در این تحقیق تغییرات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مریم‌گلی ایرانی (Salvia mirzayanii L.) در شرایط تیمار خشکی و سطح متفاوت نانو سریم اکساید، پژوهشی گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با آزمایش اسپلیت پلات در سه تکرار بررسی گردید. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی در 4 سطح 25، 50، 75 و 100 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی و فاکتور فرعی محلول پاشی با نانوسریم اکساید در پنج سطح عدم مصرف (شاهد)، 125، 250، 500 و 1000 میلی لیتر در لیتر بود. اسانس گیری از اندام ها با استفاده از روش تقطیر با آب صورت گرفت و ترکیبات با استفاده از GC/MS جداسازی و شناسایی گردیدند.نتایج نشان داد اثر متقابل شرایط بدون تنش خشکی × 1000 میلی لیتر نانو سریم اکساید نسبت به تیمار شاهد بیشترین اثر را بر افزایش ارتفاع بوته (35 درصد)، طول ریشه (22 درصد)، وزن خشک ریشه (9/14 درصد)، درصد اسانس (19 درصد)، کلروفیل a (32 درصد)، کلروفیل b (31 درصد) و کاتالاز (16 درصد داشت. همچنین اثر متقابل تنش خشکی در سطح 25 درصد در 125 میلی‌لیتر نانو سریم اکساید بیشترین اثر را بر کاهش وزن خشک بوته (12 درصد)، طول ریشه (13 درصد)، وزن خشک ریشه (19 درصد)، درصد اسانس (10 درصد)، کلروفیل a (14 درصد) داشت. ترکیب دکان (53/19 درصد) در شرایط بدون تنش خشکی، ترکیبات اسپاتولئول (86/35 درصد)، دودکانه (4/18 درصد)، بوتانیک اسید (8/19 درصد) و لینالول (03/25 درصد) در شرایط تنش خشکی 50 درصد ظرفیت زراعی و اوکتان (76/13 درصد بنابراین غلظت 1000 میلی گرم در لیتر نانو اکسید سریم بیشترین تاثیر را بر بهبود ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی مریم گلی گذاشت. اما در شرایط 50 درصد ظرفیت زراعی ترکیبات ثانویه اسپاتولئول، دودکانه، بوتانیک اسید و لینالول بیشترین و در شرایط 75 درصد ظرفیت زراعی ترکیبات ثانویه اوکتان، تریمتیل و هگزیل ایزووالرات بیشترین مقدار را داشتند. تفاصيل المقالة