مقایسۀ هویت جنسیتی (زنانه-مردانه) در حسب حال‌های فارسی

الموضوعات :

زهرا اسمعیل‌یان آذری ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران)
نرگس اسکویی ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران. )
حسین داداشی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران)

تاريخ الإرسال : 07 الثلاثاء , محرم, 1445 تاريخ التأكيد : 10 الإثنين , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 27 السبت , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: هویت, جنسیت, نقش‌های جنسیتی, ساندرا بم, حسب‌حال.,

ملخص المقالة :

هویت جنسیتی، نشانگر تصویر ذهنی راوی از «من» اوست که متضمن اوصاف زنانگی یا مردانگی است. مسألۀ اصلی این تحقیق، مقایسۀ هویت جنسیتی، در حسب‌حال‌های منظوم شاعران زن و مرد پارسی‌گو بوده است، تا موضع گیری هویتی- جنسیتی راوی را استخراج کند. برای انجام این پژوهشِ بینارشته‌ای و مؤلف‌محور، از روش تحقیق ترکیبی (توصیفی-تحلیل قیاسی-آماری) براساس آرای ساندرا بم استفاده شد. جامعۀ آماری تحقیق، حسب‌حال چهار شاعر مرد (سهراب، اخوان، شهریار، عماد خراسانی) و چهار شاعر زن (سیمین بهبهانی، فروغ فرخزاد، طاهره‌ صفارزاده و سپیده کاشانی) است. از انجام این تحقیق، نتایج زیر حاصل شد: در حوزۀ واژگان، صفت‌هایی؛ مانند: دفاع از باورهای خود و پرخاشگری به‌عنوان ویژگی‌های مردانه و صفاتی همچون: خون¬گرمی و حساسیت در برابر نیازهای دیگران، اعتقاد به باورهای خرافی، تعهد در انجام رسومات فرهنگی و مطیع بودن به‌عنوان ویژگی‌های قوی زنانه نمود دارد. در حوزۀ ساخت دستوری صفاتی؛ مانند: قاطعیت در کلام، خوداتکایی، قدرت تحلیل‌گری و عقل‌گرایی به‌ عنوان ویژگی‌های غالب مردانه و در حسب‌حال زنان، خصوصیاتی؛ هم‌چون: عدم صراحت، مؤدب بودن، ساده‌گویی و علاقه به مشارکت انعکاس بیشتری دارد. در انواع کنش‌های گفتاری، ویژگی‌هایی؛ همچون: ثبات فکری، قدرت بیان و تقیّد در دفاع از باورها برای مردان و صفاتی مانند: پوشیده سخن گفتن و لحن صمیمانه و عاطفی برای زنان غلبه دارد.

المصادر:

اخوان ثالث، مهدی (۱۳۷۵). ارغنون. چاپ دهم. تهران: مروارید.
------------- (۱۳۷۱). تو را ای کهن بوم و بر دوست دارم. چاپ چهاردهم. تهران: مروارید.
بهبهانی، سیمین (۱۳۸۲). مجموعة اشعار. تهران: نگاه.
خراسانی، عماد (1395). دیوان عماد خراسانی. چاپ ششم. تهران: نگاه.
ذوالفقارخانی، مسلم (1398). بازتاب بن‌مایه‌های اعتراف و حسب‌حال در شعر انگلیسی و فارسی: بررسی سروده‌هایی از رابرت لوول و سهراب سپهری. پژوهش ادبیات معاصر جهان. ۱ (۲۴). ۹۵-۱۱۷.
سپهری، سهراب (۱۳۸۶). دیوان کامل و جامع سهراب سپهری. تصحیح و تنظیم عباس عطاری کرمانی. تهران: آسیم.
شهریار، محمد حسین (۱۳۴۶). کلیات دیوان شهریار. ج. اول. تبریز: سعدی.
صفارزاده، طاهره (۱۳۸۴). دیدار صبح. چاپ دوم. تهران: پارس کتاب.
------------ (۱۳۸۶ الف). رهگذر مهتاب. چاپ پنجم. تهران: هنر بیداری.
------------ (۱۳۸۶ ج). سد و بازوان. چاپ چهارم. تهران: هنر بیداری.
فرخزاد، فروغ (۱۳۷۱). دیوان اشعار. به کوشش بهروز جلالی. تهران: مروارید.
کاشانی، سپیده (۱۳۸۹). مجموعة اشعار. تهران: قلم.
کاظم‌زاده، رسول (۱۳۸۹). حسب‌حال سرایی در ادبیات فارسی: تحلیل حسب‌حال‌های چند تن از شاعران بزرگ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت‌معلم. تبريز. ايران.
نصیری، مهری؛ بابا صفری، علی‌اصغر (۱۳۹۵). غم و اندوه در حسب‌حال‌های شاعران معاصر. رشد زبان و ادب فارسی. 30 (۱۱۸)، ۳۲-۳۳.