بازخوانی تغییر سطح تعاملات اجتماعی در معنابخشی به خانه در سینمای ایران (مطالعه موردی: آثار داریوش مهرجویی در دهه های 80-60)
الموضوعات :
1 - گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: خانه, تعاملات اجتماعی, روابط همسایگی, روح مکان, داریوش مهرجویی.,
ملخص المقالة :
از نظر روانشناسی انسان موجودی اجتماعی است و با ساختن خانه، هستی خود را عینیت می‌بخشد. لذا خانه انسان علاوه بر ابعاد کالبدی و اقلیمی آن، تحت تأثیر مولفه‌های فرهنگی- اجتماعی قرار دارد. هدف این پژوهش بازخوانی تاثیر تغییر سطح تعاملات اجتماعی از دهه 60 تا دهه 80 خورشیدی در معنابخشی به خانه و ایجاد حس تعلق به آن در آثار داریوش مهرجویی، از کارگردان مولف اجتماعی‌ساز است که به بازنمایی زندگی زیسته مردم جامعه می‌پردازد. برای نیل به این منظور سه اثر اجاره‌نشین‌ها، مهمان مامان و طهران تهران که دارای قهرمانان جمعی با نگرش‌هایی متفاوت به خانه هستند، با استفاده از روش نشانه‌شناسی رولان بارت مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. و پنج مفهوم رمزگان هرمنوتیکی، معنایی، نمادین، کنشی، ارجاعی در نشانه شناسی فوق در سکانس های منتخبی از فیلمهای مذکور با تکیه بر استراتژی تایید سه تن از همکاران پژوهشی حوزه جامعه شناسی مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. نتایج نشان می‌دهد روابط همسایگی مهمترین عامل ایجاد روح مکان در آثار مورد مطالعه است. ساختار سنتی محله‌ها در مقایسه با ساختارهای مدرن شهری به دلیل نظام فرهنگی- فضایی خود قابلیت‌های بیشتری را برای ظهور و بروز روابط انسانی- عاطفی در میان همسایگان فراهم می‌کند. و در سیر خطی آثار داریوش مهرجویی، هر چه جامعه به سمت مدرن‌تر شدن و تولید مسکن به جای خانه می‌رود که باعث کم‌رنگ شدن روابط اجتماعی میان شهروندان می‌شود بر لزوم بازاندیشی در معماری و شهرسازی معاصر جهت فراهم کردن امکان تعامل سازنده انسان با مکان زندگی و توسعه پایدار شهری از منظر اجتماعی- فرهنگی تاکید می‌شود.
المصادر:
• اجلالی، پرویز و گوهری‌پور، حامد (1394). تصویرهـای شهر در فیلمهای سینمایی ایرانی: 1390- 1309، فصلنامه علوم اجتماعی، (68) 22، 278-229.
• ادریسی، افسانه و رحمانی خلیلی، احسان و حسینی امین، سیده نرگس (1391)، بررسی اعتماد اجتماعی وعوامل مؤثر برآن (موردمطالعه: استادان، کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال). تغییرات اجتماعی - فرهنگی, (2) 9.
• ارمغان، مریم (1394)، زندگی روزمره تهران در فیلمهای سینمایی، پژوهشهای انسان شناسی ایران، دوره 5، 73 – 5.
• براتی، ناصر (1382)، بازشناسی مفهوم خانه در فرهنگ ایرانی، فصلنامه فرهنگستان هنر، شماره 8، 55-24.
• بشیر، حسن و اسکندری، علی (1392)، بازنمایی خانواده ایرانی در فیلم سینمایی «یه حبه قند»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 6(2)، 143-161.
• بهزادفر، مصطفی، و طهماسبی، ارسلان. (1392). شناسایی و ارزیابی مؤلفه های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان های شهری: نمونه موردمطالعه سنندج. باغ نظر، (25)10، 17-28.
• بیات، یاسر و شیخ مهدی، علی (1396)، جستاري بر هستي‌شناسي مفهوم نمادين خانه در فيلم هاي داريوش مهرجویی، دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه هنر، شماره 15، 54-41.
• بیاد، زهره و محمدی، سید بیوک و موید حکمت، ناهید (1398)، شناسایی و مقایسه مسائل اجتماعی ایران از منظر فیلمهای مستند (در دو دهه قبل و بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۸۰-۱۳۴۰)، نشریه رسانه و فرهنگ، سال نهم، شماره ۱، 64-43.
• پاشایی، محمدرضا و کجانی حصاری، حجت (1398)، تحلیل روایی نمایشنامة «ایرانیان» اثر آیسخیلوس بر مبنای دیدگاه ساختاری رولان بارت. زبان پژوهی، (33)11، 83-104.
• پرتوی، پروین (1387)، پدیدارشناسی مکان، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
• پیروای ونک، مرضیه (1398)، پدیدارشناسی، «راه» تفکر و تحقیق، پژوهشهای فلسفی، شماره 29، 144-127.
• تبریزی، منصوره (1393)، تحلیل محتواي کیفی از منظر رویکردهاي قیاسی و استقرایی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 6، 138-105.
• تقی‌پور، ملیحه و سلطان‌زاده، حسین (1395)، نقش سازمان‌دهی محیط در تعامل اجتماعی ساکنان مجموعه های مسکونی شیراز (مجتمع‌های امیرکبیر، جنت، ابریشم، مطهری)، برنامه ریزی فضایی، سال ششم، شماره1، 102-79.
• حمزه نژاد، مهدی و دشتی، مینا (1395)، بررسی خانه‌های سنتی ایرانی از منظر پدیدارشناسان و سنتگرایان معنوی. فصلنامه علمی - پژوهشی نقش جهان، (2)6.
• خطیبی، اعظم (1396)، تبیین جامعه شناختی تعاملات همسایگی و تأثیر آن بر احساس نشاط اجتماعی شهروندان در شهر همدان، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال هفتم، شماره بیست و هفتم، 134-107.
• دانایی‌فرد، حسن و مظفری، زینب (1387)، ارتقای روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی مدیریتی: تاملی بر استراتژی‌های ممیزی پژوهشی، فصلنامه پژوهشهای مدیریت، سال اول، شماره اول، 162-131.
• دانش‌پور، سید عبد الهادی و چرخچیان، مریم (1386)، فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی، باغ نظر، (7) 4، 28-19.
• دوباتن، آلن (1388)، معماری شادماني، ترجمه پروين آقايي، تهران: انتشارات ملائک.
• ربیعی نژاد، تحسین و ارغان، عباس (1396)، نقش سرا محله‌ها بر افزایش حس تعلق به محله، اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهشهای مدیریت و علوم‌انسانی.
• رستگار خالد، امیر و سلمانی بیدگلی، مسعود و آران دشتی، سمیه (1393)، بررسی رابطه ی سرمایه¬ ی اجتماعی همسایگی با احساس امنیت محله¬ای (موردمطالعه: شهر آران¬و¬بیدگل)، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال چهارم، شماره یازدهم، 126-91.
• زراعتی، ناصر (1375)، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، انتشارات ناهید.
• سرخوش، سوسن و مرادی، زهرا (1388) تحلیل محتوای اجتماعی آثار مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی، فصلنامه پژوهش اجتماعی، (2) 2، 163-135.
• شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا (1394)، محاط در محیط: کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی، جهاد دانشگاهی (واحد تهران).
• شرقی، علی و مهدی‌نژاد، جمال‌الدین و ندومی، راحیل (1398). حس تعلق به مکان و مطالعه تطبیقی آن در مکان‌های واقعی و مجازی. مطالعات بین‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ (رسانه و فرهنگ)، (1)9، 177-157.
• شعیری، حمیدرضا (1386)، رابطه نشانه‌شناسی با پدیدارشناسی با نمونه‌ای تحلیلی از گفتمان ادبی - هنری، ادب‌پژوهــی، شماره سوم،81-61.
ن شکیبایی فر، شهلا (1397)، نقد راوانشناختی سبک زندگی حضرت مریم (س) با رویکردی به نظریه پنج‌گانه رولان بارت، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، شماره 9 ،210-201.
• شیرازی، محمدرضا (1392)، جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 11، 99-91.
• صمدیاری، کاظم و جعفری، مریم و ناصری، الناز (1396)، بررسی پدیدارشناسانه خانه ایرانی - اسلامی، اولین همایش ملی خانه ایرانی، گنبدکاووس.
• عابدی، محمدحسین و عباسی، سیده فاطمه (1398)، تأثیر سینما و معماری و هویت در حس تعلق مکانی، فصلنامه پژوهشهای مرمت و معماری ایرانی و اسلامی، (4) 2، 31-23.
• عبداللهیان، حمید و حسنی، حسین (1388)، کاربرد رویکرد رولان بارت برای تحلیل نشانه شناختی بازنمایی گفتمان «ایرانی - اسلامی» در آگهی های تجاری تلویزیونی در ایران، نشریه علوم اجتماعی، شماره چهل¬وهفت، 159-125.
• فلاحت، محمدصادق و کمالی، لیلا و شهیدی، صمد (1396)، نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری، باغ نظر، (46) 14، 22-15.
• قره شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی، 1385، داریوش مهرجویی، نقد آثار: از بانو تا مهمان مامان، تهران: انتشارات هرمس، چاپ اول.
• کشفی، محمدحسین و جواهرپور، حسام و کشفی، محمدعلی (1393)، بررسی مبانی فلسفی «سکنا گزینی» از دیدگاه پدیدارشناسی، باتکیه‌بر ارزش‌های اسلامی، فصلنامه انديشه ديني دانشگاه شيراز، (2)14، 80-55.
• لنگ، جان (1383)، آفرینش نظریه معماری : نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی‌فر، تهران: دانشگاه تهران.
• محرابی، مهدی و مختاباد امرئی، سید مصطفی و قدوسی فر، سید هادی (1402)، خوانش نشانه‌‌شناسانۀ فیلمهای «آشوب» و «داستان توکیو» با تأکید بر ابعاد معماری، فصلنامه علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری (46) 17، 58-31.
• مصطفی‌پور، احسان و حقیقتیان، منصور و محمدی و اصغر (1397)، تبیین جامعه‌شناختی میزان سرمایه اجتماعی محله‌های شهر تهران، مطالعات جامعه‌شناسی، سال دهم، شماره سی و هشتم، 20-7.
• مطلق خوشکلام، مسعود،1399، تأثیرپذیری ابعاد و مفهوم حس مکان از ادراکات ذهنی در محیط‌های مسکونی، دومین کنفرانس علمی‌پژوهشی شهرسازی، عمران، معماری و محیط‌زیست موناکو.
• مکاریک، ایرنا ریما (1393)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
• میراحسان، احمد (1383)، خرد و ناخرد در سینمای مهرجویی، خردنامه همشهری، شماره 28، 15-14.
• میرزاعلی محمد و رزمی، حمیدرضا (1395)، کنکاشی پیرامون المان های شهری با رویکرد معماری ایرانی - اسلامی، فصلنامه پژوهشهای علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، (2) 1، 197-173.
• نوابخش، مهرداد (1392)، ضرورت احیاء سرمایه اجتماعی در توسعه فضاهای شهری، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، (4) 5، 17-7.
• نوربرگ شولتز، کریستین (1389)، مفهوم سکونت به‌سوی معماری تمثیلی، ترجمه محمود یاراحمدی، نشر آگه، تهران: چاپ چهارم.
• نوروزیان ملکی، سعید و امیدی، ندا (1399)، ارزیابی تأثیر مؤلفه¬هاى کالبدى-اجتماعى بر حس مکان در فضاهای باز مجتمع مسکونی، هویت شهر، شماره چهل و یکم ، سال چهاردهم، 98-87.
• Abdollahian, H. & Hosni, H. (2018), Application of Roland Barthes' Approach to Semiotic Analysis of the Representation of "Iranian-Islamic" Discourse in Television Commercials in Iran, Journal of Social Sciences, No. 47, 125-159(In Persian).
• Abedi, M. & Abbasi, F. (2018), the Effect of Cinema and Architecture and Identity on the Sense of Place, journal of Iranian and Islamic Restoration and Architecture Research, (4) 2, 23-31(In Persian).
• Ajjlali, P. & Goharipour, H. (2014). Images of the city in Iranian movies: 1309-1390, journal of Social Sciences, 22 (68), 278-229(In Persian).
• Allen, G. (2007). Roland Barthes. translated by Payam Yazdanju, Tehran: Markaz (In Persian).
• Armaghan, M. (2014), Tehran's daily life in movies, Iranian Anthropological Researches, Volume 5, 5-73(In Persian).
• Bachelard, G. (1994), The poetics of space; translated from the French by Maria Jolas, with a new foreword by John R. Stilgoe.
• Barati, N. (2012), Recognizing the concept of home in Iranian culture, journal of Farhangestan e Honar, No. 8, 24-55(In Persian).
• Bashir, H. & Eskandari, A. (2012), Representation of the Iranian family in the movie "Ye Habe Qand", journal of Iranian Cultural Research, 6(2), 143-161(In Persian).
• Bayad, Z. Mohammadi, b. & Movid Hekmat, N. (2018), Identification and comparison of social issues in Iran from the perspective of documentary films (in the two decades before and after the Islamic revolution of 1380-1340), journal of Media and Culture, 9(1), 43-64(In Persian).
• Bayat, Y. & Sheikh Mehdi, A. (2016), A Research on the Ontology of the Symbolic Concept of Home in Dariush Mehrjoui’ films, journal of University of Arts, No. 15, 41-54(In Persian).
• Behzadfar, M. & Tahmasabi, A. (2012), Identifying and Evaluating the Factors Affecting Social Interactions, Strengthening and Developing Citizen Relations in Urban Streets. Case Study: Sanandaj. Bagh Nazar, (25)10, 17-28(In Persian).
• Danaei Fard, H. & Mozafari, Z. (2017), Enhancing Validity and Reliability in Qualitative Management Research: A Reflection on Research Audit Strategies, journal of Management Researches, 1(1), 131-162(In Persian).
• Dubatan, A. (2009), Happiness Architecture, translated by Parvin Aghaei, Tehran: Malaek Publications (In Persian).
• Falahat, M. Kamali, L. & Shahidi, S. (2016), The Role of Sense of Place Concept in Improving the Quality of Architectural Preservation, Bagh Nazar, (46) 14, 15-22(In Persian).
• Goharipour, H. (2019), Narratives of a Lost Space: A Semiotic Analysis of Central Courtyards in Iranian Cinema, Frontiers of Architectural Research 8, 164–174.
• Hamzeh Nejad, M. & Dashti, M. (2015), A Survey of Traditional Iranian Houses from the Perspective of Phenomenologists and Spiritual Traditionalists, Naqsh Jahan, 6(2) (In Persian).
• Idrisi, A. Rahmani Khalili, E. & Hosseini Amin, N. (2013), Social Trust and Factors Affecting It (Case Study: Professors, Staff and Students of Islamic Azad University, North Tehran branch). Socio-cultural changes, 9(2) (in persian).
• Kashfi, M. Javaherpour, H. & Kashfi, M. (2013), Examining the Philosophical Foundations of "Settlement" from the Perspective of Phenomenology, Relying on Islamic values, Shiraz University Religious Thought, (2) 14, 55-80(In Persian).
• Khatibi, A. (2016), Sociological Explanation of Neighborhood Interactions and its Effect on Citizens' Sense of Social Vitality in Hamedan city, Urban Sociological Studies, 7(27), 107-134(In Persian).
• Lang, J. (2004), Creation of Architectural Theory: The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design, translated by Alireza Einifar, Tehran: University of Tehran (In Persian).
• Makarik, I. (2013), Encyclopaedia of Contemporary Literary Theories, translated by Mehran Mohajer & Mohammad Naboi. Tehran: Aghah (In Persian).
• Mehrabi, M. Mokhtabad Amrei, M. & Qudousi Far, H. (2023), Semiotic Reading of the Films "Chaos" and "Tokyo Story" with an Emphasis on Architectural Dimensions, Scientific Quarterly of Visual and Audio Media (46) 17, 58- 31(In Persian).
• Mir Ehsan, A. (2013), Wisdom in Mehrjoui’s Cinema, Khardnameh Hamshahri, No. 28, 14-15(In Persian).
• Mirza Ali, M. & Razmi, H. (2015), Exploration of Urban Elements with Iranian-Islamic Architectural Approach, Geographical Sciences, journal of Architecture and Urbanism Research, 1(2), 173-197(In Persian).
• Mostafapour, E. Hekhritian, M. & Mohammadi, A. (2017), Sociological Explanation of the Amount of Social Capital in the Neighborhoods of Tehran, Sociological Studies, 10(38), 7-20(In Persian).
• Mutlaq Khoshkalam, M. (2019), Influence of Dimensions and Sense of Place on Subjective Perceptions in Residential Environments, the second scientific research conference on urban planning, civil engineering, architecture and environment in Monaco (In Persian).
• Navabakhsh, M. (2012), Necessity of Revitalizing Social Capital in the Development of Urban Spaces, Journal of Iranian Social Development Studies, 5(4), 7-17(In Persian).
• Norberg Schultz, Ch. (2010), The Concept of Dwelling Towards Allegorical Architecture, translated by Mahmoud Yar Ahmadi, Agah Publishing, Tehran: 4th edition (In Persian).
• Norouzian Maleki, S. & Omidi, N. (2019), Evaluation of the Impact of Physical-social Components on the Sense of Place in Open Spaces of Residential Complex, Hovviat e Shahr, 14(41), 87-98(In Persian).
• Pallasmaa, J. (2005), The eyes of the skin, Architecture and the senses; London, Academy Edition: 8-6.
• Partovi, P. (2007), Phenomenology of Place, edition 1, Tehran: Farhangesta e Honar (In Persian).
• Pashaei, M. & Kojani Hesari, H. (2018), Narrative Analysis of the play "Iranians" by Aeschylus based on Roland Barthes' structural perspective. Linguistics, (33)11, 83-104(In Persian).
• Pennartz, Paul J. J. (2006). The Experience of Atmosphere, in: “At Home: An Anthropology of Domestic Space”, New York, Syracuse University press.
• Pirovai Venk, M. (2018), Phenomenology, "The Way" of Thinking and Research, Philosophical Researches, No. 29, 127-144(In Persian).
• Qara Sheikhlo, A. & Vafaei, M. (2015), Dariush Mehrjooi, Review of Films: From Banoo to Mehman e Maman, Tehran: Hermes Publications, edition1 (In Persian).
• Rabieinejad, T. & Arghan, A. (2016), Role of Neighborhood Leaders on Increasing the Sense of Belonging to the Neighborhood, the first international conference and the third national conference on management and humanities research (In Persian).
• Rastgar Khaled, A. Salmani Bidgoli, M. & Aran Dashti, S. (2013), Investigating the Relationship Between Neighborhood Social Capital and the Sense of Neighborhood Security (Case Study: Aran and Bidgol cities), Urban Sociological Studies, year IV, No. 11, 91-126(In Persian).
• Samadiari, K. Jafari, M. & Naseri, E. (2016), Phenomenological Study of the Iranian-Islamic House, the first national conference of the Iranian house, Gonbad e Kavos(Kavos Dome) (In Persian).
• Sarkhosh, S. & Moradi, Z. (2008) Analysis of the Social Content of Masoud Kimiaei and Dariush Mehrjoui’ s Films, journal of Social Research, (2) 2, 135-163(In Persian).
• Shahcheraghi, A. & Bandarabad, A. (2014), Surrounded by the Environment: The Application of Environmental Psychology in Architecture and Urban Planning, Academic Jihad,Tehran Branch (In Persian).
• Shakibaeifar, Sh. (2017), Psychological Criticism of the Life style of Maryam (PBUH) with an Approach to Roland Barthes's fivefold theory, Sociology of Education, No. 9,210-201(In Persian).
• Sharqi, A. Mahdinejad, J. & Nadomi, R. (2018). The Sense of Belonging to a Place and its Comparative Study in Real and Virtual Places. Interdisciplinary Studies in Media and Culture (Media and Culture), (1) 9, 157-177(In Persian).
• Shirazi, M. (2012), The Position of Phenomenology in the Analysis of Architecture and Environment, journal of Armanshahr Architecture and Urbanism, No. 11, 99-91(In Persian).
• Shoa'iri, H. (2016), The Relationship Between Semiotics and Phenomenology with an Analytical Example of Literary-Artistic Discourse, Adab pazohi, No.3, 61-81(In Persian).
• Tabrizi, M. (2013), Qualitative Content Analysis from the Perspective of Analogical and Inductive Approaches, journal of Social Sciences, No. 6, 105-138(In Persian).
• Taqipour, M. & Sultanzadeh, H. (2015), The Role of Environmental organization in the Social Interaction of Residents of Residential Complexes in Shiraz (Amirkabir, Jannet, Abrisham, Motahari complexes), Spatial Planning, 6(1), 79-102(In Persian).
• Zerati, N. (1996), A Collection of Articles Introducing and Criticizing Dariush Mehrjooi’ s Films, Nahid Publications (In Persian).
• اجلالی، پرویز و گوهری‌پور، حامد (1394). تصویرهـای شهر در فیلمهای سینمایی ایرانی: 1390- 1309، فصلنامه علوم اجتماعی، (68) 22، 278-229.
• ادریسی، افسانه و رحمانی خلیلی، احسان و حسینی امین، سیده نرگس (1391)، بررسی اعتماد اجتماعی وعوامل مؤثر برآن (موردمطالعه: استادان، کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال). تغییرات اجتماعی - فرهنگی, (2) 9.
• ارمغان، مریم (1394)، زندگی روزمره تهران در فیلمهای سینمایی، پژوهشهای انسان شناسی ایران، دوره 5، 73 – 5.
• براتی، ناصر (1382)، بازشناسی مفهوم خانه در فرهنگ ایرانی، فصلنامه فرهنگستان هنر، شماره 8، 55-24.
• بشیر، حسن و اسکندری، علی (1392)، بازنمایی خانواده ایرانی در فیلم سینمایی «یه حبه قند»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 6(2)، 143-161.
• بهزادفر، مصطفی، و طهماسبی، ارسلان. (1392). شناسایی و ارزیابی مؤلفه های تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی تحکیم و توسعه روابط شهروندی در خیابان های شهری: نمونه موردمطالعه سنندج. باغ نظر، (25)10، 17-28.
• بیات، یاسر و شیخ مهدی، علی (1396)، جستاري بر هستي‌شناسي مفهوم نمادين خانه در فيلم هاي داريوش مهرجویی، دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه هنر، شماره 15، 54-41.
• بیاد، زهره و محمدی، سید بیوک و موید حکمت، ناهید (1398)، شناسایی و مقایسه مسائل اجتماعی ایران از منظر فیلمهای مستند (در دو دهه قبل و بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۸۰-۱۳۴۰)، نشریه رسانه و فرهنگ، سال نهم، شماره ۱، 64-43.
• پاشایی، محمدرضا و کجانی حصاری، حجت (1398)، تحلیل روایی نمایشنامة «ایرانیان» اثر آیسخیلوس بر مبنای دیدگاه ساختاری رولان بارت. زبان پژوهی، (33)11، 83-104.
• پرتوی، پروین (1387)، پدیدارشناسی مکان، چاپ اول، تهران: فرهنگستان هنر.
• پیروای ونک، مرضیه (1398)، پدیدارشناسی، «راه» تفکر و تحقیق، پژوهشهای فلسفی، شماره 29، 144-127.
• تبریزی، منصوره (1393)، تحلیل محتواي کیفی از منظر رویکردهاي قیاسی و استقرایی، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 6، 138-105.
• تقی‌پور، ملیحه و سلطان‌زاده، حسین (1395)، نقش سازمان‌دهی محیط در تعامل اجتماعی ساکنان مجموعه های مسکونی شیراز (مجتمع‌های امیرکبیر، جنت، ابریشم، مطهری)، برنامه ریزی فضایی، سال ششم، شماره1، 102-79.
• حمزه نژاد، مهدی و دشتی، مینا (1395)، بررسی خانه‌های سنتی ایرانی از منظر پدیدارشناسان و سنتگرایان معنوی. فصلنامه علمی - پژوهشی نقش جهان، (2)6.
• خطیبی، اعظم (1396)، تبیین جامعه شناختی تعاملات همسایگی و تأثیر آن بر احساس نشاط اجتماعی شهروندان در شهر همدان، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال هفتم، شماره بیست و هفتم، 134-107.
• دانایی‌فرد، حسن و مظفری، زینب (1387)، ارتقای روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی مدیریتی: تاملی بر استراتژی‌های ممیزی پژوهشی، فصلنامه پژوهشهای مدیریت، سال اول، شماره اول، 162-131.
• دانش‌پور، سید عبد الهادی و چرخچیان، مریم (1386)، فضاهای عمومی و عوامل مؤثر بر حیات جمعی، باغ نظر، (7) 4، 28-19.
• دوباتن، آلن (1388)، معماری شادماني، ترجمه پروين آقايي، تهران: انتشارات ملائک.
• ربیعی نژاد، تحسین و ارغان، عباس (1396)، نقش سرا محله‌ها بر افزایش حس تعلق به محله، اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهشهای مدیریت و علوم‌انسانی.
• رستگار خالد، امیر و سلمانی بیدگلی، مسعود و آران دشتی، سمیه (1393)، بررسی رابطه ی سرمایه¬ ی اجتماعی همسایگی با احساس امنیت محله¬ای (موردمطالعه: شهر آران¬و¬بیدگل)، مطالعات جامعه شناختی شهری، سال چهارم، شماره یازدهم، 126-91.
• زراعتی، ناصر (1375)، مجموعه مقالات در معرفی و نقد آثار داریوش مهرجویی، انتشارات ناهید.
• سرخوش، سوسن و مرادی، زهرا (1388) تحلیل محتوای اجتماعی آثار مسعود کیمیایی و داریوش مهرجویی، فصلنامه پژوهش اجتماعی، (2) 2، 163-135.
• شاهچراغی، آزاده و بندرآباد، علیرضا (1394)، محاط در محیط: کاربرد روانشناسی محیطی در معماری و شهرسازی، جهاد دانشگاهی (واحد تهران).
• شرقی، علی و مهدی‌نژاد، جمال‌الدین و ندومی، راحیل (1398). حس تعلق به مکان و مطالعه تطبیقی آن در مکان‌های واقعی و مجازی. مطالعات بین‌رشته‌ای در رسانه و فرهنگ (رسانه و فرهنگ)، (1)9، 177-157.
• شعیری، حمیدرضا (1386)، رابطه نشانه‌شناسی با پدیدارشناسی با نمونه‌ای تحلیلی از گفتمان ادبی - هنری، ادب‌پژوهــی، شماره سوم،81-61.
ن شکیبایی فر، شهلا (1397)، نقد راوانشناختی سبک زندگی حضرت مریم (س) با رویکردی به نظریه پنج‌گانه رولان بارت، جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، شماره 9 ،210-201.
• شیرازی، محمدرضا (1392)، جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط، فصلنامه معماری و شهرسازی آرمانشهر، شماره 11، 99-91.
• صمدیاری، کاظم و جعفری، مریم و ناصری، الناز (1396)، بررسی پدیدارشناسانه خانه ایرانی - اسلامی، اولین همایش ملی خانه ایرانی، گنبدکاووس.
• عابدی، محمدحسین و عباسی، سیده فاطمه (1398)، تأثیر سینما و معماری و هویت در حس تعلق مکانی، فصلنامه پژوهشهای مرمت و معماری ایرانی و اسلامی، (4) 2، 31-23.
• عبداللهیان، حمید و حسنی، حسین (1388)، کاربرد رویکرد رولان بارت برای تحلیل نشانه شناختی بازنمایی گفتمان «ایرانی - اسلامی» در آگهی های تجاری تلویزیونی در ایران، نشریه علوم اجتماعی، شماره چهل¬وهفت، 159-125.
• فلاحت، محمدصادق و کمالی، لیلا و شهیدی، صمد (1396)، نقش مفهوم حس مکان در ارتقای کیفیت حفاظت معماری، باغ نظر، (46) 14، 22-15.
• قره شیخلو، علیرضا و وفایی، مهدی، 1385، داریوش مهرجویی، نقد آثار: از بانو تا مهمان مامان، تهران: انتشارات هرمس، چاپ اول.
• کشفی، محمدحسین و جواهرپور، حسام و کشفی، محمدعلی (1393)، بررسی مبانی فلسفی «سکنا گزینی» از دیدگاه پدیدارشناسی، باتکیه‌بر ارزش‌های اسلامی، فصلنامه انديشه ديني دانشگاه شيراز، (2)14، 80-55.
• لنگ، جان (1383)، آفرینش نظریه معماری : نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه علیرضا عینی‌فر، تهران: دانشگاه تهران.
• محرابی، مهدی و مختاباد امرئی، سید مصطفی و قدوسی فر، سید هادی (1402)، خوانش نشانه‌‌شناسانۀ فیلمهای «آشوب» و «داستان توکیو» با تأکید بر ابعاد معماری، فصلنامه علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری (46) 17، 58-31.
• مصطفی‌پور، احسان و حقیقتیان، منصور و محمدی و اصغر (1397)، تبیین جامعه‌شناختی میزان سرمایه اجتماعی محله‌های شهر تهران، مطالعات جامعه‌شناسی، سال دهم، شماره سی و هشتم، 20-7.
• مطلق خوشکلام، مسعود،1399، تأثیرپذیری ابعاد و مفهوم حس مکان از ادراکات ذهنی در محیط‌های مسکونی، دومین کنفرانس علمی‌پژوهشی شهرسازی، عمران، معماری و محیط‌زیست موناکو.
• مکاریک، ایرنا ریما (1393)، دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
• میراحسان، احمد (1383)، خرد و ناخرد در سینمای مهرجویی، خردنامه همشهری، شماره 28، 15-14.
• میرزاعلی محمد و رزمی، حمیدرضا (1395)، کنکاشی پیرامون المان های شهری با رویکرد معماری ایرانی - اسلامی، فصلنامه پژوهشهای علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، (2) 1، 197-173.
• نوابخش، مهرداد (1392)، ضرورت احیاء سرمایه اجتماعی در توسعه فضاهای شهری، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، (4) 5، 17-7.
• نوربرگ شولتز، کریستین (1389)، مفهوم سکونت به‌سوی معماری تمثیلی، ترجمه محمود یاراحمدی، نشر آگه، تهران: چاپ چهارم.
• نوروزیان ملکی، سعید و امیدی، ندا (1399)، ارزیابی تأثیر مؤلفه¬هاى کالبدى-اجتماعى بر حس مکان در فضاهای باز مجتمع مسکونی، هویت شهر، شماره چهل و یکم ، سال چهاردهم، 98-87.
• Abdollahian, H. & Hosni, H. (2018), Application of Roland Barthes' Approach to Semiotic Analysis of the Representation of "Iranian-Islamic" Discourse in Television Commercials in Iran, Journal of Social Sciences, No. 47, 125-159(In Persian).
• Abedi, M. & Abbasi, F. (2018), the Effect of Cinema and Architecture and Identity on the Sense of Place, journal of Iranian and Islamic Restoration and Architecture Research, (4) 2, 23-31(In Persian).
• Ajjlali, P. & Goharipour, H. (2014). Images of the city in Iranian movies: 1309-1390, journal of Social Sciences, 22 (68), 278-229(In Persian).
• Allen, G. (2007). Roland Barthes. translated by Payam Yazdanju, Tehran: Markaz (In Persian).
• Armaghan, M. (2014), Tehran's daily life in movies, Iranian Anthropological Researches, Volume 5, 5-73(In Persian).
• Bachelard, G. (1994), The poetics of space; translated from the French by Maria Jolas, with a new foreword by John R. Stilgoe.
• Barati, N. (2012), Recognizing the concept of home in Iranian culture, journal of Farhangestan e Honar, No. 8, 24-55(In Persian).
• Bashir, H. & Eskandari, A. (2012), Representation of the Iranian family in the movie "Ye Habe Qand", journal of Iranian Cultural Research, 6(2), 143-161(In Persian).
• Bayad, Z. Mohammadi, b. & Movid Hekmat, N. (2018), Identification and comparison of social issues in Iran from the perspective of documentary films (in the two decades before and after the Islamic revolution of 1380-1340), journal of Media and Culture, 9(1), 43-64(In Persian).
• Bayat, Y. & Sheikh Mehdi, A. (2016), A Research on the Ontology of the Symbolic Concept of Home in Dariush Mehrjoui’ films, journal of University of Arts, No. 15, 41-54(In Persian).
• Behzadfar, M. & Tahmasabi, A. (2012), Identifying and Evaluating the Factors Affecting Social Interactions, Strengthening and Developing Citizen Relations in Urban Streets. Case Study: Sanandaj. Bagh Nazar, (25)10, 17-28(In Persian).
• Danaei Fard, H. & Mozafari, Z. (2017), Enhancing Validity and Reliability in Qualitative Management Research: A Reflection on Research Audit Strategies, journal of Management Researches, 1(1), 131-162(In Persian).
• Dubatan, A. (2009), Happiness Architecture, translated by Parvin Aghaei, Tehran: Malaek Publications (In Persian).
• Falahat, M. Kamali, L. & Shahidi, S. (2016), The Role of Sense of Place Concept in Improving the Quality of Architectural Preservation, Bagh Nazar, (46) 14, 15-22(In Persian).
• Goharipour, H. (2019), Narratives of a Lost Space: A Semiotic Analysis of Central Courtyards in Iranian Cinema, Frontiers of Architectural Research 8, 164–174.
• Hamzeh Nejad, M. & Dashti, M. (2015), A Survey of Traditional Iranian Houses from the Perspective of Phenomenologists and Spiritual Traditionalists, Naqsh Jahan, 6(2) (In Persian).
• Idrisi, A. Rahmani Khalili, E. & Hosseini Amin, N. (2013), Social Trust and Factors Affecting It (Case Study: Professors, Staff and Students of Islamic Azad University, North Tehran branch). Socio-cultural changes, 9(2) (in persian).
• Kashfi, M. Javaherpour, H. & Kashfi, M. (2013), Examining the Philosophical Foundations of "Settlement" from the Perspective of Phenomenology, Relying on Islamic values, Shiraz University Religious Thought, (2) 14, 55-80(In Persian).
• Khatibi, A. (2016), Sociological Explanation of Neighborhood Interactions and its Effect on Citizens' Sense of Social Vitality in Hamedan city, Urban Sociological Studies, 7(27), 107-134(In Persian).
• Lang, J. (2004), Creation of Architectural Theory: The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design, translated by Alireza Einifar, Tehran: University of Tehran (In Persian).
• Makarik, I. (2013), Encyclopaedia of Contemporary Literary Theories, translated by Mehran Mohajer & Mohammad Naboi. Tehran: Aghah (In Persian).
• Mehrabi, M. Mokhtabad Amrei, M. & Qudousi Far, H. (2023), Semiotic Reading of the Films "Chaos" and "Tokyo Story" with an Emphasis on Architectural Dimensions, Scientific Quarterly of Visual and Audio Media (46) 17, 58- 31(In Persian).
• Mir Ehsan, A. (2013), Wisdom in Mehrjoui’s Cinema, Khardnameh Hamshahri, No. 28, 14-15(In Persian).
• Mirza Ali, M. & Razmi, H. (2015), Exploration of Urban Elements with Iranian-Islamic Architectural Approach, Geographical Sciences, journal of Architecture and Urbanism Research, 1(2), 173-197(In Persian).
• Mostafapour, E. Hekhritian, M. & Mohammadi, A. (2017), Sociological Explanation of the Amount of Social Capital in the Neighborhoods of Tehran, Sociological Studies, 10(38), 7-20(In Persian).
• Mutlaq Khoshkalam, M. (2019), Influence of Dimensions and Sense of Place on Subjective Perceptions in Residential Environments, the second scientific research conference on urban planning, civil engineering, architecture and environment in Monaco (In Persian).
• Navabakhsh, M. (2012), Necessity of Revitalizing Social Capital in the Development of Urban Spaces, Journal of Iranian Social Development Studies, 5(4), 7-17(In Persian).
• Norberg Schultz, Ch. (2010), The Concept of Dwelling Towards Allegorical Architecture, translated by Mahmoud Yar Ahmadi, Agah Publishing, Tehran: 4th edition (In Persian).
• Norouzian Maleki, S. & Omidi, N. (2019), Evaluation of the Impact of Physical-social Components on the Sense of Place in Open Spaces of Residential Complex, Hovviat e Shahr, 14(41), 87-98(In Persian).
• Pallasmaa, J. (2005), The eyes of the skin, Architecture and the senses; London, Academy Edition: 8-6.
• Partovi, P. (2007), Phenomenology of Place, edition 1, Tehran: Farhangesta e Honar (In Persian).
• Pashaei, M. & Kojani Hesari, H. (2018), Narrative Analysis of the play "Iranians" by Aeschylus based on Roland Barthes' structural perspective. Linguistics, (33)11, 83-104(In Persian).
• Pennartz, Paul J. J. (2006). The Experience of Atmosphere, in: “At Home: An Anthropology of Domestic Space”, New York, Syracuse University press.
• Pirovai Venk, M. (2018), Phenomenology, "The Way" of Thinking and Research, Philosophical Researches, No. 29, 127-144(In Persian).
• Qara Sheikhlo, A. & Vafaei, M. (2015), Dariush Mehrjooi, Review of Films: From Banoo to Mehman e Maman, Tehran: Hermes Publications, edition1 (In Persian).
• Rabieinejad, T. & Arghan, A. (2016), Role of Neighborhood Leaders on Increasing the Sense of Belonging to the Neighborhood, the first international conference and the third national conference on management and humanities research (In Persian).
• Rastgar Khaled, A. Salmani Bidgoli, M. & Aran Dashti, S. (2013), Investigating the Relationship Between Neighborhood Social Capital and the Sense of Neighborhood Security (Case Study: Aran and Bidgol cities), Urban Sociological Studies, year IV, No. 11, 91-126(In Persian).
• Samadiari, K. Jafari, M. & Naseri, E. (2016), Phenomenological Study of the Iranian-Islamic House, the first national conference of the Iranian house, Gonbad e Kavos(Kavos Dome) (In Persian).
• Sarkhosh, S. & Moradi, Z. (2008) Analysis of the Social Content of Masoud Kimiaei and Dariush Mehrjoui’ s Films, journal of Social Research, (2) 2, 135-163(In Persian).
• Shahcheraghi, A. & Bandarabad, A. (2014), Surrounded by the Environment: The Application of Environmental Psychology in Architecture and Urban Planning, Academic Jihad,Tehran Branch (In Persian).
• Shakibaeifar, Sh. (2017), Psychological Criticism of the Life style of Maryam (PBUH) with an Approach to Roland Barthes's fivefold theory, Sociology of Education, No. 9,210-201(In Persian).
• Sharqi, A. Mahdinejad, J. & Nadomi, R. (2018). The Sense of Belonging to a Place and its Comparative Study in Real and Virtual Places. Interdisciplinary Studies in Media and Culture (Media and Culture), (1) 9, 157-177(In Persian).
• Shirazi, M. (2012), The Position of Phenomenology in the Analysis of Architecture and Environment, journal of Armanshahr Architecture and Urbanism, No. 11, 99-91(In Persian).
• Shoa'iri, H. (2016), The Relationship Between Semiotics and Phenomenology with an Analytical Example of Literary-Artistic Discourse, Adab pazohi, No.3, 61-81(In Persian).
• Tabrizi, M. (2013), Qualitative Content Analysis from the Perspective of Analogical and Inductive Approaches, journal of Social Sciences, No. 6, 105-138(In Persian).
• Taqipour, M. & Sultanzadeh, H. (2015), The Role of Environmental organization in the Social Interaction of Residents of Residential Complexes in Shiraz (Amirkabir, Jannet, Abrisham, Motahari complexes), Spatial Planning, 6(1), 79-102(In Persian).
• Zerati, N. (1996), A Collection of Articles Introducing and Criticizing Dariush Mehrjooi’ s Films, Nahid Publications (In Persian).
