Trade internationalization and companies' turn to the global market have become more apparent in recent decades. An increasing number of companies in this space have found an excellent opportunity to expand their international activities to achieve growth, profit and sales, diversity for business risks, and even to compensate for the presence of foreigners in their market. The aim of this study is the identification and prioritize the factors affecting dairy export development. The present study has a mixed and combined approach. In the qualitative section, 18 vital and practical factors of export development were identified through semi-structured interviews with 18 academic experts, export experts, managers, and experts of the studied companies. In the quantitative part, the opinions of 11 industry and university experts have been used by interpretive structural modeling (ISM) to prioritize the factors. Factors were plotted at six levels. Findings from the research process show that economic sanctions and government role-playing factors are recognized as the most important and influential factors, and economic growth, production, and employment prosperity, and economic resilience as the most dependent factors in dairy export development. تفاصيل المقالة

صادرات به عنوان موتور محرک رشد اقتصادی شناخته می شود و در شرایط کنونی، حضور در بازارهای جهانی امری اجتناب ناپذیر است، ضرورت توجه به پیچیدگی اقتصادی در اقتصاد مقاومتی می باشد، معمولاً در رویارویی و تقابل با اقتصاد وابسته و مصرف‌کنندۀ یک کشور قرار می گیرد که منفعل نیست و در مقابل اهداف اقتصادی ایسـتادگی کرده و سـعی در تغییر ساختارهای اقتصادی موجود و بومی‌سازی بر اساس جهان‌بینی و اهداف دارد، هدف پژوهش حاضر، مدل سازی عوامل مؤثر بر اثربخشی آموزشی توسعه کسب و کارهای صادراتی استان مازندران از منظر پیچیدگی اقتصادی از طریق روش فراترکیب، بوده و بدین منظور، با جستجو در پایگاه های داده بین سال های 2009 تا 2020 و پس از ارزیابی مرحله ای آنها در نهایت 58 مقاله نهایی مورد تأیید قرار گرفتند که منجر به شناسایی 9 بعد شامل شبکه سازی صادرات، بازآفرینی دولت، آمایش سرزمینی ظرفیت های توسعه صادرات، تدوین استراتژی توسعه صنعتی، آینده پژوهی و آینده نگری مبتنی بر پیچیدگی اقتصادی، ایجاد رصدخانه علم و فناوری، الگوبرداری هدفمند و هوشمندانه، مدیریت استعداد سرمایه انسانی، هم تکاملی سیاست گذاری بوده و متغیرهای شناسایی شده از لحاظ سطح مدل، نوع، اساس و حیطه تمرکز مورد توجه بوده است. پیشنهاد می گردد به منظور بهبود مدیریت کسب و کارهای صادراتی در استان مازندران بر اساس رویکرد پیچیدگی اقتصادی باید متغیرهای 9 گانه استخراج شده بکار گرفته شود. تفاصيل المقالة