کثر الحدیث عن الوحدة العضویة للقصیدة العربیة فی العصر الحدیث تأثراً بالنقد الأدبی الأوروبی. ولکن هناک الکثیر من الناقدین والباحثین قد ترسخ فی أذهانهم مفهوم ناقص من الوحدة العضویة، فیظنون أن مدلولها هو اقتصار القصیدة علی تجربة واحدة أو عاطفة واحدة ویخلطون فی تطبیقها بین الوحدة الموضوعیة والوحدة المنطقیة؛ فنحاول فی هذا المقال أن نبین مفهوم الوحدة العضویة والوحدة الموضوعیة والوحدة المنطقیة من خلال آراء النقاد ومدارس الشعر العربی الحدیث، ثم نتطرّق إلی الوحدة العضویة عند میخائیل نعیمة، ومن ثم ندرس الوحدة العضویة وفق المنهج الوصفی- التحلیلی فی قصیدة من میخائیل نعیمة باعتباره أحد أهم الادباء العرب المعاصرین المتمسکین بالوحدة العضویة فی الشعر؛ لنری ما هی العناصر التی استخدمها فی شعره حتی یتجلی بین أجزاءه تماسک عضوی. تفاصيل المقالة

إنّ الشعراء والکتاب فی العصور المختلفة تناولوا موضوع المرأة، وهی کانت وما تزال تلعب دور الحبیبة فی شعر الشعراء؛ ونجد هذا الحب فی الأدب الفارسی والأدب العربی کثیراً وفی الواقع له دور هام فی الشعر والنثر. إنّ قبانی باعتباره "شاعر المرأة" زعیم فی هذا الموضوع علی صعید الشعر العربی المعاصر، ومنزوی الشاعر الإیرانی المعاصر هو الذی جعل المرأة عمود شعره ویمکن أن نلقبه "شاعر المرأة" أیضاً. یمکننا القول أنّ المشترکات فی أشعار قبانی ومنزوی من حیث الشکل والمضمون کثیرة جداً؛ علی هذا نحن نقصد فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین، وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی لدراسة هذا الموضوع. إننا نرید فی هذا المقال أن نقارن صورة المرأة فی أشعار الشاعرین؛ وقد اخترنا المنهج الفنی والجمالی فی هذا الموضوع. تفاصيل المقالة

تراسل الحواس هو نوع من أنواع تنمیة الصورة الشعریة عن طریق التبادل بین مدرکات الحواس التی یقوم بها الشاعر للتوسع فی الخیال وخلق صورة ممیزة ومؤثرة لإثارة الدهشة فی المتلقی. وقد قامت هذه الدراسة باستعراض تقنیة تراسل الحواس فی شعر أبی القاسم الشابی وسهراب سبهری؛ حیث اعتمدا علیها فی نتاجاتهما الشعریة بشکل ملحوظ وممتاز. والجدیر بالذکر أنّ تبیین مدى نجاح هذین الشاعرین فی توظیف تقنیة تراسل الحواس لخلق الألفاظ والمعانی المبتکرة وتحفیز مشاعر المتلقی لاستیعاب شعرهما، هی مهمتنا التی لم یتطرق إلیها بحث مستقل من قبل. وفی هذا البحث نقوم بدراسة هذه الظاهرة من خلال اختیار نماذج شعریة من الشاعرین، وتفسیرها علی أساس المنهج الوصفی – التحلیلی. ففی شعر الشاعرین أدّى اختلاط الحواس وتعبیر أحدهما عن الآخر إلى کسر الحواجز الموجودة بین الحواس وتجاوز حدود المعانی لإشراکالمتلقی فی تجربة الشاعر التی عاشها خلال خلق العمل الأدبی المقروء. تفاصيل المقالة

مهدی اخوان ثالث شاعر پرآوازه ایرانی و صلاح عبدالصبور شاعر برجستة مصر، هریک با شیوة هنری خاص خود واقعیت‌های اجتماعی را بازتاب داده و با اندوه و غربتی حزن‌آلود اعتراض خود را نسبت به جامعه‌ای ابراز می‌دارند که مردمانش با حقایق اجتماعی بیگانه هستند و نسبت به جایگاه روشنفکران اصلاح‌طلب توجهی ندارند. در این جستار هدف این است که پس از بررسی مختصر زندگی و شعر هر یک از دو شاعر، با تکیه‌بر شرایط اجتماعی و روحیات درونی دو شاعر و بررسی دغدغه‌های اصلی آنان در عرصة ادبیات، "شعر زمستان" (1955‌م) اخوان ثالث و قصیدة "أغنیه للشتاء" (1964‌م) عبد‌الصبور مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرند و با هم مقایسه ‌شوند و شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو شعر از‌لحاظ محتوایی، موسیقایی، واژگان و ساختار بلاغی به ‌روش توصیفی- تحلیلی برای مخاطبان تبیین گردد. نتایج این پژوهش گویای این است که هر دو شاعر به‌جهت شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعة خود، به‌نوعی تنهایی، درد و اندوه، نا‌امیدی و شکست را تجربه ‌می‌کنند و در شعر زمستانة خود به زیبایی و ظرافت با ‌استفاده از‌ موسیقی و ظرفیت‌های زبانی، تجربة تلخ خود را از شکست به تصویرمی کشند؛ با این تفاوت که شعر زمستان اخوان، شکست را در بُعد اجتماعی با دردمندی خاص و کور‌سویی از امید بیان‌ می‌کند، درصورتی‌که عبد‌الصبور در اغنیه للشتاء در نهایت نا‌امیدی شکست را در بُعد فردی مطرح می‌کند. تفاصيل المقالة