زمینه و هدف: اکوتوریسم در واقع یک توریسم مسوولانه به محیط های طبیعی است که ضمن حفظ محیط زیست، سلامت جامعه محلی را نیز پایدار می سازد. از آن جا که انسان امروز در مواجهه و برخورد با طبیعت و محیط زیست شیوه معقولی را اتخاذ ننموده است لذا ارزیابی توان اکولوژیک، به عنوان استراتژی استفاده منطقی از سرزمین ضرورت پیدا می کند. روش بررسی: در این پژوهش با در نظر گرفتن توان اکولوژیک منطقه جهت کاربری توریسم اقدام به پیاده سازی مدل آمایشی این کاربری و پهنه بندی مناطق مستعد گردشگری گردید. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور از مدل تصمیم گیری چندمعیاره تعاملی ANP-DEMATEL جهت وزن دهی به معیارها و منطق فازی برای استانداردسازی معیارها استفاده شد. سپس با به کار گیری ترکیب خطی وزن دار (WLC) لایه ها با هم تلفیق شده و نقشه پراکندگی مناطق مستعد استخراج گردید. یافته ها: نتایج نشان داد 1/73 درصد از منطقه جهت توسعه اکوتوریسم مناسب است و تنها 4/ 11 درصد توان لازم را ندارد که در مناطق پر شیب منطقه قرار گرفته است . نتیجه گیری: در نهایت می توان نتیجه گرفت که تلفیق مدل های ترکیبی ANP-DEMATEL به همراه منطق فازی کارایی بالایی را در مکان یابی مناطق تفرجی دارد و راه حل موثری را جهت کمک به تصمیم گیری گروهی ارزیابان ارایه می دهد. تفاصيل المقالة

زمینه و هدف : مناطق حفاظت شده، پهنه های گسترده با ارزش حفاظتی زیاد هستند که با هدف حفظ و بازسازی رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری انتخاب می شوند. به منظور مدیریت موثر مناطق حفاظت شده، نیاز به بررسی این مناطق با توجه به معیارهای حفاظتی است.روش بررسی: در این مطالعه مناطق تحت حفاظت استان همدان با توجه به معیارهای حفاظتی تعریف شده برای حفاظت و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی ارزیابی شدند. یک ساختار سلسله مراتبی برای هر یک از مناطق طراحی شد. نظر تعدادی از کارشناسان محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان و استادان دانشگاه با استفاده از پرسش نامه ای شامل ماتریس مقایسات زوجی، جمع آوری و بر اساس آن وزن معیارها برای مناطق مختلف، بدست آمد، سپس با توجه به ضریب اهمیت به دست آمده برای معیارهای حفاظتی، مناطق حفاظت شده ی استان رتبه بندی گردید.یافته ها: با توجه به امتیاز نهایی مربوط به هریک از مناطق حفاظت شده،مشخص شد که مناطق حفاظت شده خانگرمز (378/0)، آلموبلاغ (250/0) و ملوسان (161/0) دارای اولویت بیشتری برای حفاظت هستند.بحث و نتیجه گیری: تعیین وزن نسبی معیارهای مختلف نشان داد که زیر معیارهای مربوط به معیاز زیستگاه دارای اهمیت بیشتری برای رتبه‌بندی مناطق حفاظت شده بر اساس معیارهای حفاظتی هستند که لازم است برای برنامه ریزی های حفاظتی، این معیارها به درستی مورد بررسی قرار گیرد. روش مورد استفاده در این مطالعه می تواند به عنوان یک بانک اطلاعاتی برای کارشناسان حفاظت، مدیران و برنامه ریزان مناطق حفاظت شده سودمند واقع شود. تفاصيل المقالة

زمینه و هدف: نوع بشر همواره برای حفظ بقای خود نیازمند کالاها و خدمات اکوسیستمی است، اما مشکل نبود بازار برای ارزش‌گذاری این خدمات و رایگان پنداشتن آنها همواره وجود داشته است. مطالعه ارزش گذاری خدمات اکوسیستمی دانش ما نسبت به ارزش بوم سازگان ها را به طور قابل توجهی افزایش می دهد. ارزش گذاری خدمات اکوسیستمی می تواند به عنوان پرسش در مورد ارزش جریان جاری سودمندی های موجود در بوم سازگان و یا ارزش سودمندی های آینده بوم سازگان و هم چنین به عنوان ارزش حفظ بوم سازگان به جای تبدیل آن به برخی استفاده های دیگر تفسیر شود. ارزش گذاری فعالیتی یک طرفه و سوال به ظاهر ساده ای در مورد ارزش مادی یک بوم سازگان نیست. از آنجا که خدمات اکوسیستمی به‌طور کامل در بازارهای تجاری قابل داد و ستد نیستند یا به گونه‌ای که قابل مقایسه با خدمات اقتصادی و سرمایه تولیدی باشند، کمی‌سازی نمی‌شوند و اغلب اهمیت بسیار کمی در سیاست گزاری‌ها دارند، نیاز به روش هایی برای ارزش گذاری آن ها می باشد. با توجه به این که شناخت اصول و کاربرد درست روش های ارزش گذاری می تواند به سیاست گزاران و برنامه ریزان برای طراحی مناسب و موثر سیاست های توسعه پایدار در مواجه با مشکلات محیط زیست یاری رساند.روش بررسی: این مطالعه با استفاده از مرور منابع علمی و به کارگیری پایگاه داده های اینترنتی به بررسی موضوع پرداخته است و سعی دارد تا با بررسی مفاهیم و روش های ارزش گذاری خدمات اکوسیستمی، به این پرسش مهم پاسخ دهد که چگونه ارزش گذاری خدمات اکوسیستمی برنامه ریزهای محیط زیستی را تحت تاثیر قرار می دهد.یافته ها: مفاهیم کلیدی در رابطه با خدمات اکوسیستمی بیان شد و انواع ارزش های کالاها و خدمات اکوسیستم و رویکردهای ارزشگذاری آن ها همچون رویکرد ارزش گذاری مستقیم و ترجیحات آشکار شده و ترجیحات ابراز شده و کاستی های آن ها معرفی و بررسی شد.بحث و نتیجه گیری: ارزش گذاری اقتصادی اکوسیستم، با برآورد ارزش کمی کارکردها، کالاها و خدمات اکوسیستمی، اطلاعات سودمندی برای برنامه ریزی حفاظت و بهره برداری پایدار منابع طبیعی در اختیار برنامه ریزان و مدیران اجرائی، اجتماعی و اقتصادی قرار می دهد. تفاصيل المقالة

یک گام مؤثر و کاربردی در بهبود مدیریت سرزمین، شناسایی و تعیین مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی است. ازاین‌رو در این مطالعه، پس از کمی‌سازی و نقشه‌سازی خدمات اکوسیستمی ارزش زیبایی‌شناسی، ارزش تفرجی و کاهش آلودگی صوتی، از روش خوشه‌بندی K-Means به‌منظور شناسایی مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی استفاده شد و پهنه‌بندی مناطق همگن در محیط GIS تهیه گردید. به‌منظور بررسی منابع اثرگذار بر عرضه خدمات اکوسیستمی، پارامترهای شیب، ارتفاع، تراکم جمعیت، فاصله از مسیرهای دسترسی، فاصله از مسیر رودخانه، درصد انواع کاربری‌های موجود و فاصله از مرکز بزرگ‌ترین منطقه شهری منطقه مطالعاتی، برای هر یک از مناطق همگن و یا خوشه‌ها استخراج گردید. براساس شاخص صحت‌سنجی دیویس-بولدین تعداد بهینه خوشه‌ها 4 به‌دست آمد. خوشه 2 با مساحت 686.27 کیلومترمربع دارای بیشترین وسعت در منطقه است درحالی‌که خوشه یک با 119.75 کیلومترمربع کمترین مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است. بررسی پارامترهای محیطی-اجتماعی نشان داد که کاربری اراضی بیشترین تأثیر را در عرضه خدمات اکوسیستمی دارد. نتایج نشان داد که رابطه مستقیمی بین این پارامترها و عرضه خدمات اکوسیستمی در هر یک از خوشه‌ها وجود دارد. براساس نتایج این مطالعه بررسی مناطق همگن عرضه خدمات اکوسیستمی می‌تواند در بهبود برنامه‌ریزی و مدیریت کاربری زمین مؤثر واقع شود. تفاصيل المقالة

یکی از اساسی‌ترین مسائلی که باعث فرسایش خاک در ایران شده است مشکلات مدیریت و کنترل فرسایش و رسوب حوضه‌های آبخیز کشور، فقدان داده‌های آماری جهت برآورد دقیق میزان فرسایش و رسوب است. بدین منظور ضروری است از روش‌های تجربی استفاده شود. به همین دلیل این تحقیق با هدف برآورد میزان شدت فرسایش و رسوب تولیدی در حوضه قمرود- الیگودرز با استفاده از مدل تجربی EPM و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) است تا به توان، فرسایش خاک را کنترل کرد و یا آن را به حداقل برساند. ابتدا در این تحقیق داده‌های مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه‌ای و میدانی، نقشه‌های موجود، آمار ایستگاه‌های هواشناسی تأمین شد. بعد از وارد کردن نقشه‌ها در محیط نرم‌افزاری ARCGIS سپس لایه‌های مورد نیاز رقومی شدند و با استفاده از جداول استاندارد ارائه شده در مدل EPM، امتیازات متناسب با حوضه آبخیز استخراج و با تلفیق لایه‌های مذکور با توجه به روابط ارائه شده در مدل EPM، نقشه پهنه‌بندی شدت فرسایش در خوضه آبخیز قمرود- الیگودرز محاسبه شد. نتایج نشان داد با روش EPM میزان فرسایش ویژه 24/529 متر مکعب در کیلومتر در سال و میزان فرسایش کل حوضه نیز m3/yea65 /9257 برآورد شده است و از نظر شدت فرسایش حوضه مورد مطالعه با توجه با روش EPM در کلاس فرسایش خیلی شدید (V) قرار گرفته است. تفاصيل المقالة

فضای شهری مکان جغرافیایی پویایی است که در حال تغییر و تحول در طول زمان می باشد. بررسی این فضا جهت بهره برداری بهینه به ویژه در طرح توسعه ی فضای شهری در رابطه با کاربری اراضی و آمایش سرزمین، یکی از موضوعات مهم در حال حاضر می باشد. در این رابطه با استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، می توان تمامی داده های مورد نیاز را به دست آورد و نقشه های الگو و آینده نگری در فضای شهری را تهیه نمود تا بتوان برنامه ریزی دقیقی را به کار بست.در این پژوهش جهت تهیه ی نقشه ی کاربری اراضی شهر ملایر از داده های رقومی سنجنده های (1985)TM، (2000) +ETM و (2013) OLI لندست های 5، 7 و 8 استفاده شد. ابتدا تصاویر ماهواره ای با انتخاب تعدادی نقاط کنترل زمینی در نقشه Google Earth تصحیح هندسی شدند، مقادیر RMSeبه دست آمده برای تصاویر معادل 27/0 (سال 1985)، 52/0(سال 2000) و 25/0(سال 2013) پیکسل برآورد گردید. سپس با استفاده از الگوریتم طبقه بندی نظارت شده حداکثر احتمال نقشه های کاربری اراضی منطقه تهیه شد.نقشه ی کاربری اراضی منطقه با پنج طبقه ی مسکونی، کشاورزی آبی، کشاورزی دیم، مرتع و سایر کاربری ها تهیه شد و در نهایت مساحت کاربری ها از هر نقشه ی طبقه بندی شده استخراج گردید و روند تغییرات کاربری های اراضی با استفاده از روش تقابل، مقایسه و بررسی انجام گرفت. جهت ارزیابی صحت نتایج طبقه بندی، 25% نمونه های تعلیمی برداشت شده که در فرآیند طبقه بندی دخالت داده نشده بود، استفاده گردید. نتایج حاصل از طبقه بندی نشان داد که صحت کلی و ضریب کاپای به دست آمده با روش حداکثر احتمال به ترتیب معادل 52/94% و 11/93%(سال 1985)، 05/92% و 01/90%(سال 2000) و 61/94% و 19/93%(سال 2013) به دست آمد. نتایج نشان داد که تغییرات قابل ملاحظه ای در کاربری های اراضی محدوده ی مطالعاتی در یک بازه زمانی 28 ساله اتفاق افتاده که به تبع آن اراضی مسکونی و کشاورزی آبی به میزان 19/2% و 36/4% افزایش، کشاورزی دیم و مراتع به میزان38/2% و 08/6% کاهش یافسته است. به طور کلی بیش ترین تغییرات کاربری مربوط به اراضی مسکونی بوده و بیش ترین تغییرات به سمت غرب و شمال غرب شهر ملایر بوده است. تفاصيل المقالة

گردشگری به عنوان یکی از پویاترین فعالیت‌های اقتصادی عصرحاضر، نقش مهمی در توسعه پایدارمحلی ایفا می-کند. امروزه نهادهای متولی صنعت گردشگری در سراسر دنیا به امورگردشگری در طبیعت و در ورای آن لزوم حفاظت محیط‌زیست بیش از هر زمان دیگری اذعان دارند. براین اساس شناخت پتانسیل‌های طبیعی مناطق و برنامه‌ریزی توسعه آن‌ها برای جذب اکوتوریست و بالا بردن سطح توسعه در مناطق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شهرستان لنجان به دلیل جاذبه‌های طبیعی نظیر آبشارشاه‌لولاک، دهکده ساحلی زاینده‌رود، گردنه‌رخ، دریاچه قایق‌رانی حسین‌آباد و برخورداری از آب‌و هوای مناسب می‌تواند نقش مهمی در جذب گردشگر داشته باشد. هدف از این پژوهش، شناسایی جاذبه‌های طبیعت‌گردی شهرستان لنجان، برنامه‌ریزی و ارائه راه‌کارهای مناسب برای توسعه گردشگری به ویژه طبیعت‌گردی است. در این مطالعه که با استفاده از پرسش‌نامه تنظیم شده است، با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی ضمن مطالعات کتابخانه‌ای، با پرسش از تعدادی از گردشگران داوطلب در مناطق طبیعت‌گردی شهرستان لنجان پتانسیل‌های طبیعت‌گردی این شهرستان بررسی شد و سپس از نرم‌افزار SPSS و آزمون‌هایی مانند یومان‌ویتنی، کروسکال والیس، آزمون همبستگی پترسون و نکویی برازش برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که توانمندی‌های طبیعت‌گردی منطقه بیشتر از دیگر جاذبه‌های گردشگری منطقه است. عدم شناخت پتانسیل‌های طبیعی منطقه در عدم توسعه طبیعت‌گردی موثر بوده است. هم‌چنین برنامه‌ریزی توان‌های اکوتوریستی شهرستان می‌تواند در توسعه آن موثرباشد. تفاصيل المقالة

Drought is a major problematic phenomenon mostly for semi-arid areas of Iran. During drought periods, reduction in vegetation levels causes such problems as soil erosion, surface runoff, flood risk, etc. Therefore, the assessment of drought effects on plant covers is the most important issue. This research was conducted in 2015 using the extracted vegetation indices from Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) sensor data during 2000-2008. In Esfahan province, monthly rainfall data from 25 stations were used to derive the Standardized Precipitation Index (SPI) at 3 month scale, March to September. SPI was used to validate three index results in drought estimation. The result of calculating SPI showed that droughts occurred in 2000, 2001 and 2008. The result of Pearson correlations between SPI and Vegetation Indices showed thatthe highest correlation was related to VCI index and the lowest correlation was related to TCI index. The result of NDVI index in 2000, 2001 and 2008 indicated that the poor vegetation cover was increasingly occurred. Based on the results of this study, it can be concluded that the NDVI and VCI indices concerning MODIS sensor can be a good alternative for estimating the drought with respect to meteorological indices and consequently can give a better idea on drought conditions in the study area. It was shown that remote sensing data can be practically useful in analyzing the drought events in Esfahan province. تفاصيل المقالة

Soil erosion is a serious problem especially in northern parts of Iran. One themost important side effects on soil erosion may be the decline in qualities of soil refers toagricultural productivity. So it is very important to assess the soil erosion risk for thesustainable development of agriculture. This study outlines ways undertaken to provide anew tool to manage water erosion from physical and economical perspectives. KashidarWatershed in north of Iran is used as a case study. The focus of this study is on exploringthe economic and physical impacts of eight land use-based scenarios for water erosionmanagement as well as conducting a trade-off analysis using the Multi-Criteria DecisionMaking (MCDM) technique. This involves developing a modeling system to assist decisionmakers in formulating scenarios, analyzing the impacts of these scenarios on water erosion,interpreting and suggesting appropriate scenarios for implementation in the area. This studywas conducted with object of modeling and assessing soil erosion risk in KashidarWatershed with the application of IMAGE\LDM. Rainfall erosivity index, relief index, soilerosivity index and land cover index were four basic factors used in IMAGE\LDM. Soilerosion risk can be divided into six groups. Furthermore, the spatial distributioncharacteristics were also analyzed with the application of GIS in the view of elevation, landuse types. Among 8 scenarios for water erosion management, most appropriate ones thathave minimum proportion of high water erosion hazard classes, maximum gross marginand minimum establishment cost were chosen as best scenarios. تفاصيل المقالة