چکیده زمینه و هدف: امروزه، سامانه‌های متعدد رتبه‌بندی پایداری میزان هم‌سازی ساختمان با محیط را ارزیابی می‌کنند. معیارهای ارزیابی -به‌عنوان مهم‌ترین رکن سنجش- گرایش غالب هر سامانه را مشخص می‌کند. در این پژوهش با سنجش اهمیت نسبی و اولویت‌گذاری معیارها، این گرایش در مواجهه با مباحث پایداری تببین می‌گردد. روش بررسی: در این پژوهش، چارچوب مشترکی برای مقایسه و تحلیل موشکافانه‌ی معیارهای ارزیابی پنج سامانه‌ی فراگیر دنیا (BREEAM، LEED، CASBEE، DGNB و HQE) در قالب مطالعات کتابخانه‌ای ارایه شده‌است. با استفاده از تدابیر تحلیلی- مقایسه‌ای، معیارهای ارزیابی سامانه‌های موجود در قالب چهارچوب پیشنهادی استخراج و سازمان‌دهی شده‌اند. به ‌‌منظور شناخت اهمیت نسبی هر معیار، ضریب وزنی تک‌تک معیارها برداشت شده؛ جهت هم‌سازی داده‌ها و مقایسه‌‌پذیری، بر مبنای 100 محاسبه گردیده است. یافته‌ها: چارچوب مقایسه‌ای بر مبنای سه جنبه‌ی کلیدی توسعه پایدار - محیطی، اجتماعی و اقتصادی- سازمان یافته است که 11 سرفصل ارزیابی را با عناوین انرژی، آب، ساخت‌گاه، بارهای محیطی، مصالح، پس‌ماند، کیفیت فضای داخلی، مباحث فرهنگی - اجتماعی، اقتصاد، کیفیت فنی و عملکردی، مدیریت و فرآیندهای پایدار پوشش می‌دهد. معیارهای زیرمجموعه هر سرفصل امکان سنجش قابلیت هر سامانه را در سطوح ریزتر ارزیابی فراهم آورده‌اند. بحث و نتیجه‌گیری: مبانی و رویکرد هر سامانه نقش موثری در سازمان‌دهی ساختار محتوایی معیارها دارد؛ مثلا DGNB، که ساختار ارزیابی آن منطبق با اصول سه‌گانه معماری پایدار سامان یافته، بخش قابل‌ توجهی از معیارهایش به موضوعات اقتصادی- اجتماعی اختصاص دارد؛ درصورتی‌که در BREEAM، LEED و یا HQE، که به نسل اول سامانه‌ها تعلق دارند، ساختار ارزیابی عمدتا به مباحث محیطی می‌پردازد. در سامانه‌های کل‌نگر مانند DGNB و CASBE مباحثی چون کارکرد، قابلیت‌های فنی و سرویس‌دهی ساختمان نمود بیش‌تری یافته‌اند؛ درحالی‌که در سامانه‌های جز‌نگر مانند BREEAM، LEED و HQE، حفظ منابع از جمله انرژی، آب، زمین و... اهمیت می‌یابد. هرچند در هر دو گروه به انرژی و کیفیت محیط داخلی موکدا توجه شده‌است. تفاصيل المقالة