بررسی مراحل فنولوژیکی درخت انگور کشمشی و تغییرات انباشت سرمایی آن در ایران
الموضوعات :طیبه شجاعی 1 , غلامعباس فلاح قالهری 2 , عبدالرضا کاشکی 3
1 - دانشجوی دکتری اقلیم شناسی کشاورزی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.
2 - دکتری اقلیم شناسی،استادیار گروه ژئوموفولوژی و اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار، ایران.
3 - دکتری اقلیم شناسی،استادیار گروه ژئوموفولوژی و اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار، ایران.
الکلمات المفتاحية: ایران, انگور, روند, مدل دینامیکی, مرحله فنولوژیکی,
ملخص المقالة :
یکی از عوامل حیاتی در تولید موفق محصولات کشاورزی، شرایط اقلیمی می باشد. عدم توجه به شرایط اقلیمی موجب از بین رفتن محصولات باغی می گردد.انگور به عنوان یکی از محصولات عمده در ایران، از تغییرات و ناهنجاری های اقلیمی آسیب می بیند.با توجه به تغییرات آب و هوایی، سنجش مراحل فنولوژیکی درخت انگور و ارزیابی وضعیت انباشت سرمایی برایتوسعه این گونه خزان کننده و مدیریت پایدار بخش باغبانی حائز اهمیت می باشد. در مطالعه حاضر،مراحل فنولوژیکی درخت انگور براساس مشاهدات میدانی دردو سال متوالیدر ایستگاه هواشناسی – کشاورزی گلمکان مشخص شد. برای سنجش وضعیت انباشت سرمایی براساس مدل دینامیکی،از آمار 55 ایستگاه هواشناسی معتبر از سال 1985 تا 2013 در مقیاس زمانی ساعتی و روزانه ارزیابی گردید. جهت بررسی روند تغییرات انباشت سرمایی از روش ناپارامتری من- کندال استفاده شد.نتایج نشان داد انگور هشت مرحله فنولوژیکی برای تکمیل دوره رشد و نمو از اوایل فروردین ماه تا اواخر آبان ماه نیاز دارد. بیشترین نیاز دمایی در مرحله نمو میوه رخ می دهد. براساس مدل دینامیکی51 تا 91 بخش سرمایی رخ می دهد. در عرض های بالا سرماهای شدید و در عرض های پایین ملایم شدن زمستان موجب کاهش انباشت سرمایی برای درخت انگور شده است.بنابراین تغییرات آب و هوایی به صورت کاهش در میزان انباشت سرمایی و عدم کفایت نیاز سرمایی ظهور پیدا کرده است. لذا توجه به ملاحظات اقلیمی در انتخاب گونه ها و واریته های سازگار با این کاهش واحدهای سرمایی در دوره رکود درختان خزان کننده، حائز اهمیت می باشد.
- احمدی، حمزه، عزیز زاده، جواد. (1398): هواشناسی کشاورزی تجربی (راهنمای عملی). انتشارات هاوار، چاپ اول.
2-احمدی، حمزه(1396): بررسی اثرات تغییر اقلیم بر روی درخت سیب در ایران، پایان‌نامه دکتری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
3-احمدی، حمزه، فلاح قالهری، غلام عباس (1394):طبقه‌بندی اقلیم کشاورزی منطقه شمال شرق بر اساس شرایط گرمایی و رطوبتی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال اول، شماره 3، صص 81-67.
4- برنا، رضا، علیزاده، افسانه. (1395): پهنه‌بندی اقلیمی کشاورزی کشت مرکبات در استان خوزستان با روش تحلیل سلسله مراتبی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال چهارم، شماره 1، صص 21-12.
5-حیدری، حسن، سعیدآبادی، رشید. (1389):طبقه‌بندی اقلیمی چندمعیاری نواحی کشت انگور در ایران، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 68: 70-59.
6-خوشحال،جواد، رحیمی،داریوش،مجد، مرضیه (1392): تعیین مراحل فنولوژی و محاسبه نیازهای حرارتی گل محمدی منطقة برزگ کاشان،نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی،شماره 4، صص 169 ـ 178.
7-خوشخوی، مرتضی، شیبانی، بیژن، روحانی، ایرج، تفضلی، عنایت‌الله (1387): اصول باغبانی، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ هفدهم، شیراز.
8-رسول زادگان، یوسف. (1370):میوه کاری در مناطق معتدله، نوشته، م-ان.وست وود. چاپ اول. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
9-رضایی، مهدی (1391): برآورد نیازهای دمایی شش رقم تجاری زردآلوی منطقة شاهرود در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه‌ای،مجله بهزراعی کشاورزی،سال چهاردهم، شماره 1، صص 21 ـ 32.
10-زرین، محمد، فراهانی، حمیدرضا (1394):راهنمای جامع و کاربردی باغبانی، انتشارات آموزش فنی و حرفه‌ای مزرعه زرین، چاپ اول. تهران.
11-سبزی پروری، علی‌اکبر، ولاشدی، رضا نوروز (1394):اثر تغییر اقلیم بر روند تأمین نیاز سرمایی گیاهان خزان‌دار (مطالعه موردی: استان همدان)، نشریه علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی)، سال بیست و نهم، شماره 3، صص 367-358.
12-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1396): بررسی روند تغییرات نیازهای سرمایی و طول مراحل فنولوژیک درخت سیب (مطالعه موردی: منطقه کرج)، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال پنجم، شماره 1، صص 70-57.
13-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397):تعیینمراحلفنولوژی و انباشت سرمایی و گرمایی درخت سیب تابستانه تحت شرایط اقلیمی کرج، نشریه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی،دوره 50، شماره 1.
14-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397): واکاوی الگوی انباشت سرمایی مناطق سردسیر ایران بر اساسمدل‌هایCH،CP و UTAH. جغرافیا و توسعه، شماره 51، صص 120-99.
15-گودرزی، مجید. (1390): تعیین نیاز سرمایی و گرمایی برخی ارقام تجاری انگور (VitisVinifera L). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، گروه علوم باغبانی، دانشگاه بوعلی سینا.
16-Alburquerque, N. Garc´Ia-Montiel, F. Carrillo, A. &Burgos, L. (2008): Chilling And Heat Requirements Of Sweet Cherry Cultivars And The Relationship Between Altitude And The Probability Of Satisfying The Chill, Requirement, Environ. Experim. Bot, No. 64, PP. 162-170.
17-Bishnoi, O.P. (2010): Applied Agro Climatology, Oxford Book Company Publisher, London.
18-Egea, J. Ortega, E. Martı́nez-Gómez, P..Ta, F.3): Chilling And Heat Requirements Of Almond Cultivars For Flowering, Environ, Experim. Bot,Vol. 50, No. 1, P. 79-85.
19-Litschmann, T. Oukropec, I. &Krizan, B. (2008): Predicting Individual Phenological Phases In Peaches Using Meteorological Data, Hort. Sci, Vol. 35, No. 2, PP. 65–71.
20-Luedeling, E, Zhang, M, &Girvetz, EH. (2009): Climatic Changes Lead To Declining Einter Chill For Fruit And Tree In California During 1950-2009, Plos One, Vol. 4, No. 7, PP. 61-69.
21-Luedeling, E. Kunz, A. &Blanke, M.M. (2013): Identification Of Chilling And Heat Requirements Of Cherry Trees-A Statistical Approach, Int. J. Biometeorology, Vol. 57, No. 5, PP. 679-689.
22-Rea, R. &Eccel, E. (2006): PhrenologicalModels For Blooming Of Apple In A Mountainous Region, Int. J. Biometeorol. 51:1-16.
23-Ruiz, D. Campoy, J.A. &Egea, J. (2007): ChiilingAnd Heat Requirments Of Apricot Cultivars For Flowering, Environ. Experim. Bot,No. 61, PP. 254-263.
_||_- احمدی، حمزه، عزیز زاده، جواد. (1398): هواشناسی کشاورزی تجربی (راهنمای عملی). انتشارات هاوار، چاپ اول.
2-احمدی، حمزه(1396): بررسی اثرات تغییر اقلیم بر روی درخت سیب در ایران، پایان‌نامه دکتری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
3-احمدی، حمزه، فلاح قالهری، غلام عباس (1394):طبقه‌بندی اقلیم کشاورزی منطقه شمال شرق بر اساس شرایط گرمایی و رطوبتی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال اول، شماره 3، صص 81-67.
4- برنا، رضا، علیزاده، افسانه. (1395): پهنه‌بندی اقلیمی کشاورزی کشت مرکبات در استان خوزستان با روش تحلیل سلسله مراتبی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال چهارم، شماره 1، صص 21-12.
5-حیدری، حسن، سعیدآبادی، رشید. (1389):طبقه‌بندی اقلیمی چندمعیاری نواحی کشت انگور در ایران، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 68: 70-59.
6-خوشحال،جواد، رحیمی،داریوش،مجد، مرضیه (1392): تعیین مراحل فنولوژی و محاسبه نیازهای حرارتی گل محمدی منطقة برزگ کاشان،نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی،شماره 4، صص 169 ـ 178.
7-خوشخوی، مرتضی، شیبانی، بیژن، روحانی، ایرج، تفضلی، عنایت‌الله (1387): اصول باغبانی، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ هفدهم، شیراز.
8-رسول زادگان، یوسف. (1370):میوه کاری در مناطق معتدله، نوشته، م-ان.وست وود. چاپ اول. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
9-رضایی، مهدی (1391): برآورد نیازهای دمایی شش رقم تجاری زردآلوی منطقة شاهرود در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه‌ای،مجله بهزراعی کشاورزی،سال چهاردهم، شماره 1، صص 21 ـ 32.
10-زرین، محمد، فراهانی، حمیدرضا (1394):راهنمای جامع و کاربردی باغبانی، انتشارات آموزش فنی و حرفه‌ای مزرعه زرین، چاپ اول. تهران.
11-سبزی پروری، علی‌اکبر، ولاشدی، رضا نوروز (1394):اثر تغییر اقلیم بر روند تأمین نیاز سرمایی گیاهان خزان‌دار (مطالعه موردی: استان همدان)، نشریه علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی)، سال بیست و نهم، شماره 3، صص 367-358.
12-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1396): بررسی روند تغییرات نیازهای سرمایی و طول مراحل فنولوژیک درخت سیب (مطالعه موردی: منطقه کرج)، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال پنجم، شماره 1، صص 70-57.
13-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397):تعیینمراحلفنولوژی و انباشت سرمایی و گرمایی درخت سیب تابستانه تحت شرایط اقلیمی کرج، نشریه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی،دوره 50، شماره 1.
14-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397): واکاوی الگوی انباشت سرمایی مناطق سردسیر ایران بر اساسمدل‌هایCH،CP و UTAH. جغرافیا و توسعه، شماره 51، صص 120-99.
15-گودرزی، مجید. (1390): تعیین نیاز سرمایی و گرمایی برخی ارقام تجاری انگور (VitisVinifera L). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، گروه علوم باغبانی، دانشگاه بوعلی سینا.
16-Alburquerque, N. Garc´Ia-Montiel, F. Carrillo, A. &Burgos, L. (2008): Chilling And Heat Requirements Of Sweet Cherry Cultivars And The Relationship Between Altitude And The Probability Of Satisfying The Chill, Requirement, Environ. Experim. Bot, No. 64, PP. 162-170.
17-Bishnoi, O.P. (2010): Applied Agro Climatology, Oxford Book Company Publisher, London.
18-Egea, J. Ortega, E. Martı́nez-Gómez, P..Ta, F.3): Chilling And Heat Requirements Of Almond Cultivars For Flowering, Environ, Experim. Bot,Vol. 50, No. 1, P. 79-85.
19-Litschmann, T. Oukropec, I. &Krizan, B. (2008): Predicting Individual Phenological Phases In Peaches Using Meteorological Data, Hort. Sci, Vol. 35, No. 2, PP. 65–71.
20-Luedeling, E, Zhang, M, &Girvetz, EH. (2009): Climatic Changes Lead To Declining Einter Chill For Fruit And Tree In California During 1950-2009, Plos One, Vol. 4, No. 7, PP. 61-69.
21-Luedeling, E. Kunz, A. &Blanke, M.M. (2013): Identification Of Chilling And Heat Requirements Of Cherry Trees-A Statistical Approach, Int. J. Biometeorology, Vol. 57, No. 5, PP. 679-689.
22-Rea, R. &Eccel, E. (2006): PhrenologicalModels For Blooming Of Apple In A Mountainous Region, Int. J. Biometeorol. 51:1-16.
23-Ruiz, D. Campoy, J.A. &Egea, J. (2007): ChiilingAnd Heat Requirments Of Apricot Cultivars For Flowering, Environ. Experim. Bot,No. 61, PP. 254-263.
