گیاهان دارویی به عنوان محصولات مهم کشاورزی می توانند به دلیل نقش حیاتی آن‌ها در پیشبرد اهداف ملی برای تحقق سلامت و همچنین به‌عنوان گنجینه‌های ژنتیکی، بزرگترین ثروت ملی برای هر کشور محسوب شوند. کشور ایران با داشتن اقلیم‌های متفاوت دارای تنوع گیاهان دارویی زیادی می‌باشد. تشخیص وضعیت رشد گیاهان دارویی در شرایط تنش خشکی می‌تواند منجر به کشت گیاهان مقاوم در مناطق خشک یا کم‌آب شود. درپژوهش حاضر به مطالعه پاسخ‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ده اکوتیپ از گیاه دارویی کلپوره (Teucrium polium L.) بومی جنوب‌ شرقی ایران در شرایط تنش خشکی خواهیم پرداخت. لذا به این منظور یک آزمایش گلخانه‌ای فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش تیمارهای رطوبتی 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی اعمال شد. نتایج حاصل از داده‌ها نشان داد صفات مورفولوژیکی مورد بررسی شامل طول ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی درسطح پنج درصد با افزایش تنش خشکی کاهش یافت. همچنین تنش خشکی موجب افزایش طول ریشه، محتوای پرولین و ترکیبات فنلی، کاهش محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل‌کل و محتوای پروتئین گردید. بالاترین مقاومت به تنش را اکوتیپ های مناطق سرچشمه و کوهپایه و کمترین مقاوت را گیاهان مناطق شهداد و عنبرآباد نشان دادند. نتایج حاصل از پژوهش مورد نظر حاکی از مقاومت نسبی این گیاه به تنش خشکی می‌باشد. لذا گیاه دارویی بسیار مناسبی برای کاشت در مناطق خشک و کم آب ایران می باشد. از بین اکوتیپ های بررسی شده گیاهان منطقه سرچشمه و کوهپایه به شرایط تنش خشکی 40 درصد پاسخ مطلوبتری دادند و با اطمینان بیشتری می توان کشت این اکوتیپ ها را در مناطق تحت تنش توصیه کرد. تفاصيل المقالة

شناسایی ژنوتیپ‌های مقاوم به تنش خشکی در هندوانه و ارزیابی پاسخ آن‌ها با توجه به محدود بودن منابع آبی در کشور یک اولویت تحقیقاتی محسوب می‌شود. به منظور ارزیابی پاسخ فیزیولوژیک و زراعی توده‌های هندوانه محلی علی‌آباد، سیستانی و تربت به تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی دارای سه رژیم آبیاری 100، 70 و 40 درصد نیاز آبی که به ترتیب به عنوان تیمارهای عدم تنش، تنش خفیف و تنش شدید تقسیم بندی شدند، در بهار و تابستان 1397 در منطقه جیرفت اجرا شد. بیشترین مقدار عملکرد در سطوح 100 و 70 درصد نیاز آبی بود و کمترین آن در سطح 40 درصد نیاز آبی مشاهده شد. در تیمار عدم تنش و رژیم آبیاری 70 درصد بین توده‌ها از لحاظ عملکرد، محتوای رطوبت نسبی و مقدار پرولین تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. با افزایش تنش و اعمال رژیم آبیاری 40 درصد نیاز آبی، توده سیستانی عملکرد فیزیولوژیک و زراعی بهتری از خود نشان داد. با افزایش مقدار تنش محتوای پرولین و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سوپر اکسید دسموتاز و کاتالاز در تمامی توده‌ها افزایش یافت که این مقدار افزایش در هندوانه سیستانی بیشتر از توده‌های دیگر بود. با توجه به نتایج این مطالعه می‌توان اظهار داشت که توده سیستانی با حفظ عملکرد فیزیولوژیکی و زراعی در شرایط تنش نسبت به دیگر هندوانه‌ها مقاومت بهتری نشان داد. استفاده از توده‌های محلی و متحمل هندوانه در برنامه‌های اصلاحی و مدیریت بهینۀ آبیاری می‌تواند به کشاورزان در رویارویی با کمبود آب کمک کند. تفاصيل المقالة

ریحان یک گیاه دارویی و همچنین یک سبزی است و اهمیت اقتصادی آن به دلیل استفاده در صنایع بهداشتی و دارویی است. همچنین تنش رطوبتی (کمبود آب) یکی از عوامل محیطی منجر به کاهش عملکرد هر گیاه است. در این مطالعه، اثر تنش رطوبتی بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی ریحان بصورت آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه ارزیابی شد. فاکتور اصلی تنش رطوبتی (دو سطح) و فاکتور فرعی ژنوتیپ (پنج سطح) بود. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثر تنش رطوبتی و همچنین اثر ژنوتیپ نشان داد. اثر متقابل تنش رطوبتی× ژنوتیپ برای تمامی صفات معنی‌دار بود و بدین معنی است که ژنوتیپ‌ها واکنش‌های متفاوتی تحت تنش رطوبتی نشان دادند. تنش رطوبتی یا کمبود آب باعث کاهش معنی‌دار محتوای کلروفیل a و b، عملکرد برگ، عرض و طول برگ، تعداد برگ و محتوای کارتنوئید شد در حالی که باعث افزایش میزان پرولین برگ گردید. بیشترین انباشت پرولین با میانگین 0041/0 میلی گرم در گرم وزن تر مربوط به رقم ریحان قرمز آتشین در شرایط بدون تنش و سپس رقم ریحان سبز با میانگین 0029/0 میلی گرم در گرم وزن تر در شرایط تنش متوسط رطوبتی بود. حداکثر میزان خصوصیات رشدی (طول برگ، تعداد برگ، عملکرد برگ و وزن اندام هوایی) مربوط به رقم ریحان بنفش ایرانی در شرایط بدون تنش رطوبتی بود. همچنین ژنوتیپ‌ ریحان سبز می‌تواند به دلیل تحمل بیشتر تنش رطوبتی در برنامه‌های به‌نژادی آینده مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. تفاصيل المقالة

به منظور بررسی واکنش گیاه دارویی زنیان به تنش خشکی ناشی از پلی‌اتیلن‌گلایکول در مراحل جوانه‌زنی و رشد رویشی دو آزمایش جداگانه هر یک در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. در آزمایش اول واکنش جوانه‌زنی بذرهای زنیان به سطوح مختلف تنش خشکی شامل پتانسیل‌های اسمزی ، صفر )شاهد(، 5/1- ،2- ، 5/2- و 3- بار که با استفاده از PEG6000 تهیه شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش دوم مشابه آزمایش اول بود، با این تفاوت که در این آزمایش صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه زنیان که در سطوح مختلف تنش خشکی قرار گرفته بودند، مورد مطالعه و تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مشاهدات نشان داد که تنش خشکی تاثیر معنی‌داری ( p≤0/01) برخصوصیات جوانه‌زنی شامل درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه، طول ریشه‌چه، وزن خشک ساقه‌چه و وزن خشک ریشه‌چه داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که با افزایش تنش خشکی تمامی صفات فوق کاهش یافتند. صفات مورفولوژیکی مانند سطح برگ، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه و نسبت وزن خشک بخش هوایی به ریشه تحت تاثیر خشکی کاهش یافتند. همچنین تنش خشکی تاثیر معنی‌داری بر میزان پرولین و قندهای محلول بخش هوایی و ریشه داشت. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که با افزایش تنش، میزان پرولین و قندهای محلول بخش هوایی و ریشه افزایش یافت.( p≤0/ 01) نتایج نشان داد پارامتر های جوانه زنی تحت تاثیر تنش خشکی کاهش می یابند. گیاه زنیان برای تحمل تنش خشکی عکس العمل های متفاوتی از جمله کاهش صفاتی چون سطح برگ و وزن خشک و تر اندامهای هوایی و ریشه و افزایش صفاتی مانند میزان پرولین و قند های محلول را نشان می دهد. تفاصيل المقالة

شوری خاک یکی از تنش­های غیرزنده محیطی و یک مشکل عمده برای تولید محصول مناسب در گندم می­باشد. به منظور آگاهی از روابط صفات زراعی و عملکرد دانه گندم در شرایط تنش شوری و تعیین صفات اثرگذار بر میزان عملکرد و تحمل به شوری، ضرایب همبستگی صفات مختلف و تجزیه ضرایب مسیر مربوط به عملکرد دانه گندم در شرایط تنش شوری مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 322 لاین اینبرد نوترکیب گندم حاصل از تلاقی ارقام روشن و فلات به همراه والدین در قالب طرح لاتیس ساده 18 ً× 18 با دو تکرار ارزیابی شدند. آزمایش در سال زراعی 92-1391 در مزرعه شور اختیار آباد کرمان با شوری 12 دسی­زیمنس بر متر انجام شد. نتایج ضرایب همبستگی ساده فنوتیپی مشخص کرد که بین عملکرد دانه و اکثر صفات مورد مطالعه همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. وزن کل سنبله بیشترین همبستگی مثبت و معنی­دار را با عملکرد دانه داشت. تجزیه رگرسیون چندگانه به روش گام به گام نشان داد که در تنش شوری، وزن کل سنبله در بوته، شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک وتعداد پنجه بارور مهمترین صفات مؤثر بر عملکرد دانه بودند. تجزیه علیت نشان داد که عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اثر مستقیم بالایی برعملکرد دانه داشتند. لاین شماره 56 که دارای عملکرد بیشتری نسبت به ارقام روشن و فلات و سایر لاین ها بود، به عنوان برترین ژنوتیپ در شرایط مورد مطالعه انتخاب شد. تفاصيل المقالة