت‌ها و جامعه دارد؛ بنابراین یکی از سازکارهایی که در نظام حقوقی بسیاری از کشورها برای پیشگیری از انحلال شرکت ها، در نظر گرفته شده است، نهاد بازسازی می‌باشد. با وجود آنکه نظام اقتصادی ایران در طی چند دهه اخیر ورشکستگی بسیاری از شرکت های تجاری را تجربه کرده است، اما تاکنون در قوانین و مقررات، به طور مستقل به فرآیند و چالش‌های بازسازی شرکت‌های ورشکسته توجهی نشده است.روش‌شناسی: با توجه به ضرورت وجود نهاد بازسازی در حقوق ایران و خلاءهای قانونی موجود در نظام تقنینی ایران، مقاله کنونی با رویکرد تطبیقی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فرآیندها و چالش های بازسازی شرکت های تجاری در قانون نمونه آنسیترال و کشور‌های دیگر پرداخته استیافته‌ها و نتایج: یافته‌های این پژوهش دلالت بر آن دارد که بازسازی یک شرکت فرآیند متعددی دارد که در قانون نمونه آنسیترال و بیشتر کشورها عمدتا عبارتند از: تقاضای بازسازی؛ موافقت بستانکاران؛ تصدیق دادگاه؛ فعالیت با نظارت دادگاه و در نهایت، صدور حکم نهایی. علاوه بر این، با وجود آنکه بازسازی قدمت دیرینه ای در بیشتر کشورهای توسعه یافته دارد، در عمل در این کشورها با چالش ها و موانعی چون: تاخیر در اعلام توقف؛ مخالفت بستانکاران؛ ناتوانی شرکت تجاری، همراه است.

چکیده انگلیسی:

Maintaining the continuity of companies as one of the most important players in the economy is of great importance for governments and society; thus, one of the mechanisms in the legal system of many countries to prevent the liquidation of companies is the institution of "reorganization". Although Iran's economic system has experienced the bankruptcy of many commercial companies in recent decades, so far the laws and regulations have not independently addressed the process and challenges of reorganization of bankrupt companies. The findings of this study indicate that the reorganization of a company has several processes that in most countries are mainly: demand for reorganization; Creditors' agreement; Court certification; Act under the supervision of the court and, finally, the issuance of the final verdict. In addition, although reorganization has a long history in most developed countries, in practice in these countries with challenges and obstacles such as: delays in announcing the cessation; Creditors' opposition; the inability of a commercial company is associated. Considering the necessity of this institution in Iran and the legal gaps in the Iranian legislative system, the present article examines the processes and challenges of reorganization of commercial companies in several countries with a comparative approach and using a descriptive-analytical method.

منابع و مأخذ:

- اسکینی، ربیعا (1387). حقوق تجارت؛ ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته، تهران، سمت، چ یازدهم.

- انصاری، علی و عسکری، جواد (1398). مطالعه تطبیقی ابزارهای حقوقی جایگزین ورشکستگی بانک­ها، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، دوره 7، ش. 27، 90-114، قابل بازیابی از:

https://jplr.atu.ac.ir/article_10170.html

- بادینی، حسن و کوشکی، مصطفی (1399). قواعد حاکم بر ورشکستگی شرکت­های تجاری از منظر حمایت از نیروی کار، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 32، شماره 90، 11-35، قابل بازیابی از:

 https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_87492.html

- پاسبان، محمدرضا (1379). مسوولیت مدیران در ورشکستگی شرکت­ها در حقوق انگلیس، مجله پژوهش حقوق عمومی، ش 2 و 3، 39-64، قابل بازیابی از:

https://qjpl.atu.ac.ir/article_3335.html

- تقوی، مهدی (1399). وضعیت ایران در نماگر ورشکستگی، روزنامه دنیای اقتصاد، ش 4924، 12/4/1399، قابل بازیابی از:

http://ecj.iauctb.ac.ir/article_511556.html

- رضایی، علی و ملائی خاص، میلاد (1399). «توقف تاجر از پرداخت دیون در نظام حقوقی ایران و آمریکا»، فصلنامه قضاوت، ش 102، 63-85، قابل بازیابی از:

http://www.ghazavat.org/article_244875.html

- رمضانی آکردی، حبیب و عیسائی تفرشی، محمد (1399). نقش حقوق ورشکستگی در احیای بنگاه­های اقتصادی ورشکسته؛ مطالعه در حقوق ایران و آمریکا، فصلنامه پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 24، ش 1، 59-86، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-35735-fa.html

- رمضانی آکردی، حبیب (1399). هدف حقوق ورشکستگی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 50، ش 2، 225-241، قابل بازیابی از:

https://jlq.ut.ac.ir/article_77495.html

- روشن، محمد و امیرحسینی، امین (1396). پیشگیری از وقوع ورشکستگی در نظام حقوقی ایران و جایگاه آن در فقه امامیه با نگاهی به حقوق فرانسه، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ش 1، 87-104، قابل بازیابی از:

https://journals.ut.ac.ir/article_63930.html

- سیدی آرانی، عباس (1399). مطالعه تطبیقی پیشگیری از ورشکستگی شرکت‌های تجاری در بحران عمومی، فصلنامه حقوق اسلامی، دوره 17، ش 64، بهار 1399، 111-134، قابل بازیابی از:

http://hoquq.iict.ac.ir/article_39863.html

- سیمایی صراف، حسین و امینی، وحید (1399). نظام حقوقی خاص ورشکستگی بانک‌ها؛ چرایی و چارچوب حقوقی، فصلنامه پژوهش‌های بازرگانی، ش 94، 259-299، قابل بازیابی از:

http://pajooheshnameh.itsr.ir/article_43564.html

- صقری، محمد (1396). حقوق بازرگانی؛ ورشکستگی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.

- صیادیان، شاهرخ، صقری، محمد و حسین طاهرخانی (1400). بازسازی فعالیت‌ها به موجب لوایح جدید اصلاحی قانون تجارت با نگاهی به حقوق ایالات متحده آمریکا و فرانسه، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین‌المللی، دوره چهاردهم، شماره 54، قابل بازیابی:

http://alr.iauctb.ac.ir/article_685440.html

– صیادیان، شاهرخ، صقری، محمد و فرید محسنی (1399). کارخانه‌های بحران زده در حقوق ایران با نگاهی به حقوق ایالات متحده آمریکا و فرانسه، فصلنامه علمی تحقیقات حقوقی بین‌المللی، دوره چهاردهم، شماره 51، قابل بازیابی:

http://alr.iauctb.ac.ir/article_684586.html

-  طجرلو، رضا (1389). بررسی مبانی نظری حقوق ورشکستگی در سیستم حقوقی آمریکا و انگلستان، فصلنامه حقوق، دوره 40، ش 2، 239-257، قابل بازیابی از:

https://jlq.ut.ac.ir/article_21614.html

- عیسائی تفرشی، محمد و دیگران (1398). تمایزهای بانک­ها از شرکت­های تجاری و تاثیر این تمایز­ها بر نظام ورشکستگی؛ مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 23، ش 2، 83-109، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-22663-fa.html

- عیسائی تفرشی، محمد و شیروانی، خدیجه (1399). بررسی فرآیند حل و فصل (گزیر) در برخورد با بانک متوقف در حقوق آمریکا و امکان­سنجی آن در حقوق ایران، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 24، ش 2، 27-57، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-40625-fa.html

- عیسائی تفرشی، محمد (1397). مفهوم و قلمرو ناتوانی در پرداخت دین؛ مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا، فقه امامیه و حقوق ایران، فصلنامه دانشنامه‌های حقوقی، شماره1، 289-311، قابل بازیابی از:

http://portal.lawmagazine.ir/article_239493.html

- قنواتی، جلیل و کهنمویی، اسماعیل (1389). بررسی نهاد بازسازی در قانون ایالات متحده و مقایسه آن با قرارداد ارفاقی، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره14، شماره4، 115-143، قابل بازیابی از:

https://clr.modares.ac.ir/article-20-8491-fa.html

– کاویانی، کوروش، فرزانه، جاوید (1393). بازسازی وضعیت ورشکسته در حقوق ایران و قواعد راهنمای حقوق ورشکستگی آنسیترال، دوفصلنامه دانش و پژوهش حقوقی، دوره سه، شماره 1، قابل بازیابی از:

https://journals.scu.ac.ir/article_11445.html

- مهرآوران، غزاله (1392). مقایسه نهاد بازسازی با قرارداد ارفاقی در ایران با تاکید بر اصول راهنمای بانک جهانی، پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، تهران، دانشگاه علم و فرهنگ.

- نورانی آزاد، سمیه (1388). بازسازی بنگاه اقتصادی در نظام حقوقی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.

-  David L. Bookbinder(2020). Basic Bankruptcy Law for Paralegals, 11th ed., Aspen Law and Business.

- Baird, Douglas & Rasmussen, Robert (2002). "The End of Bankruptcy", Stanford Law Review, Vol. 55.

https://chicagounbound.uchicago.edu/law_and_economics/518/

- Frey, Martin A., and Sidney K. Swinson (2012). Introduction to bankruptcy law. Cengage learning.

- J.White, michelle(2007). Bankruptcy Law, Hand Book of Law and Economies , Vol. 2, ch.14.

- L. Maxwell, Alison & others(2019). Corporate Reorganisations in USA, Globe Business Publishing Limited.

- Malačičp, Nina & Malačič, Iztok(2016). Key Factors for Successful Financial and Business Restructuring with a General Corporate Restructuring Model and Slovenian Companies Case Studies, Published by Institute for Economic Research in July, Ljubljana.

- Ren, Yongqing(2012). A comparative study of the corporate bankruptcy reorganization law of the US and China. Eleven International.

- Pomerleano, Michael, and William Shaw, eds (2005). Corporate restructuring: lessons from experience. World Bank Publications.

- Tanis, Elizabeth V. & Fease, Jennifer D(2009). "Emerging Issues in Deepening Insolvency Claims", RSCR publications LLC, Vol. 42 No. 18.

- Goode R. M(2005). Principles of Corporate Insolvency Law, 3rd edn Sweet & Maxwell London.

- Weiping, Hi (2017). "Shareholder Primary and Corporate Reorganization: A Comparison of US and Chinese Law." The Chinese Journal of Comparative Law, 5.1.

https://academic-oup-com.eres.qnl.qa/cjcl/article/5/1/205/4084342?login=true

- Payne, Jennifer (2018). "Debt Restructuring in the UK." European Company and Financial Law Review, 15.3.

https://ideas.repec.org/a/bpj/eucflr/v15y2018i3p449-471n2.html

 

ب- اسناد

- French Commercial Code (2012)

https://codes.droit.org/PDF/Code%20de%20commerce.pdf

- United Kingdom Corporate Insolvency and Governance Act (2020)

https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2020/12/contents/enacted/data.htm

- United States Bankruptcy Law Prior to the Bankruptcy Reform Act (1978)

 https://www.uscourts.gov/services-forms/bankruptcy/bankruptcy-basics/chapter-11-bankruptcy-basics

– Uncitral(2005). Legislative Guide on Insolvency Law, United Nation, New York.

https://uncitral.un.org/en/texts/insolvency/legislativeguides/insolvency_law