مطالعات زبان و ادبیات غنایی
,
العدد1,السنة
13
,
بهار
1402
کهنالکوی سنگ در ادب فارسی نماد نفوذناپذیری و سختی و کوه نماد پایداری و استقامت است. بنمایۀ چند وجهی سنگ، در فرهنگ و ادبیات هم جنبۀ مثبت دارد و هم جنبۀ منفی. هم باعث زایش است؛ هم عامل نابودی. این پژوهش با هدف بررسی کهنالگوی سنگ و کوه در اساطیر و در خسرو و شیرین نظامی أکثر
کهنالکوی سنگ در ادب فارسی نماد نفوذناپذیری و سختی و کوه نماد پایداری و استقامت است. بنمایۀ چند وجهی سنگ، در فرهنگ و ادبیات هم جنبۀ مثبت دارد و هم جنبۀ منفی. هم باعث زایش است؛ هم عامل نابودی. این پژوهش با هدف بررسی کهنالگوی سنگ و کوه در اساطیر و در خسرو و شیرین نظامی و به شیوة توصیفی- تحلیلی به چگونگی کاربرد آنها میپردازد. مثالهایی از خسرو و شیرین نظامی با بررسی ریشۀ اساطیری آن مطرح میگردد. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات برگهنویسی از منابع کتابخانهای است. در این پژوهش مشخص شد که بسامد استفاده از واژۀ سنگ و کوه در منظومة خسرو و شیرین زیاد است. در این داستان واژۀ سنگ کاربرد فراوان و کلیدی دارد؛ هم در ساخت آرایههای ادبی و هم در بخشهای مختلف. بررسی و تحلیل نقش اسطورهای قهرمانان اصلی این داستان نیز بدون در نظر گرفتن دو عنصر سنگ و کوه کامل نیست؛ تولد رازآمیز شبدیز، زندگی شیرین در بنایی از سنگ با دسیسۀ زنان قصر خسرو، سنگ تراشی فرهاد برای ایجاد جوی شیر و رساندن نوشیدنی مطلوب شیرین به او و کندن کوه در عشق شیرین از این موارد است که جنبة اساطیری دارد.
تفاصيل المقالة
مقولۀ تأثیرپذیری و تأثیرگذاری علما و دانشمندان در بیان افکار و عقاید آنها، یکی از موضوعاتی همیشگیِ مدنظر و مطالعۀ پژوهشگران بوده است. در این مقاله نیز تأثیرپذیری مولانا جلالالدین محمد بلخی از امام محمد غزّالی در باب برخی مسائل تربیتی از قبیل تربیت تدریجی و خودشناس با أکثر
مقولۀ تأثیرپذیری و تأثیرگذاری علما و دانشمندان در بیان افکار و عقاید آنها، یکی از موضوعاتی همیشگیِ مدنظر و مطالعۀ پژوهشگران بوده است. در این مقاله نیز تأثیرپذیری مولانا جلالالدین محمد بلخی از امام محمد غزّالی در باب برخی مسائل تربیتی از قبیل تربیت تدریجی و خودشناس با تکیه بر کتابهای کیمیای سعادت و احیاء علومالدین غزّالی، و مثنوی معنوی و دیوان کبیر مولانا، مورد نظر قرار گرفته است.
از آنجایی که غزّالی و مولانا بهلحاظ تاریخی وحوادث زندگی با یکدیگر قرابت دارند، در بحث تعلیم و تربیت و اصولی که این دو عارف بلندپایه به آنها اشاره کردهاند، تأثیرپذیری مولانا از غزّالی در باب مسائل تربیتی و تعلیمی درخور بررسی است. این نوشتار با روش تحلیل محتوا میکوشد تا به این سؤال، یعنی اثرپذیری مولانا در اظهار اندیشهها و افکار خود از ابوحامد غزّالی پاسخ دهد. این تحقیق نشان میدهد که مولوی در رعایت تشویق و تنبیه، ایجاد انگیزه، نظرداشت تفاوتهای شخصیتی، غور در بُعد باطنی، مهیا کردن شرایط توبه و توکل و دوری از گناه، از غزّالی تأثیر فراوان پذیرفته است تا جایی که میتوان برخی آراء مولانا را ترجمان افکار غزّالی دانست.
تفاصيل المقالة
اوستا و بندهش به عنوان قدیمی ترین متون ایران باستان حاوی اساطیر مختلف از جمله مضامین مربوط به حیوانات و گیاهان است. در اوستا حیوانات به دو دسته اهورایی و اهریمنی یا مفید و مضر تقسیم شده اند و حیوانات اهلی، قابل احترام و یاری گر سروش هستند. اسطورۀ گاو نخستین، که در اسا أکثر
اوستا و بندهش به عنوان قدیمی ترین متون ایران باستان حاوی اساطیر مختلف از جمله مضامین مربوط به حیوانات و گیاهان است. در اوستا حیوانات به دو دسته اهورایی و اهریمنی یا مفید و مضر تقسیم شده اند و حیوانات اهلی، قابل احترام و یاری گر سروش هستند. اسطورۀ گاو نخستین، که در اساطیر ایران وجود دارد؛ با آفرینش هستی عجین و همراه است. گوشورون، فرشتۀ نگهبان گله ها و جانوران سودمند و در ادبیات پهلوی روانِ گاو نخستین دانسته شده است و اما در مورد گیاهان از جمله مراحل تهیۀ عصارۀ گیاه هوم و کاربرد آن در مراسم مذهبی ریشه در اساطیر دارد. در بندهش هر یک از گیاهان به امشاسپندی تعلق دارد و در مورد انواع گیاهان و رستنی ها بحث می شود و نویسنده برخی از ویژگی های گیاهان را اهریمنی می داند. داشتن ویژگی های خاص دلیل سروری حیوانات دانسته شده است. نامگذاری ماه های ایرانی با رستنی ها ارتباط دارد و با مباحث مربوط به طبیعت قابل بررسی است. در این پژوهش، با روش تحلیلی- توصیفی مشخص شد گیاهان و حیوانات در اساطیر ایرانی چون اسطورههای اقوام دیگر گرامی و مقدس دانسته شدهاند. آیین هایی چون قربانی، انتساب به ایزدان و امشاسپندان، شباهت میان انسان و اجزای طبیعت که ریشه در اساطیر دارد و به ادبیات عرفانی هم راه یافته است؛ باعث شده است تا این بن مایهها مقدس شناخته شوند و در مناسک از آنها بهره برده شود.
تفاصيل المقالة
سند
Sanad is a platform for managing Azad University publications