مقایسه کمیت و کیفیت اسانس گیاه گوش‌بره زرد یا چالمه (Phlomis olivieri) در رویشگاه‌های کلاردشت و بلده، استان مازندران

الموضوعات :

خدیجه مهدوی ¹ , مائده یوسفیان ² , عباس عفتی ³

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
2 - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران، سازمان تحقیقات،
3 - کارشناس ارشد مرتعداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور

تاريخ الإرسال : 28 الثلاثاء , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 09 الإثنين , جمادى الأولى, 1443 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: همبستگی, خصوصیات خاک, استان مازندران, بازده اسانس, گوش‌بره زرد,

ملخص المقالة :

یکی از گیاهان دارویی در نواحی ییلاقی استان مازندران، گیاه گوش‌بره زرد یا چالمه (Phlomis olivieri) می‌باشد که در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مصارف فراوانی دارد. این تحقیق با هدف بررسی ترکیبات اسانس اندام-های هوایی گیاه گوش‌بره زرد در مناطق بلده نور و کلاردشت به همراه اثرگذاری عوامل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بر روی کمیت و کیفیت اسانس گیاه مذکور صورت گرفته است. بدین منظور، اندام‌های هوایی گیاه جمع‌آوری و برای تعیین میزان اسانس از دستگاه کلونجر و شناسایی ترکیبات اسانس از دستگاه‌های GC و GC/MS استفاده شد. خاک نیز به صورت تصادفی از پای گیاه نمونه‌برداری شد. نتایج نشان داد که در منطقه بلده 27 ترکیب شناسایی شد که 04/92 درصد حجم اسانس را در بر می‌گیرد و در منطقه کلاردشت 26 ترکیب شناسایی شد که 43/97 درصد از حجم اسانس را تشکیل می‌دهد. ترکیبات α-pinene،β-Caryophyllene، (E)-β-Farnesence، Germacrene-D، Germacrene-B و β-Eudesmol بالاترین درصد را در هر دو رویشگاه داشتند. میانگین بازده اسانس گیاه در رویشگاه بلده و کلاردشت به ترتیب 35/0 و 75/0 درصد بوده که در این قسمت بیشترین مقدار درصد اسانس مربوط به رویشگاه کلاردشت بوده است. بین بازده اسانس و درصد اشباع خاک، نیتروژن، فسفر و پتاسیم قابل جذب در خاک، همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. همچنین بین بازده اسانس با کربن آلی و درصد ماده آلی همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد گزارش شد. از طرفی بین بازده اسانس و pH خاک همبستگی منفی و معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد مشاهده شد، بدین صورت که با افزایش این عامل، میزان بازده اسانس کاهش یافت. با توجه به اینکه در منطقه کلاردشت، میزان بازده اسانس و همچنین درصد ترکیبات اسانس بالاتری نسبت به بلده بوده است، استفاده از جمعیت گوش‌بره زرد در منطقه فوق جهت کشت و کار و نیز جهت تولید بیشتر این ترکیبات توصیه می‌شود.