هدف: توجه به کیفیت زندگی، شرایط، امکانات و نیازهای ساکنان شهرها، مسئله ای حیاتی است. نظر به مشکلات متعدد شهرها، رویکردهای مختلفی برای ارتقا و بهبود شرایط زندگی در آنها پیشنهاد و مطرح شده است که زیست پذیری شهری یکی از آنها است. پژوهش حاضر با هدف ارائه شاخص های زیست پذیری مسکن با مطالعه تحلیلی معماری بومی شهر املش صورت گرفته است. روش تحقیق: روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی و از نوع تحقیقات کیفی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق عبارت است از ساکنین شهر املش که جمعیت این منطقه براساس سرشماری سال 1395 ایران، 15444 نفر می باشد. روش نمونه گیری تصادفی و برای برآورد حجم نمونه از فرمول کوکران و 374 نمونه است. جهت تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون های تی تک نمونه ای و آزبمون برازش رگرسیونی در نرم افزار spss بهره گرفته شد. برای تحلیل نتایج به دست آمده از پرسشنامه، از آزمون آماری T استفاده شد. نتایج: نتایج آزمون نشان می دهد از نظر شهروندان املش، بعد زیست محیطی با توجه به اختلاف از میانگین بسیار پایین و منفی 06002/0 و همچنین مقدار ویژه به دست آمده برای آن به میزان 2/5 که بیشتر از بقیه ابعاد است، دارای الویت بیشتری برای بسترسازی زیست پذیری مسکن با الگوهای معماری بومی شهر املش است. ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی با توجه به میزان ضرایب بتا و معناداری به دست آمده بر زیست پذیری مسکن شهری با الگوهای شکلی معماری بومی شهر املش تاثیر مستقیم دارند، در این میان، بعد کالبدی و مدیریتی در قسمت ارزیابی تاثیر مستقیم به علت ضرایب بتای منفی و عدم معناداری فاقد اثر بودند. تفاصيل المقالة

حس‌مکان از مهمترین مفاهیم اجتماعی-شهری است ‌که موجب شکل‌گیری رابطۀ بی‌همتا بین انسان و محیط که رابطه‌ای دوسویه است می‌گردد. ادراک فرایندی ذهنی است که طی آن، تجارب حسی معنی‌دار شده و انسان روابط امور و معانی اشیاء را درمی‌یابد که احساس گام‌اول این ارتباط است. بدین‌ترتیب، پژوهش حاضر باتوجه‌به اهمیت نظام ادراکات حسی در ارتقاء حس‌مکان، به مطالعۀ فرایند ادراک حسی در اجتماع بازار تاریخی تبریز می‌پردازد. این پژوهش در راستای پاسخ‌گویی به سؤال ذیل می‌باشد که؛ نقش مؤلفه‌های منظر حسی بر ارتقاء حس‌مکان در اجتماع بازار تاریخی تبریز چگونه است؟ مهم‌ترین مؤلفه‌های حس منظر دراین راستا کدام است؟ این تحقیق، برمبنای هدف، ازنوع کاربردی و برمبنای روش، پیمایشی می‌باشد. روش مورداستفاده دراین پژوهش تلفیقی از روش‌های کمی و کیفی است. برای انجام مطالعات نظری و ارائۀ معیارها و شاخص‌های کیفی، روش جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای و استفاده‌از اسناد و مدارک موجود و برای انجام مطالعات میدانی از روش‌های پرسش‌نامه، مشاهده، تمرکزبر اطلاعات محیط استفاده شده است. نمونه‌موردی این پژوهش بازار تبریز می‌باشد. جامعۀ آماری دراین پژوهش استفاده‌کنندگان از بازار تبریز شامل بازاریان و عابران می‌باشد که در دی‌ماه سال 1400شمسی جهت سنجش ابعاد حسی فضا و بااستفاده‌از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده‌اند. نتایج بررسی نشان می‌دهد مؤلفه‌های منظر حسی تأثیر معناداری بر حس‌مکان در بازار تاریخی تبریز دارند و ازبین این مؤلفه‌ها، حس‌شیمیایی، حس‌شنوایی و حس‌تنانه بیشترین هم‌بستگی را با حس‌مکان دارند. تفاصيل المقالة

درمواجهه‌با محیط، ادراک‌حسی پیش‌درآمدی فطری در ساختن معنا است و یکی از مهمترین عناصر آن پارامترهای اقلیمی به‌شمار می‌آید. معماری سنتی ایران، به‌ویژه معماری بازارها، نوعی معماری تجسمی و حسی است‌که تمامی محرک‌های دستگاه حواس انسان را با فرایند آگاهی از استدلال حسی و شناخت آن‌ها، مخاطب را به‌طور حیرت‌انگیزی تحت‌تأثیر محیط قرار می‌دهد. معمولاً معماری بازارهای تاریخی ایران بادرنظرگرفتن تنظیم‌ شرایطِ اقلیمی محیط، طراحی و ساخته شده‌اند. به‌طورخاص، استفاده‌از طراحی‌های سازگار و نیز به‌کارگیری مصالح بومی دربرابر شاخص‌های اقلیمی محلی می‌تواند به بهبود ادراک‌حسی به‌عنوان عُنصر حیاتی در تعامل انسان با محیط تلقی‌ و یکی از مشخصه‌های بارزِ معماری این مرزوبوم موردتوجه ‌باشد. معماری بازارهای تاریخی ایران، از تاریخ و فرهنگ افراد آن الهام می‌گیرد و اکنون یک نمایشگاه چندبُعدی از این فرهنگ است. هدف پژوهش حاضر، بررسی و واکاوی رابطۀ بین ادراک‌حسی و پارامترهای اقلیمی به‌عنوان تجربۀ انسانی از محیط در معماری بازارهای تاریخی ایران بوده و برآن است‌که ارتباط بین ویژگی‌های محیطی و تجربۀ حسی افراد دراین فضاها را ارزیابی کرده و درک بهتری از تأثیر شرایط اقلیمی مکان بر تجربۀ کاربران در معماری بازارهای تاریخی ایران ارائه دهد. پژوهش حاضر ترکیبی از روش‌های تحقیق کمی و کیفی به‌کار رفته و چارچوب اصلی پژوهش روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. همچنین شیوۀ گردآوری اطلاعات به‌گونۀ مطالعاتی از مستندات مکتوب کتابخانه‌ای و میدانی از روش پرسش‌نامه موردبررسی و تجزیه‌وتحلیل با الگوی ترکیبی “DEMATEL” و “ANP”، و نرم‌افزارهای همچون “SPSS” و “SUPER DECISIONS”، برخوردار است. یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد متغیرهای چون «ایجاد ارتباطات»، «فرم‌ها»، «ایجاد تنوع در تجربۀ مشتریان» و «مسیرهای دسترسی»، از برجسته‌ترین متغیرهای تعامل با تبیینات در معماری بازارهای تاریخی ایران می‌باشد. نتیجۀ نهایی تحقیق نیز پیشنهاد 4متغیر «مسیرهای دسترسی»، «راحتی حرکت»، «فضاهایی تعاملی»، «معماری گردش‌پذیر (ایرانی)»، در ارائۀ متغیرهای «مسیرها و راه‌ها»، با محوریت تعامل با تبیین معماری بازارهای تاریخی ایران به‌سبب اداراک‌حسی و پارامترهای اقلیمی می‌باشد. به‌طوری‌که رابطۀ ادراک‌حسی در معماری بازارهای تاریخی ایران به‌عنوان نتیجه‌ای از تأثیر متقابل و تعامل بین پارامترهای اقلیمی بوده و تجربۀ روان‌شناسی-روان‌شناختی انسانی از محیط را شکل می‌دهد. تفاصيل المقالة