زمینه و هدف: یکی از روش‌های ارزیابی زیست‌فراهمی آلاینده‌های فلزی در خاک، آگاهی از توزیع شکل‌های شیمیایی این فلزات است. تحقیق حاضر به منظور بررسی تغییر شکل‌های شیمیایی کادمیم و سرب تحت تأثیر باکتری حل کننده ی فسفات انجام پذیرفت. روش بررسی: دو خاک با درصد رس متفاوت انتخاب و تیمار فسفر از منبع نمک KH2PO4 و سرب از منبع نمک Pb(NO3)2 جهت تشکیل کانی‌های فسفره و آلوده‌سازی خاک‌ها اعمال گردید. بعد از 2 ماه، خاک‌ها با دو گونه‌ی انتروباکتر تلقیح و پس از گذشت 5، 25، 60 و 90 روز، شکل‌های شیمیایی کادمیم و سرب به روش متوالی و قابل استخراج با DTPA استخراج و اندازه‌گیری شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد باکتری‌ حل‌کننده فسفر میزان کادمیم و سرب قابل استخراج با DTPA را کاهش داد. در خاک‌های تلقیح‌یافته با باکتری، کادمیم محلول و تبادلی به طور معنی‌دار کاهش و شکل همراه با موادآلی و اکسیدهای آهن و منگنز افزایش یافت، همچنین سرب محلولی و تبادلی و کربناتی افزایش و سرب همراه با اکسید آهن و منگنز و مواد آلی کاهش یافت. بیش‌ترین غلظت کادمیم و سرب، به ترتیب به شکل‌های کربناتی و اکسیدهای آهن و منگنز و کم‌ترین غلظت به شکل‌های محلول و تبادلی اختصاص داشت. بحث و نتیجه‌گیری: شکل‌های شیمیایی کادمیم و سرب تحت تأثیر باکتری حل‌کننده فسفر قرار گرفت اما رفتار کادمیم و سرب در این مورد متفاوت و عکس هم بود. می توان نتیجه گرفت تغییر شکل فلزات توسط باکتری‌ها به نوع فلز و خصوصیات خاک بستگی دارد. تفاصيل المقالة