هویت ملی، مهم‌ترین سرمایه فرهنگی و تاریخی هر کشوری است که در گذشته های دور شکل گرفته و نسل به نسل تداوم پیدا می کند. فقدان یک نگرش تاریخی به هویت ملی می تواند موجب برداشت های متناقض و خارج از مداری گردد که بعضا مناقشه‌برانگیز خواهد بود. بستر تاریخی یک هویت تا آن‌جا اهمیت دارد که برخی از متفکران، هویت را اساسا مقوله ای تاریخی قلمداد می کنند و بر این باورند که هویت ملی هر کشوری از انباشت سرمایه های یک ملت در طول تاریخ پدید آمده‌است و بنابراین سرگذشت مشترک تاریخی مهم‌ترین عنصر تعیین‌کننده در یک هویت قلمداد می شود. در این مقاله با شیوه کتابخانه ای و تحلیلی نخست برخی دیدگاه‌ها و برداشت‌ها پیرامون هویت ملی ایرانیان مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با نقد آن‌ها به این پرسش پاسخ داده شده‌است که چه ضرورتی برای داشتن یک رویکرد تاریخی وجود دارد و فقدان آن چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد برای روایت هویت یک ملت و نیز برای تمیز دادن روایت های درست از نادرست، داشتن یک رویکرد تاریخی ضرورتی انکارناپذیر است تفاصيل المقالة

این مقاله به بررسی چگونگی شکل گیری و گسترش سه نهاد اصلی صوفیه، خانقاه، رِباط و زاویه در بیت المقدس دورۀ مملوکی پرداخته و این پرسش پی گرفته شده که کارکرد این نهادها در حیات اجتماعی و فرهنگی این شهر چه بوده است. بنابر یافته های این پژوهش در این دوره 30 نهاد صوفیانه، شامل هفت خانقاه، شش رباط و 17 زاویه در بیت المقدس بنیاد نهاده شد. بانیان خانقاه ها و رباط ها عمدتاً سلاطین و امیران مملوکی بودند، امّا زاویه‌ها را معمولاً خود مشایخ صوفیه بنیاد می کردند. این نهادها افزون بر کارکردهای آموزشی و تربیتی، اقامتگاهی و مهمان پذیری کارکردهای کلان اجتماعی و فرهنگی نیز داشتند. از جملۀ این کارکردها مشروعیت بخشی به حکومت و سلاطین مملوکی بود؛ فرمانروایان مملوکی به عنوان بانیان اصلی و تامین کنندگان مالی این سه نهاد از آنها برای تحکیم و تقویت پایه های دینی سلطنت خویش بهره می گرفتند. شکل گیری و گسترش نهادهای صوفیه در این دوره همچنین یکی از عامل های مهم در بازیابی هویت اسلامی بیت المقدس و اسلامی شدن این شهر بود. تفاصيل المقالة

پیدایش طریقت علوی- بکتاشی در آناتولی حاصل تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای بود که در دوران سلجوقیان روم رخ داد. عوامل متعددی چون گرایش‌های مذهبی ترکان در ماوراءالنهر، حضور شیوخ و سرسلسله‌های صوفی در آناتولی و حضور فرهنگ یونانی و دین مسیحیت در منطقه به همراه سیاست‌های فرهنگی شاهان سلجوقی، در شکل‌گیری طریقت علوی-بکتاشی نقش داشتند. باتوجه به کثرت شعائر شیعی در مراسم علوی- بکتاشی این پرسش مطرح می‌گردد که تشیع در آغاز پیدایش طریقت علوی بکتاشی چه نقش و سهمی داشته است. در این مقاله با نگاهی به اوضاع سیاسی آناتولی، احتمال ارتباط رهبران اولیه علوی- بکتاشی چون باباالیاس، بابااسحاق و حاج بکتاش ولی با جریان‌های شیعه در این دوره بررسی می‌شود؛ سپس به جست‌وجوی عقائد و شعائر شیعی در آثار اولیه بکتاشی چون مقالات حاج بکتاش ولی، الفوائد، مناقب نامه‌های بکتاشی، نفس‌ها و آثاری چون مناقب القدسیه و مناصب الانسیه، تاریخ عاشق پاشازاده و شقایق النعمانیه پرداخته و سرانجام، اعتقادات اصلی تشیع چون حدیث غدیر، چهارده معصوم، فروع دین و... با عقاید کنونی پیروان طریقت علوی-بکتاشی مقایسه می‌گردد. تفاصيل المقالة