تحلیل و بررسی ساختار و مفهوم گویش‌های محلی منطقه شیبکوه شهرستان فسا

الموضوعات :

خیرالله محمودی ¹

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الجمعة , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 12 الإثنين , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الخميس , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: گویش‌های بومی, شیبکوه فسا, ریشه‌های زبانی, پهلوی میانه, لهجه‌های محلی,

ملخص المقالة :

گویش‌ها گنجینۀ فرهنگ، هویّت و زبان هر قوم و سرزمین‌اند که زنده نگه‌داشتن آن‌ها و پژوهش دربارۀ آن‌ها در زنده نگه‌داشتن زبان و فرهنگ آن قوم کمک شایانی می‌کند و شناخت شکل ظهور آن‌ها نشان می‌دهد که گویشوران با آگاهی کامل آن‌ها را به کار می‌برند. این پژوهش به تحقیق و بررسی گویش‌های بومی منطقۀ شیبکوه فسا پرداخته‌است و تعداد گویش‌هایی که انتخاب گردیده‌اند از جنس اسم یا فعل هستند که از نظر ساختار و محتوا بررسی شده و با مفهوم رایج در زبان امروز تطبیق داده شده‌اند. در این تحقیق مشخص گردید بیشتر این گویش‌ها دارای ریشۀ باستانی و قبل از اسلام هستند و ریشه در زبان‌های باستانی از جمله سانسکریت، پهلوی و اوستایی دارند و گویشوران با آگاهی و شناخت، این گویش‌ها را در جای خاص خود به کار می‌بردند. در این مقاله سعی شده است واژه‌ها و ترکیباتی از گویش‌ها انتخاب شود که در منطقه‌های محلی و بومی دیگر کاربرد نداشته یا کمتر مورد استفاده قرار گرفته‌است. بحث اصلی پژوهش بر دو محور اسم و فعل تنظیم گردیده‌است.

المصادر:

- بختیاری‌نسب، سارا (1394). آداب و رسوم منطقه شیکوه فسا. پایان نامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
- جباره ناصرو، عظیم،و شادمانی، ندا (1398). بررسی درون‌مایۀ دو بیتی‌های شهرستان فسا. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، 9 (1)، 70-53 Dor: 20.1001.1.2345217.1398.9.1.2.1
– حافظ، شمس الدین محمد(1385). دیوان حافظ. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی علی‌شاه.
- حسن‌دوست، محمد(1392). فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی. تهران: توس.
- دبیرمقدم، محمد(1387). زبان، گونه، گویش و لهجه:کاربردهای بومی و جهانی. ادب پژوهی، 12(5)، 128-95. Dor: 20.1001.1.17358027.1387.2.5.4.6
- دهخدا، علی اکبر(1377). لغت نامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- رضازاده، جلیل(1381). از پسا تا فسا. تهران: فاضل.
- رضایی، غلامرضا (1387). شهر من فسا. شیراز: نوید.
– سعدی، شیخ مصلح‌الدین(1390). کلیات سعدی. به اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: امیر کبیر.
- صائب تبریزی، محمدعلی بن عبدالرحیم (1369). دیوان صائب تبریزی. به کوشش محمد قهرمان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- عبدالله‌زاده، حجت(1392). فدشکویه سرزمین مسیحا و کمالا. فسا: فرنام.
- علیمرادی، مریم(1397). بررسی فعل‌های محاوره‌ای در لهجۀ روستای دستجه فسا. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، 8(4)، 84 – 63. Dor: 20.1001.1.2345217.1397.8.3.4.0
- فره‌وشی، بهرام (1358). فرهنگ زبان پهلوی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
- مشکوة‌الدینی، مهدی(1378). رابطۀ لهجۀ رسمی و لهجه‌های محلی زبان فارسی. نامۀ فرهنگستان، 10(1)، 82-71.
- مقربی، مصطفی (1372). ترکیبات در زبان فارسی. تهران: توس.