از نخستین ادوار رشد تدریجی و بلوغ فکری بشر، انسان همواره در جست‌وجوی مبانی و منابع بعضی از علوم در حوزه‌های گوناگون، به ویژه در حوزه علوم انسانی بوده است. در همین فرایند چه بسا در اندیشه کشف رمز و رازهای مرتبط با همگرایی این علوم نیز بوده باشد. بی گمان خاستگاه اغلب علوم انسانی از وجوه مشترک برخوردارند، ولیکن در ادامه به جهت گسترش دامنه آن‌ها، اینگونه به نظر می‌رسد که سرچشمه‌های تکوین و شکل گیری آن‌ها باید متفاوت باشد. مقوله‌هایی مانند اسطوره و عرفان اگرچه دارای رویکردی به ظاهر متفاوت می‌باشند اما هر دو از مظاهر بارز و برجسته هویت ایرانی هستند که در مواضع متعدد به ویژه در بعد نمادین بودن زبان، تأویل پذیری، روایتگری، رویکرد هنری، قرابت با متون دینی از همگرایی و همسویی برخوردارند و این اشتراک و همگرایی بیش‌تر در حوزه شعر و ادب خود را نمایان می‌سازد. لذا شعرای بسیاری از جمله حافظ از این نکته غافل نبوده‌اند. تفاصيل المقالة

مفاهیم کهن و الگوهای پایدار در سنت معماری، همواره به تاریخ وابسته بوده‌اند و در گسترۀ آن تجلی یافته‌اند. در حیطۀ الگوها، اینکه پدیده‌ای تا چه حد در طول تاریخ تغییر کرده است، مهم نیست بلکه محتوای ثابت آن در زمینه است که اهمیت می‌یابد. از این‌رو، نخستین گام در خوانش معماری، به‌ویژه مبتنی‌بر آنچه در دامنۀ اصول سنتی قرار می‌گیرد، رجوع به پیشینة تاریخی است. بر چنین مبنایی واکاوی، شناخت آفرینه‌های معماری باستان، آگاهی از ویژگی‌ها، نحوۀ تکوین و فرگشت آن‌ها تا دوره‌های پسین، امری مهم در مطالعات معماری ایران قلمداد می‌گردد. پژوهش حاضر با هدف بازنمایی و تطبیق اصول نهفته و مفاهیم مشترک، میان معماری ایران باستان و خانه‌های دورۀ قاجاریه در فلات مرکزی ایران تدوین شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش را جستجو می‌کند؛ اصول معماری ایران باستان منطبق با مفاهیم موجود در خانه‌های سنتی قاجاریه واقع در فلات مرکزی ایران کدامند و چگونه بر معماری خانه‌های آن دوران بازتابانیده شده‌اند؟ روش پژوهش، تطبیقی، با رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند، در معماری خانه‌های سنتی دورۀ قاجاریه، نوعی گرایش ذهنی به معماری باستان وجود داشته است که بر کالبد آن از طریق اصولی چون درون‌گرایی، هندسه، مرکزیت، تجمیع اضداد، سلسله‌مراتب و وحدت بازتابانیده می‌گردد.

تفاصيل المقالة