مقایسه مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی میوه گیاه دارویی خرمندی (Diospyros lotus L.) در سه منطقه از جنگل‌های هیرکانی
محمد عمادالدینی
1
(دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان)
اسماعیل سیفی
2
(استادیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی گرگان، گرگان، ایران)
الکلمات المفتاحية: آنتوسیانین, آنتی‌اکسیدان, جنگل هیرکانی, خرمالوی وحشی, خرمندی, فلاونوئید, فنول,
ملخص المقالة :
جنگل‌های هیرکانی اکوسیستم منحصربه‌فرد و باستانی در امتداد سواحل جنوبی دریای خزر هستند. بررسی تنوع گیاهان دارویی موجود در این جنگل‌ها، ازجمله خرمندی یا خرمالوی وحشی (Diospyros lotus L.)، کمک زیادی به حفظ ذخایر ژنتیکی آنها می‌کند. هدف از این پژوهش ارزیابی میوه خرمندی بومی جنگل‌های هیرکانی از سه منطقه حومه گرگان و علی‌آباد در استان گلستان و حومه بهشهر در استان مازندران ازنظر صفات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی بود. بدین منظور، نمونه‌های میوه در آذر 1400 در زمان برداشت تجاری-بومی جمع‌آوری و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بیشترین وزن، قطر و حجم میوه به منطقه بهشهر و کمترین وزن، طول، قطر و حجم میوه به منطقه گرگان اختصاص یافت. ازنظر شکل ظاهری میوه، نمونه‌های منطقه بهشهر نسبت به گرگان و علی‌آباد کشیده‌تر بودند. مقایسه صفات کیفی میوه‌ها نشان داد که بیشترین میزان ویتامین ث و اسیدیته میوه به منطقه بهشهر، بیشترین pH و مواد جامد محلول به منطقه گرگان، بیشترین میزان فنول و فلاونوئید کل به مناطق علی‌آباد و بهشهر و بیشترین میزان آنتوسیانین کل و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی به منطقه گرگان اختصاص یافت. بررسی همبستگی بین صفات نشان داد که وزن میوه با اسیدیته همبستگی مثبت معنی‌دار داشت، ولی با pH و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی همبستگی منفی معنی‌دار نشان داد. اسیدیته با ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و آنتوسیانین کل همبستگی منفی معنی‌دار داشت. در مقابل، pH و مواد جامد محلول با آنتوسیانین کل همبستگی مثبت معنی‌دار نشان دادند. به‌طورکلی، تنوع زیادی بین میوه دارویی خرمندی وحشی در سه ناحیه از جنگل‌های هیرکانی ازنظر خصوصیات مورفولوژیکی، فیزیکوشیمیایی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی مشاهده شد.
