این پژوهش به دنبال بررسی جامعه‌پذیری در کتاب‌های درسی علوم اجتماعی دورة متوسطه بر اساس آرای شهید مطهری بوده است. کتب شهید مطهری و چهار کتاب علوم اجتماعی دورة متوسطه به‌عنوان جامعة آماری و به شیوة‌ تمام‌شماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند و واحد تحلیل پاراگراف بوده است. بر اساس یک روش ترکیبی، از روش تحلیل محتوای کیفی برای بررسی آرای شهید مطهری استفاده شد. به‌منظور تأمین روایی چک‌لیست از نظر متخصصان و ممیزی بیرونی و برای پایایی ابزار از سنجش همبستگی درونی یافته‌ها در کتاب‌های مختلف استفاده شد. چهار بعد اصلی احساس تعلق اجتماعی، پذیرش نقش و مسئولیت‌پذیری، گفتگو و ارتباطات اجتماعی و سنجشگرانه اندیشی و سیزده مقوله زیرین استخراج گردید. سپس، بر اساس چارچوب کدگذاری بر مبنای مؤلفه‌ها و مقولات مستخرج از تحلیل کیفی، به بررسی میزان استفاده از این مؤلفه‌ها با قابلیت‌های روش تحلیل عاملی اکتشافی و با نرم‌افزار PASW20 در کتب درسی علوم اجتماعی پرداخته شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد در بسیاری از دروس این کتب، مؤلفه‌های مذکور مورد توجه قرار نگرفته است. بخشی از این نتایج به ماهیت دروس جامعه‌شناسی که در مورد آشنایی با این رشته است مربوط است، ولی بخشی نیز حاکی از کم‌توجهی به این آموزه‌ها در تدوین کتب درسی مرتبط است. تفاصيل المقالة