يعتبر النقد الأدبي التحليلي النفسي من الحقول الجديدة في مجال النقد الأدبي، والذي یقوم فیه الناقد بتحلیل ودراسة الزوایا الخفیة والمظاهر النفسیة الموجودة في شخصیات العمل الأدبي، لكي يخضع النص لتحلیل أمثل. حاولنا في البحث الراهن إلى تحليل شخصية "منى" البطلة والشخصية المحورية في رواية "طيور أيلول" لإميلي نصر الله الكاتبة والروائية اللبنانية في ضوء نظرية أدلر في علم النفس الفردي؛ إذ أن هذه الرواية تناقش الإحباط والنبذ عند النساء في المجتمعات الريفية اللبنانية، حيث كن يعانين من الشعور بالنقص وانعدام الذات والوحدة؛ ومن ضمن هذه الشخصيات "منى" بطلة الرواية. اعتمدت الدراسة المنهج الوصفي- التحليلي ضمن إطار نظرية أدلر في علم النفس الفردي، وتبحث مسلّمة أساسية من مسلمات نظريته، وهي عقدة النقص وملامح تكوينها في شخصية "منى" وانعكاسات هذا الشعور في سلوكياتها، ثم اتخاذها آليات لتعويض ذلك الشعور. وتوصلت هذه الدراسة إلى أن بعض العوامل مثل البيئة الاجتماعية والتقالید القاسية خاصة وجهة نظر والد منى الاستبدادية والإحباط في الغرام، والفقر، أوجد عقدة النقص لديها، ولقد توسلت منى لتعويض هذا النقص بطرق غير اعتيادية ومتوهمة مثل اللجوء إلى التعويض الخيالي والهروب من الأسرة والواقع المعاش في المجتمع، والتي لا تترك في النهاية آثارًا إلا خيبة الأمل والشعور بانعدام الذات. تفاصيل المقالة

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی آموزش فرزندپروری رفتاری به مادران با آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان بر تنظیم هیجانی و علائم رفتاری اختلال نافرمانی مقابله‌ای در کودکان صورت گرفت. روش این پژوهش نیمه آزمایشی و از جمله طرح‌های پیش آزمون-پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان پسر پایه چهارم دبستان و مادران آنها بود که در بازه زمانی مرداد و شهریور ۱۳۹۹ به کلینیک‌های روان‌شناسی منطقه ۵ تهران مراجعه کرده بودند. از جامعه مذکور، تعداد ۵۰ نفر از کودکان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای که معیارهای ورود به پژوهش را داشتند انتخاب و ۴۵ نفر از آنها بر اساس جدول مورگان به روش نمونه گیری هدفمند در سه گروه ۱۵ نفره گمارش شدند. جلسات گروه آزمایش ۱۲ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای بود که در یکی از آنها، مهارت‌های اجتماعی به کودکان آموزش داده شد و در گروه دیگر، مادران کودکان تحت آموزش فرزندپروری رفتاری قرار گرفتند و گروه کنترل تا پایان این تحقیق، مداخله‌ای دریافت نکرد. به منظور سنجش شرکت کنندگان از معیارهای DSM 5 برای تشخیص اختلال نافرمانی مقابله‌ای و پرسشنامه‌های تنظیم هیجان (Shields & Cicchetti, 1997) و سیاهه رفتاری کودک (Achenbach, 1991) استفاده شد. به منظور تحلیل داده‌ها، از تحلیل کوواریانس و آزمون سیداک استفاده گردید. یافته‌ها نشان داد هر دو روش درمان برای تنظیم هیجانی و علائم رفتاری کودکان دارای اختلال نافرمانی مقابله‌ای اثربخش بوده است (۰۵/۰>P)، اما تفاوت معناداری بین این دو روش برای متغیرهای پژوهش و ابعاد آنها مشاهده نشد (۰۵/۰<P). تفاصيل المقالة