تحولات هنری اوایل قرن بیستم در تاریخ هنر را عموماً اکسپرسیونیسم نامیده‌اند که دوران آغاز و افول این جنبش بین سال‌های 1910و 1925 می باشد. اکسپرسیونیسم نه تنها یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین جریان‌ها در جوامع امروزی به شمار می‌رود؛ بلکه یک جنبش جهانی است که زمینه‌های مختلفی چون ادبیات، فلسفه، علوم اجتماعی و سیاسی، معماری، موسیقی، نقاشی، سینما را دربرمی‌گیرد. از آنجا که نقاشی و معماری به عنوان دو مقوله همسان بطور مستمر در طول تاریخ همگام با هم و تأثیرپذیر از یکدیگر حضور داشته‌اند، طبیعتاً تأثیرپذیری این دو هنر از جنبش اکسپرسیونیسم می تواند هدف این پژوهش باشد. در این پژوهش، با بهره‌گیری از روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای و میدانی و با استفاده از روش تفسیری – تاریخی به بررسی جنبش اکسپرسیونسم در دوره پهلوی پرداخته می‌شود که به پرسشی هم چون، تأثیر جریان هنری اکسپرسیونیسم بر معماری و نقاشی دوره پهلوی چگونه است؟ پاسخ داد؛ که خود منجر به پیدایش مؤلفه‌های مشترک نقاشی و معماری اکسپرسیونیستی آن دوره می‌شود و از ایجاد اشتراک آن دو، چارچوب تحولات فکری در آن دوران را برای خواننده تشریح می‌نماید؛ که این موضوع خود می‌تواند در پیوند نقاشی‌های نوگرا و معماری معاصر دوره پهلوی تأثیرگذار باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که آنچه در ایران به نقاشی اکسپرسیونیستی شناخته می‌شود، به نظر برداشتی سطحی نسبت به ذات نقاشی اکسپرسیونیستی نیست؛ در نمونه‌های ایرانی جایی که در آنجا فضاهای معماری خلق می‌شدند تا به کمک هنر نقاشی تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بگذارند،‌ در نسل اول و نسل دوم نقاشان نوگرای ایرانی تقلید دیده میشود همچنین فضاسازی معماری در نقاشی‌های ایرانی که نقاشان اکسپرسیونیستی از نظر فضاسازی معماری، خواسته یا ناخواسته، شامل دو تقسیم‌بندی می‌شوند. گروه اول شامل نقاشان وابسته به فرم در تمام اجزای نقاشی و دومی نقاشانی که تقلیدکننده از دیگر نقاشان بوده‌اند. تفاصيل المقالة