بررسی شکوائیه‌ها در دیوان ابوالقاسم لاهوتی
الموضوعات :اکبر اکرمی ابرقویی 1 , محمود صادق زاده 2 , هادی حیدر‌ی‌نیا 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
الکلمات المفتاحية: شکوائیه, لاهوتی, مضامین غنایی, شعرکارگری,
ملخص المقالة :
شکوائیه یا بثّ‌الشکوی یکی از موضوعات شعر غنایی فارسی است که در قالب‌های کوتاه، متوسط و بلند به‌ویژه در قالب‌های قصیده و غزل سروده می‌شود. شاعران زیادی به این نوع ادبی روی آوردند و از درد و رنج شخصی یا اجتماع سخن‌سرایی کردند. ابوالقاسم لاهوتی از شاعران ادبیات سیاسی و کارگری و معترض در دورۀ مشروطیت به شمار می‌رود که با جهان‌بینی خاص خود از این شیوۀ شاعری برای حمایت از طبقات فرودست جامعه و نیز انتقاد علیه حاکمان مستبد و بی‌کفایت بهره برده است. ازاین‌رو شکوائیه‌های لاهوتی هم بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی و سیاسی دورۀ مشروطه است و هم بیانگر نگرش‌های حزبی و سیاسی وی. در این جستار به شیوۀ توصیفی - تحلیلی و اسنادی و کمّی به بررسی قالب‌های شعری، شیوه‌ها و موضوعات مختلف شکوائیه‌های لاهوتی پرداخته می‌شود. لاهوتی بر مبنای اندیشه‌ها و هدف‌های سوسیالیستی و سیاسی خود، به دفاع از منافع کارگران، کشاورزان، رنجبران و محرومان طبقات گوناگون اجتماع می‌پردازد و از مستبدان داخلی، استعمارگران خارجی، ستمگران، ثروتمندان، استثمارگران، عوام‌فریبان، دین‌فروشان، باورهای خرافی، ناآگاهی عمومی و غیره به‌شدت انتقاد می‌کند.
آجودانی، ماشاءالله (1387)، یا مرگ یا تجدّد، دفتری در شعر وادب مشروطه، تهران: اختران، چاپ چهارم.
آرین پور، یحیی (1372)، از صبا تا نیما، ج 1 و2، تهران: زوار، چاپ پنجم.
آژند، یعقوب (1363)، ادبیات نوین ایران، از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: امیرکبیر.
آهنجیده، اسفندیار (1378)، برخورد اندیشه‌های قانون‌خواهی با حکومت استبدادی در ایران، اصفهان: مشعل.
استعلامی، محمد (1355)، ادبیات دورۀ بیداری و معاصر، نمونه‌ها با تحلیل، تهران: دانشگاه سپاهیان انقلاب اسلامی.
باباصفری، علی اصغر؛ طالب زاده، نوشین (1392)، «بررسی و تحلیل شکوائیۀ اجتماعی در شعر معاصر»، ادبیات پارسی معاصر، شمارۀ 1، صص 31- 54.
باباصفری، علی اصغر؛ فراحی قصرابونصر، مرضیه (1388)، «شکوائیه در شعر خاقانی»، تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، شماره6، صص17-40.
براون، ادوارد (1335)، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورۀ مشروطیت، ج 1، ترجمۀ محمد عباسی، تهران: کانون معرفت ایران.
برقعی، سید محمد باقر (1369)، سخنوران نامی معاصر ایران، تهران: خرم.
بهار، ملک الشعرا (1380)، دیوان اشعار، تهران: توس.
حاکمی، اسماعیل (1353)، ادبیات معاصر ایران گزیدۀ نظم و نثر، تهران: رز.
خاکپور، محمد؛ مهدی پور، محمد (1389)، «سرود زندگی تاملی در محتوا و مبانی جمال‌شناختی ادبیات کارگری»، زبان و ادب فارسی، شمارۀ 215، صص 101 - 132.
دوستی ثانی، مرتضی (1382)، «تضاد اندیشه‌گران مشروطه و پیامدهای آن»، ج ا.مجموعه مقالات صدمین سال مشروطیت.
دهخدا، علی‌اکبر (1361)، دیوان اشعار، به‌کوشش دبیرسیاقی، تهران: تیراژه.
زرّین کوب، عبد الحسین (1372)، شعر بـی‌دروغ شـعر بی‌نقاب، تهران: علمی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1390)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
----------------------- (1378)، ادبیات فارسی از عصر جامی تا روزگار ما، تهران: نی.
صدری نیا، باقر (1375)، «مفهوم ملیت در شعر ابوالقاسم لاهوتی»، ایران‌شناخت، شمارۀ 2، صص185- 218.
کرزن، جورج ناتانیل کرزن (1347)، ایران و مسالۀ ایران، ترجمۀ علی جواهر کلام، تهران: ابن سینا.
گنجیان خناری، علی؛ رحیمی، ثریا؛ نعمتی، فاروق (1395)، «ادبیّات اعتراض در شعر جمیل صدقی الزّهاوی و ابوالقاسم لاهوتی»، کاوشنامة ادبیّات تطبیقی، دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی، سال ششم، شمارۀ 22، صص163-188.
گودرزی، غلامرضا (1387)، دین و روشنفکران مشروطه، تهران: نشر اختران.
لاهوتی، ابوالقاسم (1380)، دیوان کامل، با مقدّمه و تصحیح مجتبی برزآبادی فراهانی، تهران: اوستا فراهانی.
---------------- (1357)، کلیات ابوالقاسم لاهوتی، بـه‌کوشش بهروز مشیری، تهران: توکا.
یاحقی، محمدجعفر (1385)، جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی، چاپ نهم.
یوسفی، غلامحسین (1370)، چشمۀ روشن، تهران: نشرعلمی.
_||_
Babasafari, Ali Asghar; Farahi Qasr Abu Nasr, Marzieh (1388) Complaints in Khaghani's Poetry, Educational and Linguistic Research in Persian Language and Literature, No. 6, pp. 40-17.
Ahanjideh, Esfandiar (1378). Conflict of Legislative Thoughts with Authoritarian Government in Iran, Isfahan: Mashaal.
Ajand, Yaqub (1363). Modern Iranian Literature, From the Constitutional Revolution to the Islamic Revolution, Tehran: Amirkabir, First Edition.
Ajodani, Mashaallah (1387). Or Death or Modernity, a book on poetry and constitutional literature, Tehran: Akhtaran, fourth edition.
Arianpour, Yahya (1372). From Saba to Nima, Vol. I and II, Tehran: Zavar, Fifth Edition.
Babasafari, Ali Asghar; Talebzadeh, Nooshin (1392) Study and Analysis of Social Complaints in Contemporary Poetry, Contemporary Persian Literature, No. 1 (PP 31 to 54)
Bahar, Malek al-Shoara (2001) Poetry Divan, Tehran: Toos.
Brown, Edward (1335). History of Iranian Press and Literature in the Constitutional Period, Vol. I. Translated by Mohammad Abbasi. Tehran: Iran Marefiat Center.
Burqa'i, Sayyid Muhammad Baqir (1369). Speakers of contemporary Iranian name. Tehran: Khorram.
Dehkhoda Court (1982) by the efforts of Dabirsiyaghi, Tirajeh Publications, Tehran.
Dosti Sani, Morteza (1382) The Contradiction of Constitutional Thinkers and Its Consequences, Vol. A, Proceeding aarticle of the 100th Year of Constitution.
Estelami, Mohammad (1355). Literature of the Awakening and Contemporary Period, Examples and Analysis, Tehran: Islamic Revolutionary Army University.
Ganjian Khanari, Ali; Rahimi, Soraya; Nemati, Farooq (1395) Protestant Literature in the Poetry of Jamil Sedghi Al-Zahhawi and Abolghasem Lahouti, Journal of Comparative Literature (Arabic-Persian Comparative Studies) Pp. 163-188
Goodarzi, Gholamreza (2008) Religion and Constitutional Intellectuals, Akhtaran Publishing.
Hakami, Ismail (1353). Contemporary Iranian literature Selected Order and Prose, Tehran: Rose.
Khakpour, Mohammad; Mehdipour, Mohammad (1389) The Anthem of Thoughtful Life in Content and the Gemological Foundations of Workers' Literature, Persian Language and Literature, No. 215 .(pp 101 to 132.
Lahouti, Abolghasem (1357) Generalities of Abolghasem Lahouti, by Behrouz Moshiri, Tehran: Toka, first edition.
Lahouti, Abolghasem (2001) The complete divan of Abolghasem Lahouti, with introduction and correction by Mojtaba Barzabadi Farahani, Tehran, Avesta Farahani.
Lord Curzon (1347) Iran and the Iranian issue. Translated by Ali Javaher Kalam. Tehran: Ibn Sina.
Sadri Nia, Baqer (1375) The Concept of Nationality in the Poetry of Abolghasem Lahouti, Iran Shenas, No. 2 pp. 185 to 218.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (1999) Persian literature from the Jami era to our time, Tehran: Ney.
Shafiee Kadkani, Mohammad Reza (2011) Persian Poetry Periods from Constitutionalism to the Fall of the Kingdom, Tehran: Sokhan.
Ya Haghi, Mohammad Jafar (2006) Joybar E lahzeha. Tehran: Jami, ninth edition.
Yousefi, Gholam Hossein (1370) Cheshmeh Roshan. Tehran: Scientific Publishing.
Zarrin Koobeh, Abdolhossein (1993) Poetry without lie, Tehran: Scientific.
