مهم‌ترین مؤلفه سازگار با تنوع اقلیمی در زراعت، تاریخ کاشت است که بیشترین تأثیر را بر خصوصیات فنولوژیکی گیاه دارد و بر اساس رقم و آب و هوای هر منطقه تعیین می گردد. به همین منظور، این تحقیق با هدف تعیین امکان کاشت نشایی ارقام مختلف کینوا در تاریخ کاشت های مختلف در شرایط آب و هوایی اهواز انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 1398-1397 و 1399-1398 اجرا گردید. تاریخ کاشت به‌عنوان عامل اصلی در چهار سطح (30 مهر، 10 ، 20 و 30 آبان ماه)، روش کاشت (نشاکاری و مستقیم) به عنوان عامل فرعی و ارقام کینوا (Giza1، Q26 و Titicaca) به عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تأخیر در تاریخ کاشت موجب کاهش شاخص های رشدی (22، 39 و 26 درصد به ترتیب شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول)، روز تا گلدهی (21 درصد) و اجزای عملکرد دانه شامل تعداد پانیکول در بوته (42 درصد)، تعداد دانه در پانیکول(26 درصد) و وزن هزار دانه (21 درصد)، عملکرد دانه (63 درصد) و شاخص برداشت (54 درصد) در کینوا شد. بالاترین مقدار این صفات مربوط به تاریخ کاشت 30 مهر بود و کاشت نشایی در تاریخ کاشت های زود هنگام نسبت به کاشت مستقیم بذر ضعیف‌تر، ولی در تاریخ کاشت تاخیری بهتر از کشت مستقیم بوده و موجب کاهش تاثیرات منفی کشت تاخیری شد. در بین ارقام مورد مطالعه رقم Q26 از نظر مؤلفه های آنالیز رشد شامل شاخص سطح برگ (4.87)، ماده خشک (637.2 گرم در مترمربع) و سرعت رشد محصول (18.58 گرم در مترمربع در روز) و اجزای عملکرد شامل تعداد پانیکول در بوته (9.72) و وزن هزار دانه (4.81 گرم) و عملکرد دانه (1813 کیلوگرم در هکتار) بالاتر از دو رقم دیگر بود. بالاترین عملکرد دانه (3058 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Q26 در تاریخ کاشت 30 مهر و کاشت به‌صورت مستقیم (3148 کیلوگرم در هکتار) و کمترین آن (769 کیلوگرم در هکتار) مربوط به رقم Titicaca در تاریخ کاشت 20 و 30 آبان بود. به‌طورکلی، مشاهده شد که تاریخ کاشت اوایل پاییز به علت طولانی‌تر بودن دوره رشد و همچنین اجتناب از گرمای انتهای فصل، مناسب کشت ارقام مختلف کینوا در خوزستان بوده و نشاکاری در این تاریخ کاشت ها از نظر عملکرد نسبت به کشت بذر مزیت چندانی نداشت، ولی در تاریخ کاشت های تاخیری موجب کاهش تاثیرات منفی گردید. تفاصيل المقالة