نقش گردشگری مناطق آزاد بر توسعه شهرهای میانی و کوچک پیرامون (مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس)

الموضوعات :

جواد عابدی آبش احمدلو ¹ ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامیواحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
عباس ارغان ² ( دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران )
ناصر اقبالی ³ ( دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )

تاريخ الإرسال : 16 السبت , جمادى الأولى, 1444 تاريخ التأكيد : 06 السبت , رجب, 1444 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , صفر, 1445

الکلمات المفتاحية: توسعه گردشگری, گردشگری, منطقه آزاد, منطقه آزاد ارس, شهرهای کوچک و میانی,

ملخص المقالة :

اقتصاد گردشگری بهترین محرک برای کشورهایی است که به دلیل تک محصولی بودن یا محدود کردن منابع درآمدی دارای اقتصادی ناکارآمد هستند. توسعه گردشگری یکی از رویکردهای ایجاد تحول اقتصادی – اجتماعی در مناطق جهان می‌باشد که همواره مورد توجه پژوهشگران و برنامه‌ریزان قرار دارد. مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران دارای مجموعه وسیعی از فرصت‌های گردشگری هستند. منطقه آزاد ارس در استان آذربایجان شرقی به علت دارا بودن آب و هوای معتدل و جاذبه‌های گردشگری متنوع، همه ساله جاذب تعداد کثیری از گردشگران و مسافران می‌باشد .پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه گردشگری منطقه آزاد ارس و مناطق پیرامونی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش 75 نفر از ساکنین مناطق پیرامونی و مسئولین و کارشناسان شهری بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش از آزمون من ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده (زیرساخت راه و ارتباطات، دسترسی به آب، دسترسی به اقامتگاه‌ها و مهمان خانه‌ها، زیرساخت گاز، دسترسی به امکانات ورزشی، دسترسی به خدمات غذا و تغذیه، دسترسی به امکانات مناسب ارتباطی، برپایی نمایشگاه‌ها، دسترسی به امکانات مناسب برای اوقات فراغت، حمل و نقل مناسب زمینی و حمل و نقل درون شهری، اطلاع رسانی و تبلیغات مناسب) به ترتیب دارای بالاترین رتبه می‌باشند.

المصادر:

• حضرتی صومعه، زهرا، ساعی شترباتی، روح اله وکرم پور، رزا، (1399)، مناطق آزاد، محرک توسعه تحلیلی جامعه شناختی بر ابعاد عملکردی منطقه آزاد ارس، دوفصلنامه جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، تبریز، شماره یک، صفحات115-140.


• زیاری، کرامت اله؛ تقی اقدم، جعفر، (1387)، عملکرد شهرمیانی خوی در توسعه فضایی استان آذربایجان غربی، پژوهش‌های جغرافیایی، تهران، شماره 63، صفحات 15-28.


• شهماری اردجانی، رفعت وکاموسی علمداری، جواد، (1398)، بررسی گونه‌های گردشگری مؤثر بر توسعه گردشگری منطقه آزاد ارس، فصلنامه گردشگری شهری، تهران، دوره 6، شماره 1.


• صمدیان، ابوالفضل، حسینی، سیدحسن ورئوف آوا، میرگانه نگینه، (1388)، نقش آموزش بر توسعه زیرساخت­ها در صنعت توریسم ایران، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، تهران، شماره4، صفحات 105-118.


• فرجی راد، عبدالرضا، آقاجانی، سمیه، (1388)، تحلیلی نو پیرامون گردشگری و جدیدترین طبقه‌بندی آن، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، تهران، شماره 3، صفحات 61-72.


• قاسمی، مریم، (1391)، تحلیل جایگاه شهرهای کوچک در کاهش مهاجرت روستائیان به کلان شهرها(مطالعه موردی: شهرستان مشهد)، چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد.


• قصابی، حسن، آذر، علی و پناهی، علی، (1398)، شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار بر توسعه‌ی گردشگری در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی:منطقه آزاد ارس)، نشریه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دانشگاه مازندران، شماره 163-177.


• قنبرپور، خدیجه، مهکویی، حجت، امیری، علی و زین‌العابدین عموقین، یوسف(1400)، تحلیل تأثیر مناطق آزاد بر توسعه اقتصادی در ایران مطالعه موردی: منطقه آزاد ارس، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، نجف آباد، شماره 39.


• محمدی یگانه، بهروز و حسین زاده، اکبر(1392)، نقش عملکردی روستا- شهرها در توسعه روستاهای پیرامونی مورد مطالعه: شهر زرین رود، شهرستان خدابنده، فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، موسسه آموزش عالی قشم، شماره55، صفحات 15-64.


• معاونت پژوهش­های اقتصادی.(1395). فراتحلیل مطالعات مناطق آزاد، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تهران.


• موسی­خانی، کامران، خلیلی، غزاله، قدسی­نسب، محمدودلیر عباس(1393)، تأثیر منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارس برتوسعه گردشگری حوزه نفوذ آن با بهره‌گیری از مدل رگرسیون و آزمونT، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی علمی–راهبردی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران، چالش‌ها و چشم‌اندازها، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.


• میرزایی قلعه، فرزاد، عمویی، صدرا، شماعی، علی ودالوند، محمد جواد، (1392)، بررسی نقش مناطق آزاد تجاری بر گسترش گردشگری و اثرات زیرست محیطی گسترش آن بر سواحل در چارچوب توسعه پایدار(مطالعه موردی: جزیره قشم)، همایش ملی خلیج فارس، جهاد دانشگاهی.


• هادیانی، زهره، احدنژاد، محسن، کاظمی راد، شمس الله و قنبری، حکیمه، (1391)، برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری، مطالعه موردی: شهر شیراز، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی(مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان)، شماره 3.


• هوشمند، مقصود، (1394)، تحلیلی بر گونه شناسی گردشگری شهری منطقه آزاد ارس، پردیس بین‌المللی ارس، دانشگاه تبریز.


• یعقوب زاده، رحیم، (1393)، گونه شناسی گردشگری، تهران: انتشارات جامعه شناسان.


• ras Industrial Free Trade Zone website.


• Ji, M., Li, M., and B, King. 2015. The Impacts of China's new free-trade zones on Hong Kong tourism. Journal of Destination Marketing & Management. pp: 203-205.


• Nasim Aras Oil Refinig Company website.


• Popescu, Ruxandra Irina., & Corbos, Răzvan-Andrei. 2010 .The Role Of Urban Tourism In The.


• Strategical Development Of Brasov Area. Journal of Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, Vol.7, pp.69-85.


• Yabuta, Masahiro., & Scott, Noel. 2010. A theoretical framework of the dynamic property of the tourism destination network. University of Queensland, Discussion .pp.1-26.