این پژوهش، با بهره‌گیری از رویکردهای مدیریت استراتژیک و آینده‌پژوهی به بحث در خصوص توسعۀ آتی استان کردستان پرداخته است و هدف اصلی آن شناسایی مؤلفه‌های کلیدی توسعۀ منطقه‌ای استان کردستان با رویکرد آینده‌نگاری است. چارچوب نظری این تحقیق، پارادایم هنجاری، از لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت بر اساس روش‌های جدید آینده‌پژوهی، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات، اسنادی و میدانی و مدل‌های پردازش داده‌ها و اطلاعات SWOT، تحلیل عاملی، تحلیل اثرات متقابل و روش دلفی است که در محیط نرم‌افزاری MICMAC پردازش داده‌ها انجام شده است. در این پژوهش با بهره‌گیری از مطالعات موجود در زمینۀ توسعۀ‌ منطقه‌ای، معیارهای توسعه در شش گروه اجتماعی، اقتصادی، زیربنایی، زیست‌محیطی، ساختار سکونتگاهی و پیوندها طبقه‌‌بندی شد. در مرحلۀ اول از بین 240 عامل مؤثر در توسعۀ استان، با استفاده از روش سوات 40 عامل توسط کارشناسان خبره شناسایی شد. سپس با بهره‌گیری از روش دلفی اثرات این عوامل بر همدیگر توسط کارشناسان مورد سنجش قرار گرفت و میزان ارتباطات مستقیم و غیر مستقیم این عوامل نسبت به هم سنجیده شد که نتیجۀ آن استخراج 12عامل کلیدی از بین 40 عامل بود که تولید ناخالص داخلی بالاترین و سرمایۀ اجتماعی پایین‌ترین عوامل مؤثر در توسعۀ منطقه‌ای استان کردستان است.

تفاصيل المقالة

امروزه رشد شتابان و بی رویه شهرها به ویژه در کلانشهرها نیاز به مسکن را در سطح وسیع، به یک چالش اساسی در مباحث برنامه ریزی شهری و جغرافیای انسانی تبدیل کرده است. به همین منظور وقوع پدیده حرکت سلولی که بیشتر در مناطقی با ارزش منطقه‌ای بالا مشاهده می شود. در پژوهش حاضر برآنیم با هدف ارزیابی ارتباط متقابل میان طول عمر ساختمان و افزایش تراکم در منطقه 2 کلانشهر تبریز ( شهرک زعفرانیه) به بررسی اصول و شاخص های حاکم بر میزان ساخت وساز متراکم در محدوده مورد مطالعه بپردازیم. از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت جز تحقیقات توصیفی – تحلیلی محسوب می گردد. جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات پس از بررسی مبانی نظری پژوهش، جهت استخراج قیمت زمین های مسکونی کوی زعفرانیه (قیمت زمین و پروانه های ساختمانی صادر شده) طی بازه زمانی 1398– 1388 از طریق مراجعه به بنگاه‌های ملکی و شهرداری به صورت محله ای تهیه شد. به منظور تجزیه وتحلیل اثرات افزایش ارزش منطقه‌ای وکاهش عمر مفید ساختمان‌ها با افزایش تراکم ساختمانی، از مدل هایی شامل درون یابی کریجینگ، کرنل، کراس تب، فازی سازی، آنتروپی شانون و پیرسون در محیط نرم افزاری GIS، IDRISI، SPSS و EXCEL بهره گرفته شد. نتایج پژوهش حاکی از وجود همبستگی بالا بین افزایش ارزش منطقه ای و افزایش تراکم ساختمانی در کوی زعفرانیه با میزانی برابر 863/0 می باشد. درواقع از آنجاییکه شهرک زعفرانیه جزوه مناطق با ارزش بالای شهر تبریز محسوب می شود و عمر قطعات و سلولهای تغییر یافته همگی کمتر از سی سال بوده، این موضوع نشان دهنده همبستگی بین افزایش ارزش منطقه ای و کاهش عمر مفید ساختمان ها خواهد بود. تفاصيل المقالة

میزان و چگونگی توزیع کاربری‌ها و خدمات شهری می‌تواند نقش مؤثری در جابه‌جایی فضایی جمعیت و تغییرات جمعیتی در مناطق شهری داشته باشد و از آنجا که یکی از معیارهای توسعه‌ی پایدار شهری توجه به توزیع متوازن جمعیت است، لذا توزیع خدمات و کاربری‌های شهری باید به گونه‌ای باشد که عدالت فضایی را برقرار نماید. در این پژوهش به صورت موردی مناطق شهر مرند در ارتباط با 12 نوع خدمات و کاربری شهری مورد بررسی قرار گرفته است. اهداف این مقاله شامل بررسی توزیع خدمات و کاربری‌ها در بین مناطق شهر مرند و رتبه‌بندی این مناطق بر اساس سرانه‌های موجود و همچنین شناسایی روند تعادل جمعیتی در مناطق شهر و شناخت اثرات توزیع خدمات در بر هم خوردن تعادل جمعیتی مناطق می‌باشد. برای دسترسی به هدف اول از مدل‌های VIKOR و SAW و مدل تلفیقی کپ لند استفاده شده است و برای بررسی هدف دوم مدل اسپیرمن مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد توزیع خدمات و کاربری‌ها در مناطق شهر مرند به صورت متعادل توزیع نشده است و نتایج هر سه مدل ویکور، ساو و مدل کپ لند نشان می‌دهد مناطق 1 و 3 در برخورداری از خدمات رتبه‌های اول و دوم را دارا می‌باشند و منطقه 5 در رتبه آخر قرار دارد و با مقایسه این نتایج با نتایج مدل اسپیرمن مشخص می‌شود ارتباطی بین پراکنش جمعیت و توزیع سرانه‌ها در مناطق شهر مرند وجود ندارد. تفاصيل المقالة

شبکه معابر یکی از مهم­ترین فاکتورهایی است که در مدیریت بحران وجود دارد. وقتی شبکه­های ارتباطی کارآمد نباشد، به هنگام بروز حادثه­ای غیرمترقبه به جای اینکه راهگشای مشکلات بوده و عبور و مرور را تسهیل نماید خود به عنوان مشکلی بزرگ در جهت امداد رسانی مطرح می­گردد. بین مدت زمان رسیدن به محل وقوع حادثه و میزان تلفات جانی رابطه مستقیمی حکم فرماست و این امر خود عملاً نیازمند شبکه­های ارتباطی کارآمد است. اما بحث دیگری که مطرح است این مورد است که در شهرها به خصوص شهرهای کشورهای کم­تر توسعه یافته همه نقاط شهر به یک میزان در برابر وقوع حوادث غیرمترقبه آسیب­پذیر نیستند. مناطق حاشیه­نشین با ویژگی­های مخصوص به خود در برابر حوادث غیرمترقبه آسیب­پذیرتر نسبت به دیگر نقاط شهرند. حجم بالای جمعیت انسانی ساکن در این مناطق خود دلیل محکم و انکار ناپذیری بر اهمیت و ضرورت مطالعه و اقدام علمی و عملی در رابطه با این مناطق است. در این پژوهش هدف اصلی این نکته است که دریابیم ضریب کارایی شبکه­های ارتباطی در مناطق حاشیه­نشین شمال شهر تبریز که محدوده مورد مطالعه این پژوهش است در مواقع بروز بحران به چه میزان خواهد بود. روش تحقیق در این پژوهش روش توصیفی، تحلیلی به همراه مطالعه میدانی است. جهت دستیابی به اهداف تحقیق از مدل تحلیل سلسله مراتبی معکوس استفاده شده است. در این مدل سیزده شاخصی که می­توانست در آسیب­پذیری شبکه معابر موثر باشد انتخاب شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نهایی این پژوهش نشان داد که از بین 16 شبکه ارتباطی در مناطق حاشیه نشین شمال شهر تبریز تنها دو راه ارتباطی در طبقه آسیب­پذیر قرار نگرفته­اند. که از بین این دو راه ارتباطی، اتوبان پاسدارن دارای نقشی فرامنطقه­ای بوده و مختص مناطق حاشیه­نشین شمال شهر تبریز نیست. تفاصيل المقالة

رشد شهرها در دهه‌های اخیر مشکلات فراوانی را برای شهرنشینان و مدیران شهری به وجود آورده است. شهر‌های بزرگ همان‌گونه که دارای امکانات ویژه‌ای نسبت به سایر شهر‌ها هستند، مشکلات و نابهنجاری‌های متعددی نیز دارند. نابهنجاری-های شهری در قالب‌های متعددی نمود یافته است که یکی از آن ها وندالیسم شهری می‌باشد که مجموعه رفتار و اعمالی است که نه در فضای مجازی، یا جنگل‌ها و روستاها و یا آثار باستانی واقع در نواحی دوردست (مثلا بیابان‌ها)، بلکه در شهرها اتفاق می‌افتد. درواقع می‌توان گفت وندالیسم شهری در بستر کاربری اراضی شهری به وقوع می‌پیوندد. با توجه به مطالب عنوان‌شده پژوهش حاضر قصد دارد تا به بررسی میزان وقوع پدیده وندالیسم شهری و ارتباط آن با کاربری اراضی در مناطق یک و چهار شهر تبریز بپردازد. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش‌های کاربردی و به لحاظ روش یک تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جمع‌آوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای، میدانی و پیمایشی است که به این منظور از پرسشنامه بهره گرفته‌شده است. جامعه آماری صاحب‌نظران این رشته و تمامی افرادی است که در مناطق یک و چهار شهر تبریز ساکن هستند، جهت نظرسنجی از مردم با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 383 برآورد شد و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آماره فضایی لکه های داغ HotSpotو تکنیک درونیابی IDW در نرم‌افزار ArcGis 10.3.1 و آزمون آماری کولموگروف اسمیرنوف و ویلکاکسون در نرم‌افزار Spss25 استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشانگر آن است که پدیده وندالیسم شهری در منطقه 4 بیشتر از منطقه 1 وجود دارد، همچنین بیشترین نوع پدیده وندالیسم شهری در این مناطق مربوط به نوع بصری و بیشترین میزان وندالیسم مربوط به کاربری مسکونی و سپس تجاری در این منطقه است. تفاصيل المقالة

بازآفرینی شهری به‌منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه‌های جدید سازمانی در حال شکل‌گیری هستند هدف آن‌ها نگاه توسعه از پایین به بالاست، که در آن ‌همه کنشگران درگیر می شود این امر موجب توسعه راه‌حل‌های پایدار در بلندمدت می‌شود در واقع توسعه پایدار جزء لاینفک بازآفرینی جهت بهبود وضعیت در ابعاد مختلف با نگاهی پایدار است برای رسیدن به این امر نیازمند تفکر درباره شهرها با رویکرد جامعه‌محور، یکپارچه، استراتژیک و فراگیر هست .این پژوهش عوامل موثر بر ناپاپداری محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی تبریز را با رویکرد جامع و آینده پژوهی مورد مطالعه قرار داده است بر این مبنا روش پژوهش ، توصیفی- تحلیلی است. از منظر هدف از دسته تحقیق‌های کاربردی محسوب می‌شود. در جهت دستیابی به متغیرهای تحقیق به مرور پیشینه پژوهش پرداخته شد. متغیرهای بدست آمده، از طریق مصاحبه با متخصصان مورد بررسی قرار گرفت در نهایت 39 متغییر به عنوان عوامل موثر بر ناپایداری محلات شمالی بافت های تاریخی – فرهنگی شهر تبریز شناسایی شد. در این پژوهش از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و مدیریتی استفاده شده است . سرانجام در قالب پرسشنامه به شکل ماتریس 39 *39 طبق نمونه گیری هدفمند در اختیار 15 نفر از کارشناسان و متخصصان که شناخت کافی در این زمینه داشتند؛ قرار گرفت. داده های به کار رفته در این پرسشنامه به صورت کمی و از طریق وزن دهی دلفی تهیه شده و جهت تجزیه و تحلیل داده ها وارد نرم افزار Mic Mac شده است . یافته های تحقیق نشان داد که 15 عامل نقش کلیدی در پایداری محلات مورد مطالعه دارند. تفاصيل المقالة