مبانی عدم تحمل کیفر؛ چالش‌های فراروی آن در اجرای حکم با رویکردی بر حقوق کیفری انگلیس

محورهای موضوعی : تحقیقات حقوقی بین المللی

محمدعلی نصرالهی ¹ , علی مزیدی شرف‌آبادی ² , سیدمهدی منصوری ³

1 - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، گروه حقوق، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - عضو هیأت علمی گروه حقوق، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران (نویسنده مسئول)
3 - عضو هیأت علمی گروه حقوق، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

تاریخ دریافت : 1399/04/17 تاریخ پذیرش : 1399/07/09 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: حقوق بشر, پزشکی قانونی, عدم تحمل کیفر, مبانی حقوقی وفقهی, بزه‌کار بیمار,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: هدف‌های کیفر باید هم‌سو و در راستای اهداف نظام عدالت کیفری باشد. این اهداف با مجازات کردن بزهکارانی که فاقد شرایط اجرای مجازات هستند، برآورده نمی شود. ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری بیماری محکوم را به عنوان معیار عدم تحمل کیفر پیش بینی کرده است. عدم تحمل کیفر دارای مبانی فقهی و حقوقی است. در مرحله اجرا، توان تحمل کیفر از سوی پزشکی قانونی احراز می‌گردد. رویکرد حقوق کیفری انگلیس، درجهت مداوای بزه‌کار و معافیت از کیفر به جای تحمیل مجازات است. در حقوق کیفری ایران، گاهی مواضع قانون با ترجیح اجرای مجازات به جای درمان بزهکار با اصول حقوق بشر و اهداف مجازات متفاوت است. روش شناسی: روش تحقیق در پژوهش حاضر به صورت تحلیلی – توصیفی انجام شده است. یافته ها و نتایج: مقاله حاضر، علاوه بر تبیین مبانی عدم تحمل کیفر، در پی بررسی چالش‌های قانون در فرایند اجرای عدم تحمل کیفر و راهکارآن می‌باشد. حقوق کیفری ما علی‌رغم توجه ویژه به بیمار بزه‌کار، با به کاربردن شرایط کلی واصرار بر اجرای کیفر حدی و تعزیری حتی با فرض ضرر بر فرد، ناکافی بودن معیار پزشکی برای احراز توان تحمل کیفر در مرحله اجرا و کارایی نداشتن شرایط کلی مندرج در ماده ذکر شده، در خصوص بیماری‌های واگیردار مانند کرونا ویروس(کووید-19) با چالش‌های جدی روبه‌رو است. نظر به شرایط خاص بزه‌کار بیمار و امکان تشدید بیماری، بهترین راهکار معافیت از کیفر است. از سویی دیگر، بهتر است در احراز توان تحمل کیفر، معیار پزشکی- قضایی به کار گرفته شود و نیز عدم تحمل کیفر برای بیماری واگیردار بدون نیاز به احراز شرایط کلی در قانون پیش‌بینی شود.