با توسعه جوامع، توجه طراحان به کیفیت فضاها افزایش یافته و بررسی‌های گسترده‌ای درباره تأثیر فضا بر ادراک انسان، انجام شده است. عوامل مختلفی بر کیفیت فضای شهری تأثیر می‌گذارند که کیفیت بصری یکی از آنهاست. در این راستا هدف جستجوی رابطه میان فرم و کالبد شهر و کیفیت بصری آن است. برای تبدیل کیفیت بصری به ابعاد کمی و قابل سنجش از ابزار ایزوویست[i] در نرم‌افزار Syntax2D[ii] استفاده شده است، تحلیل شبکه شهری با بررسی دو مسیر با فرم متفاوت در بافت بوشهر انجام شده است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد مسیرهای با فرم کالبدی متفاوت از کیفیت بصری متفاوتی برخوردارند و در طراحی‌های شهری توجه به ابعاد و شاخص های بصری به خلق محیط مطلوبتر‌ می‌انجامد. [i] ایزوویست یا سایه دید به نقاط قابل رؤیت از یک نقطه دید اطلاق می‌شود. [ii] نرم‌افزار Syntax2D ، برنامه تحلیل فضایی طراحی شده توسط دانشکده معماری و شهرسازی تابمن دانشگاه میشیگان است. تفاصيل المقالة

Theory, approach and the tools of transect model have recently turned into one of the fundamental maxims of urban design and planning in the urbanization systems in Europe, the United States and more recently the middle-east, its fundamentals are based on reaching the sustainable development patterns in urban areas. A general accordance regarding the operationalizability of this theory and approach in creating sustainable urban development considers its generalizability in the urbanization system in Iran. The following article tries to shed light on this new approach (Transect) and to analyze and discuss its probable advances and weaknesses on controlling and directing the spaces by reviewing the literature of the research subjective through a typology of the theory and the transect approach and collection of its fundamental theories by highlighting its different aspects.Findings of the research show that transect model is, in fact, a type of cross-sections which take advantage of the theories of natural urban camouflage along in leading and controlling of urban areas which are based on the urban character. Also, by reviewing the literature f the subject toward the transect model and its background theories and approaches and to defy its similarities and differences; typology was performed based on 8 theoretical orientation indexes; subject of the theory or the approach; type of advantage from the primary discipline of ecology; urban design and planning paradigm; purpose of employing cross-sections; the type of considered order; considered elements of the place, extent of the theory or the approach. Analysing this theoretical framework shows that has a relative improvement of the transect model based on all of the typological components and those related to the ones connected to the spaces and paradigms of urban design and planning. Therefore, theorizing or expanding the theory and approach of transect model is recommended in order to solve its shortcomings and weaknesses along with attending to all of the aspects of the space and synchronizing with the paradigm of evolution as the superior paradigm of urban design and planning. تفاصيل المقالة

شهرهای ایرانی در دوران معاصر در پی دگرگونی ارزشها و اعوجاج آداب فکری و زیستی و تغییر رابطه انسان با جهان و طبیعت، انسجام دیرینه کالبدی، اجتماعی و فرهنگی خود را در معرض خطر می‌بینند. در چنین شرایطی خاطرات جمعی رو به فراموشی نهاده و روح و مفهوم شهر بکلی دگرگون می‌گردد. هدف از نوشتار حاضر، مطالعه دگرگونی، پیوستگی و پایایی مفهوم شهر و خاطره جمعی در مرکز تاریخی تهران است. روش پژوهش کیفی و راهبرد آن پدیدارشناسانه است. در این نوشتار، ضمن مروری بر نوشتگان مرتبط با خاطره جمعی، دگرگونی، پیوستگی و پایایی، یک چارچوب نظری برای انجام مطالعه پدیدارشناسانه تدوین گردیده و بر پایه آن مصاحبه‌ عمیق نیمه‌ساختاریافته با معماران، هنرمندان و مورخان زاده و زیسته مرکز تاریخی تهران انجام شده است. نتایج این پژوهش، دربرگیرنده گونه-بندی خاطرات جمعی، دسته‌بندی نشانه‌ها و علل تغییر محدوده تاریخی تهران است. در این پژوهش به عواملی همچون تداوم حس و حال برخی محلات تاریخی، تداوم حضور پایگاههای مذهبی و تداوم بخشهایی از سنت معماری به عنوان راز پیوستگی مفهوم شهر در طول زمان اشاره گردیده و عناصری همچون سایه مستدام البرز، خیابان ولیعصر، ابنیه تاریخی، پارک شهر، بازار و بازارچه‌های تاریخی به عنوان ضامن پایایی شهر معرفی می‌گردند. همچنین می‌توان آستانه بهینه دگرگونی، پیوستگی و پایایی در مرکز تاریخی شهر را در حدود غلبه مرمت بر تخریب و نوسازی، فرهنگ پیرایش به جای آرایش، حفظ شخصیت مرکز تاریخی، سبک زندگی و سکونت اصیل در جریان تغییرات و عدم غلبه سوداگری بر نیازهای واقعی تعریف کرد. تفاصيل المقالة