چکیده ضایعات قلبی و عروقی یکی از مهم ترین عوامل بروز تلفات در سیستم های مختلف پرورشی ماهیان قزل آلای رنگین کمان به شمار می رود. هدف از این مطالعه، مقایسه میزان و شدت بروز ضایعات پاتولوژیک قلب و پیاز آئورتی ماهیان قزل آلای رنگین کمان در سیستم های پرورشی گسترده، نیمه متراکم و متراکم بود. بدین منظور تعداد 10 نمونه ماهی قزل آلای رنگین کمان از 7 گروه وزنی (کمتر از 90 گرم، 90 تا 300 گرم، 300 تا 500 گرم، 500 تا 1000 گرم، 1 تا 3 کیلوگرم، 3 تا 5 کیلوگرم و بالاتر از 5 کیلوگرم) و در کل 210 نمونه از سه مزرعه واقع در منطقه هراز و اسپیران در اطراف شهر تبریز به صورت تصادفی صید و نسبت به تهیه نمونه از قلب و پیاز آئورتی آنها اقدام شد. در تحقیقات میدانی سن، جنس، میزان تلفات، تراکم ذخیره سازی، نوع غذا و فاکتورهای فیزیکی-شیمیایی آب نیز مورد توجه قرار گرفت. از نمونه های اخذ شده مقاطع آسیب شناسی با رنگ آمیزی معمول هماتوکسیلین- ائوزین تهیه گردید. از لحاظ آسیب شناسی بافتی 47 ماهی نر و 73 ماهی ماده دچار ضایعات قلبی عروقی بودند که 29 مورد متعلق به سیستم پرورشی گسترده، 41 مورد متعلق به سیستم پرورشی نیمه متراکم و 50 مورد متعلق به سیستم پرورشی متراکم بود. ادم و پرخونی در لایه اسفنجی عضلات دهلیز و بطن، تغییرات ملایم تا شدید دژنراتیو تارهای عضلانی، تغییرات آماسی ملایم تا شدید، آسیب جزئی تا شدید دیواره عروق، تشکیل ترومبوز، نکروز و فیبروز عمده ترین تغییرات پاتولوژیکِ قابل مشاهده بودند. در هر سه سیستم پرورشی گسترده، نیمه متراکم و متراکم با افزایش سن ماهیان بر میزان شدت ضایعات نیز افزوده می شد. میزان بروز ضایعات و شدت آنها از وزن 500 گرم به بعد (دوران بلوغ) کاملاً معنی دار بود (05/0>p). بروز این تغییرات در سیستم پرورشی مدار بسته در مقایسه با دو سیستم دیگر در حد بالایی معنی دار بود (05/0>p). بین جنس نر و ماده نیز از لحاظ تغییرات فوق اختلاف معنی دار وجود داشت (05/0>p). تفاصيل المقالة