بررسی تکیۀ کلمه و جمله در گویش سیستان

محورهای موضوعی : زبان، گویش ها و ادبیات سیستان و بلوچستان

صدیقه سادات میری ¹ , فاطمه میر ²

1 - استادیار زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی همگانی دانشگاه پیام نور

تاریخ دریافت : 1394/10/21 تاریخ پذیرش : 1394/12/25 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: واحدهای زبرزنجیری, گویش, تکیه, گویش سیستانی, فارسی معیار,

چکیده مقاله :

تکیه برجستگی یکی از هجاهای کلمه نسبت به هجاهای دیگر همان کلمه یا دیگر کلمات جمله است. دراین تحقیق با بیانی ساده به طرح مفهوم تکیه در گویش سیستان و انواع آن، شامل تکیه در کلمه و جمله همراه با ذکر نمونه و کاربرد آن پرداخته شده. به منظور بررسی تکیه، گفتار آزاد و ناآگاهانۀ مردم عادی ضبط و سپس آوانویسی شده است. هدف اصلی این تحقیق یافتن تفاوتی در تکیۀ گویش سیستان و تکیۀ فارسی معیار است. نتیجه آنکه به علت یکسان بودن ریشۀ این گویش با فارسی معیار، تفاوت چندانی، جز در محل قرار گرفتن تکیه در هجا و تعداد آن در جمله، مشاهده نمی شود.

چکیده انگلیسی:

Thispaper is to compare Gilaki and Bakhtyari dialects and it presents someevidences of their cognations to show a close relation between Iranian tribes.Regarding to transformations during ages which have affected political, social,economic, cultural and familial fields, and following them, the languages anddialects are also impressed and occasionally they are driven to extinction,though fundamental researches are necessary so that by comparison andextraction of cognations, some parts of ancient Iranian language and dialectsmay be recovered and reconstructed and the glory of the protection of thisvaluable national heritage be transferred to the next generations. In thisresearch, by the use of Persian Language and Literature Academy's questionnairewhich is organized to gather dialects, after filling it up by a number of thesedialects speakers, the details of the questionnaires are analyzed and compared;consequently the origins of some common words in these two dialects arephonetically, semantically, and linguistically discussed to prove the claim oftheir cognitions

منابع و مأخذ:

1.        اسلامی ، محرم .(1388)، تکیه در زبان فارسی، اولین همایش ملی زبان شناسی، اسفند 1388، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

2.        بهاری، محمدرضا.(1378)، زبانشناسی عملی، بررسی گویش مردم سیستان. زاهدان، ناشر: مؤلف.

3.        حق شناس، دکتر محمدعلی. (1374)، آواشناسی (فونتیک)، انتشارات آگاه، چاپ چهارم.

4.        سامعی، حسین. (1375)، تکیۀ فعل در زبـان فارسـی، رسـالۀ دکتـری زبـانشناسـی همگـانی، دانشگاه تهران

5.        عمرانی، غلامرضا. (1386)، گونه (لوترر،آرگو،جارگون، کنت)، از مجموعۀ طالع مسعود، به کوشش مصطفی منصف و حمید صدری، اصفهان، کلبه ی کتاب.

6.        عمرانی، غلامرضا. (1387)، «میانجی، واج است یا تک واژ؟ هردو یا هیچ کدام؟» مجله ی رشد آموزش زبان و ادب فارسی.

7.        لازار، ژیلبر. (1992)، دستور زبان فارسی معاصـر. ترجمـه مهسـتی بحرینـی. تهـران: انتشـارات هرمس.

8.        محمدی خمک، جواد. (1379)، واژه نامۀ سکزی. تهران. سروش.

9.        معین، محمد. (1361)، برهان قاطع، انتشارات امیر کبیر.

10.    ناتل خانلری ، پرویز.(1337) وزن شعر فارسی ؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

11.    نوربخش، ماندانا و بی جن خان، محمود.(1385)، واج شناسی نوایی وزبان فارسـی، ویـژه­نامـۀ زبانشناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، ش 14و15.

12.    وحیدیان کامیار، تقی .(1347)، تکیه در زبان فارسی، پایان نامۀ دکترا : دانشگاه تهران.

1.                       Ferguson, C. A. (1957). ``Word Stress in Persian'', Language, 33(2), 123-135. 

2.                       Hayes, Bruce.  (1995 )   .” Metrical stress theory: Principles and Case Studies. ” Chicago:  The University of Chicago Press. Pp. xv + 455.

3.                       Kahnemuyipour, A.(2003). “Syntactic categories and Persian stress”, Natural Language and Linguistic Theory, 21, 333-379.

4.                       Ladefoged, P.(1975). A Course in Phonetics. New York: Harcourt Brace Jovanovich.

5.                       Lehiste, I. (1977). Suprasegmentals. Massachusetts: The M.I.T press.

6.                       Mahootian, S. (1997). Persian: Descriptive Grammar. London: Routlegde

7.                       Nespor, M. and I. Vogel. (1986). Prosodic phonology. Dordrecht: Foris publication.

8.                       Windfuhr, G. (1979). Persian Grammar: History and State of its Study. Berlin: Walter de Gruyter.