بررسی شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز به¬ روش آگلوتیناسیون تغییریافته (Modified Agglutination Test)

الموضوعات :

نگار اختیاری ¹ , احمد نعمت الهی بنابی ² , یاسر جعفری خطایلو ³

1 - دانش‌آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2 - استاد گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 21 الثلاثاء , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 12 الأحد , ربيع الأول, 1446 تاريخ الإصدار : 18 الأربعاء , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: توکسوپلاسما ¬گوندی, شیوع سرمی¬, ¬ آگلوتیناسیون تغییر¬یافته¬, سگ, گربه. ,

ملخص المقالة :

توکسوپلاسما گوندی (Toxoplasma gondii) یک انگل داخل سلولی اجباری است که با آلوده کردن سلول‌های هسته­دار انسان و طیف وسیعی از میزبان‌های مهره‌دار­، می­تواند منجر به بیماری توکسوپلاسموز شود­. روش­های مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموز در انسان و حیوانات وجود دارد که روش‌های سرولوژیکی و مولکولی از مهم‌ترین آن‌ها می‌باشند. از بین روش‌های سرولوژیکی، الایزا و آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته Modified Agglutination Test; MAT)) نسبت به سایر روش‌ها مناسب‌تر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی حضور آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز به روش آگلوتیناسیون تغییریافته انجام گرفت. بدین منظور، تعداد 50 نمونه خون از سگ‌های خانگی و تعداد 50 نمونه خون از گربه‌های خانگی شهر تبریز اخذ و نیز مشخصات سن، جنس و نژاد آن‌ها ثبت شد. پس از جداسازی سرم­ها، رقت‌های سریالی20/1 تا 320/1 از آن­ها، تهیه و با استفاده از تاکی­زوئیت‌های توکسوپلاسما گوندی، توسط آزمون MAT­، تیتر آنتی­بادی­های ضد انگل مذکور سنجیده­شد. تیتر آنتی­بادی در رقتی برابر یا بیشتر از 20/1 نمونه­های سرم، به­عنوان نمونه مثبت در نظر گرفته شد و شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگ‌های خانگی تبریز 12 درصد و در گربه‌های خانگی تبریز 18 درصد تعیین گردید. تحلیل آماری نشان داد که میزان آلودگی مذکور در سرم گربه‌ها و سگ‌های خانگی تبریز با سن، جنسیت و نژاد حیوانات مورد بررسی، ارتباط معنی‌داری ندارد. هرچند میزان شیوع سرمی آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما­گوندی در سگ­ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز پایین ثبت شد، ولی برای اثبات دقیق­تر این موضوع، احتیاج به بررسی‌های بیشتر با تعداد نمونه‌های بالاتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونه­برداری می‌باشد.  

المصادر:

• Ahmadi, S.F., Zarifi, O., Shokrani, H. and Norozian, H. (2020). Seroprevalence and molecular study of Toxoplasma infection in domestic chickens from Khorramabad, Iran. Journal of Veterinary Research, 75(2): 130-135. [In Persian]
• Asgari, Q., Sarkari, B., Amerinia, M., Panahi, S., Mohammadpour, I. and Sadeghi Sarvestani, A. (2013). Toxoplasma Infection in farm animals: a seroepidemiological survey in Fars's province, south of Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 6(3): 269-¬272.
• Ayinmode, A., Ishola, O. and Oderinu, T. (2013). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in dogs slaughtered for food in Southwestern Nigeria and assessment of consumer’s knowledge and behavior. Alexanderia Journal of Veterinary Sciences, 45(1):161-165.
• Bastos, B. F., Brener, B., Gershony, L., Willi, L., Labarthe, N., Pereira, C., et al. (2014). Seroprevalence of Toxoplasma gondii and retroviral status of client-owned pet cats in Rio de Janeiro, Brazil. Revista do Instituto de Medicina Tropical de Sao Paulo, 56(3): 201-203.
• Cong, W., Elsheikha, H. M., Zhou, N., Peng, P., Qin, S.Y., Meng, Q.F., et al. (2018). Prevalence of antibodies against Toxoplasma gondii in pets and their owners in Shandong province, Eastern China. BMC Infectious Diseases, 18(1): ¬¬430-435.
• Desmonts, G. and Remington, J.S. (1980). Direct agglutination test for diagnosis of Toxoplasma infection: method for increasing sensitivity and specificity. Journal of Clinical Microbiology, 11(6): 562-568.
• Dini, F.M., Stancampiano, L., Poglayen, G. and Galuppi, R. (2024). Risk factors for Toxoplasma gondii infection in dogs: a serological survey, Acta Veterinaria Scandinavica, 66(14): 1-7.
• Duan, G., Tian, Y.M. and Li, B.F. (2012). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Kunming, Southwest China. Parasite & Vectors, 118(5): 118-123.
• Dubey, J.P. (2021). Toxoplasmosis of Animals and Humans. 3rd ed., CRC Press, London, pp: 5-10.
• Galat, M., Must, K., Rissanen, K. and Jokelainen, P. (2019). Comparison of a commercial modified direct agglutination test and a commercial enzyme-linked immunosorbent assay for screening for antibodies against Toxoplasma gondii in naturally exposed domestic cats. Parasitology Research, 118(8): 2437-2441.
• Gharekhani, J. (2014). Toxoplasma gondii infection in domestic animals in Hamedan, Iran: A sero-epidemiological study. Bulletin of Veterinary Medicine, 71 (1): 68-72.
• Haddadzadeh, H.R., Khazraiinia, P., Aslani, M., Rezaeian, M., Jamshidi, S. and Taheri, M. (2006). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in stray and household cats in Tehran. Veterinary Parasitology, 138(3): 211-216.
• Hamidinejat, H., Mosalanejad, B., Avizeh, R., Razi Jalali, M.H, Ghorbanpour, M. and Namavari, M. (2011). Neospora caninum and Toxoplasma gondii antibody prevalence in Ahvaz feral cats, Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 4(4): 12-20.
• Hashemzadeh Farhang, H., Nozari, N. and Moazzeni, F. (2011). Study on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep and goats of Tabriz area using the ELISA method. Veterinary Clinical Pathology, 4(1): 753-757. [InPersian]
• Hosseini, S.A., Abediankenari, S., Amouei, A., Sarvi, S., Sharif, M., Rezaei, F.,et al.(2021). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in wild rats (Rattus rattus) in Northern Iran. Veterinary Medicine International, 27(1): 1-5.
• Khadem-erfan, M., Shariati, S., Faridi, A., Ghaderi, E., Javan, K. and Zamini, Gh. (2019). Prevalence of Toxoplasma gondii antibody in livestock slaughtered in Sanandaj slaughterhouse with agglutination method in 2015. Journal of Veterinary Research, 74(1):19-25. [In Persian]
• Khanmohammadi, M., Sadaghian, M. and HashemZadeh Farhang, H. (2011). Detection of seropervalence Toxoplasma gondii antibodies in Sheep in Tabriz (East Azerbaijan Province), Northwest of Iran, during 2009-2010 by Sabin Feldman Dye Test (SFDT) and Latex Agglutination Test (LAT). Journal of Veterinary Microbiology, 7(1): 25-30. [In Persian]
• Montazeri, M., Mikaeili Galeh, T., Moosazadeh, M., Sarvi, S., Dodangeh, S., Javidnia, J., et al. 2020). The global serological prevalence of Toxoplasma gondii in felids during the last five decades (1967-2017): a systematic review and meta-analysis. Parasite &Vectors, 13(1): 82-90.
• Mortezapour Kouhbanani, N. and Razmi, Gh.(2020). A molecular and serological study of Toxoplasma¬gondii infection in slaughtered sheep in Mashhad area. Journal of Veterinary Research, 75(4): 407-412. [In Persian]
• Mosallanejad, B., Hamidinejat, H., Seifiabad Shapouri, M.R. and Rezaei Ghaleh, F.A. (2017). Comparison between serological and molecular tests in diagnosis of Toxoplasma gondii infection among stray cats in Ahvaz, southwestern Iran. Archives of Razi Insttitue, 72(2): 107-114.
• Nematollahi, A., Jaafari, R., Shahbazi, P., Khoshkerdar, M., Zaboli, N. and Nouruzi, M. (2013). Survey on ovine toxoplasmosis by IFAT and double-tube nested-PCR in Tabriz, Iran. Comparative Clinical Pathology, 23(5): 1583-1586.
• Nematollahi, A., Shahbazi, P. and Nosrati, S. (2014). Serological survey of antibodies to Toxoplasma¬gondii in sheep in North-West of Iran. International Journal of Advanced Biological Research, 2(9): 2605-2608.
• Qian, W.F., Yan, W.C. and Wang, T.Q. (2015). Prevalence and genetic characterization of Toxoplasma¬gondii in pet dogs in central China. Korean Journal of Parasitology, 53(1): 125-128.
• Qiu, H.Y., Zhang, X.X, Jiang, J., Cai, Y., Xu, P., Zhao, Q., et al. (2020). Toxoplasma¬gondii Seropositivity and associated risk factors in cats (Felis catus) in three provinces in Northeastern China from 2013 to 2019. Vector Borne Zoonotic Diseases, 20(9): 723-727.
• Raeghi, S., Akaberi, A. and Sedeghi, S. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in sheep, cattle and horses in Urmia North-West of Iran. Iranian Journal of Parasitology, 6(4): 90-94.
• Salehi, M. and Nezami, H. (2019). A survey of Toxoplasma gondii infection in aborted fetuses of sheep using ELISA method in different cities of North Khorasan province. Journal of Veterinary Research,74(3): 305-310. [In Persian]
• Salman, D., Pumidonming, W., Oohashi, E. and Igarashi, M. (2018). Prevalence of Toxoplasma gondii and other intestinal parasites in cats in Tokachi sub-prefecture, Japan. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 80(6): 960-967.
• Sarkari, B., Yaghoobi, K., Mansouri, M., Asgari, Q. and Abdolahi Khabisi, S. (2018). Basic Sciences in Seroprevalence and genotyping of Toxoplasma gondii in wild boars (Sus scrofa) from southwestern Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 10(1):1-6.
• Sheng, Z., Jin, Y., Yao, Y.S., El-ashrams, S., Shen, J., Wang, X., et al. (2020). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Anhui province, China. Iranian Journal of Parasitology, 15(3): 446-451.
• Shahbazi, P., Nematollahi, A., Behniafar, H., and Imani Baran, A. (2018). A survey on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep from rural areas of Tabriz by immunoblotting assay. Iranian Veterinary Journal, 13(4): 43-53.
• Wu, S.M., Huang, S.Y., Fu, B.Q., Liu, G.U. and Chen, J.X. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma¬gondii infection in pet dogs in Lanzhou, Northwest China. Parasites &Vectors, 4(64): 1-5.
• Ybañez, R.H.D., Kyan, H. and Nishikawa, Y. (2020). Detection of antibodies against Toxoplasma gondii in cats using an immunochromatographic test based on GRA7 antigen. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 82(4): 441-445.
• Zhu, C., Cui, L. and Zhang, L. (2012). Comparison of a commercial ELISA with the Modified Agglutination Test for detection of Toxoplasma gondii antibodies in sera of naturally infected dogs and cats. Iranian Journal of Parasitology, 7(3): 89-95.

نص كامل:



آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی                                                                                                              دوره 18، شماره 3، پیاپی 71، پاییز 1403، صفحات: 257-245

 

 

"مقاله پژوهشی"                                                                       DOI: 10.71499/jvcp.2024.4011454

بررسی شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های خانگی 

شهر تبریز به­ روش آگلوتیناسیون تغییریافته (Modified Agglutination Test)

 

نگار اختیاری1، احمد نعمت­الهی2*، یاسر جعفری3

 

1- دانش‌آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2- استاد گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3-دانشیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

*نویسنده مسئول مکاتبات: [e-mail]

(دریافت مقاله: 11/2/1403 پذیرش مقاله: 25/6/1403)

 

 

چکیده

توکسوپلاسما گوندی (Toxoplasma gondii) یک انگل داخل سلولی اجباری است که با آلوده کردن سلول‌های هسته­دار انسان و طیف وسیعی از میزبان‌های مهره‌دار­، می­تواند منجر به بیماری توکسوپلاسموز شود­. روش­های مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموز در انسان و حیوانات وجود دارد که روش‌های سرولوژیکی و مولکولی از مهم‌ترین آن‌ها می‌باشند. از بین روش‌های سرولوژیکی، الایزا و آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته Modified Agglutination Test; MAT)) نسبت به سایر روش‌ها مناسب‌تر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی حضور آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز به روش آگلوتیناسیون تغییریافته انجام گرفت. بدین منظور، تعداد 50 نمونه خون از سگ‌های خانگی و تعداد 50 نمونه خون از گربه‌های خانگی شهر تبریز اخذ و نیز مشخصات سن، جنس و نژاد آن‌ها ثبت شد. پس از جداسازی سرم­ها، رقت‌های سریالی20/1 تا 320/1 از آن­ها، تهیه و با استفاده از تاکی­زوئیت‌های توکسوپلاسما گوندی، توسط آزمون MAT­، تیتر آنتی­بادی­های ضد انگل مذکور سنجیده­شد. تیتر آنتی­بادی در رقتی برابر یا بیشتر از 20/1 نمونه­های سرم، به­عنوان نمونه مثبت در نظر گرفته شد و شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگ‌های خانگی تبریز 12 درصد و در گربه‌های خانگی تبریز 18 درصد تعیین گردید. تحلیل آماری نشان داد که میزان آلودگی مذکور در سرم گربه‌ها و سگ‌های خانگی تبریز با سن، جنسیت و نژاد حیوانات مورد بررسی، ارتباط معنی‌داری ندارد. هرچند میزان شیوع سرمی آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما­گوندی در سگ­ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز پایین ثبت شد، ولی برای اثبات دقیق­تر این موضوع، احتیاج به بررسی‌های بیشتر با تعداد نمونه‌های بالاتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونه­برداری می‌باشد.  

 

کلیدواژه­ها: توکسوپلاسما ­گوندی، شیوع سرمی­،­ آگلوتیناسیون تغییر­یافته­، سگ، گربه. 

    

 

مقدمه

توکسوپلاسموزیس، بیماری مشترک بین انسان و حیوانات می‌باشد که توسط تک­یاخته توکسوپلاسماگوندی (Toxoplasma gondii) ایجاد می‌شود که بین گربه به­عنوان میزبان نهایی و مهره‌داران خونگرم به­عنوان میزبانان واسط جابجا شده و می‌تواند عوارض بسیار مهمی در انسان و پستانداران دیگر ایجاد کند. انسان و میزبان‌های واسط دیگر با خوردن گوشت‌های نیم­پز آلوده به کیست این انگل و همچنین خوردن غذا و آب آشامیدنی آلوده به اووسیست‌های این انگل (دفع­شده توسط گربه) مبتلا به توکسوپلاسموزیس می‌شوند. همچنین انگل مذکور می‌تواند به­صورت مادرزادی منتقل شود و باعث ایجاد آنسفالیت توکسوپلاسمایی، کوری، سقط جنین، ناهنجاری جنینی و حتی مرگ جنین در انسان و گوسفند شود. از آنجایی که توکسوپلاسما گوندی یک پاتوژن فرصت­طلب می‌باشد، باعث مرگ‌ومیر در بیماران مربوط به نقص سیستم ایمنی از قبیل ایدز هم می‌گردد (Dubey, 2021). نقش مهم سگ هم در سیر تکاملی انگل فوق، به­علت میزبان واسط عمل کردن آن می­باشد. مشخص شده که سگ قادر به انتقال اووسیست­های توکسوپلاسما گوندی به­صورت مکانیکی به انسان می‌باشد. بنابر این آلودگی سگ­ها می‌تواند به عنوان نشانگر حیاتی غیر­مستقیم برای آلودگی محیط زندگی انسان به اووسیست‌های انگل مذکور باشد (Salman et al., 2018).

روش­های مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموزیس در انسان و حیوانات مطرح است که از آن جمله می‌توان به روش­های سرولوژیکی و روش‌های مولکولی اشاره کرد. هنگامی که یک شخص برای اولین بار در معرض توکسوپلاسما گوندی قرار می­گیرد، ایمونوگلوبولین G (IgG) به­مقدار قابل اندازه‌گیری در خون برای بقیه عمر وجود خواهد داشت که اندازه­گیری آن برای بررسی میزان شیوع آلودگی به انگل مذکور مناسب است (Salehi and Nezami, 2019). در بین روش‌های سرولوژیک، روش الایزا و آزمون آگلوتیناسیون تغییر­یافته (Modified Agglutination Test­; MAT) مناسب‌تر از روش‌های دیگر می‌باشند و در حیواناتی مثل گوسفند، بز، گاو و خوک انجام شده‌اند. در واقع در روش MAT­، تاکی‌زوئیت‌های توکسوپلاسما گوندی در فرمالین فیکس می‌شوند تا آنتی­بادی‌های کلاس IgG را که به‌وسیله سیستم ایمنی میزبان تولید شده‌اند، تشخیص دهد. البته هر دو آزمون مذکور دارای ویژگی و حساسیت نسبتاً بالایی هستند، اما حساسیت MAT بیشتر از الایزا  است و در حدود 9/82 درصد برای تشخیص توکسوپلاسما ­گوندی محاسبه شده­است و ویژگی آن نیز 29/90 درصد می‌باشد. برتری دیگر MAT نسبت به الایزا قابلیت استفاده آن برای تمامی گونه‌ها است، اما در الایزا به­دلیل نیاز به گونژوگه اختصاصی، آزمایش هر بار برای یک گونه قابل انجام است. هم­چنین از لحاظ مقرون به صرفه بودن، زمان لازم برای انجام آزمایش و ساده بودن آن، روش MAT نسبت به الایزا برتری‌ دارد­ (Ybanez et al., 2020).

در راستای مطالب بالا، در سال­های اخیر تحقیقات مختلفی در مورد شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در انسان و حیوانات مزرعه، در ایران و جهان انجام یافته‌است (Shahbazi et al., 2018; Galat et al., 2019; Qui et al., 2019; Ahmadi et al., 2020; Montazeri et al., 2020; Mortezapour et al., 2020).

در حال حاضر با توجه به گرایش به نگه­داری حیوانات خانگی از قبیل سگ و گربه و با توجه به­این­که احتمال انتقال بیماری از حیوانات مذکور به صاحبان حیوانات خانگی و در مجموع بسط آلودگی در جوامع انسانی وجود دارد، ضرورت بررسی در مورد شیوع سرمی این بیماری احساس‌می­شد. لذا، تحقیق حاضر جهت بررسی شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های خانگی شهرستان تبریز با روش آگلوتیناسیون اصلاح شده انجام گردید.

 

مواد و روش‌­ها

-نمونه­برداری و تهیه سرم خون 

بررسی حاضر از نوع مقطعی (Cross-sectional) در فاصله زمانی تابستان 1401-1400 در درمانگاه‌های دام‌های کوچک بخش خصوصی شهرستان تبریز انجام پذیرفت. بدین منظور بعد ازتکمیل کردن پرسش­نامه مربوط به حیوان و ثبت مشخصاتی از قبیل سن، جنسیت و نژاد حیوان، تعداد 100 نمونه خونی (50 نمونه از سگ‌های خانگی و 50 نمونه از گربه‌های خانگی) از ورید سفالیک (صافن) با اخذ مجوز از صاحبان سگ‌ها و گربه‌های ارجاعی گرفته شد و بعد از  تهیه سرم از هر نمونه خون، تا زمان آزمایش در دمای منهای 20 درجه سلسیوس نگه­داری شدند.

-آماده­سازی آنتی­ژن اختصاصی لازم (­استریلیزاسیون و فرمالینه­کردن تاکی­زوایت) 

در تحقیق حاضر، آماده‌سازی آنتی­ژن توکسوپلاسما گوندی بر اساس روش توصیف­شده توسط دسمونتس و رمینگتون انجام پذیرفت (Desmonts and Remington,1980). بدین منظور ابتدا تعداد 104 × 3 تاکی­زوایت سویه RH توکسوپلاسما گوندی تهیه شده از دانشگاه علوم پزشکی تبریز با استفاده از لام هموسیتومتر نئوبار(محصول شرکت تجهیزآزما، تهران) شمارش شده و از طریق صفاقی به 5 سر موش سفید آزمایشگاهی به صورت داخل صفاقی تلقیح شد و بعد از 5 روز موش­های مذکور با استفاده از اتر(شرکت تجهیز آزما، تهران) و به روش اخلاقی (با کد اخلاق IR.TABRIZU.REC.1402.129) کشته شدند. در ادامه و بعد از باز نمودن شکم موش­ها با استفاده از سرنگ، مایع صفاقی هر موش جداگانه آسپیره گردید. تاکی‌زوایت‌های موجود در مایع آسپیره­شده با استفاده از محلول استریل فسفات بافر  (2/7 pH=) حاوی مخلوط پنی­سیلین و استرپتومایسین (پنی­سیلین به مقدار ۱۰۰واحد بین­المللی در میلی­لیتر و استرپتومایسین به مقدار ۱۰۰ میکروگرم در میلی‌لیتر) (شرکت دارویی سبحان، تهران) رقیق شدند. در ادامه عمل سانتریفیوژ با 2000 دور در دقیقه به­مدت 10 دقیقه انجام شد و بعد از دور ریختن مایع رویی تاکی­زوایت‌ها، در فرمالین 2­درصد به­مدت یک شبانه­روز و در دمای آزمایشگاه نگه­داری شدند. روز بعد، محلول رسوبی حاصله، جهت فرمالین‌زدایی، سه مرتبه با محلول محلول استریل فسفات بافر  استریل شسته شد. لازم به ذکر است که برای تهیه بافر قلیایی­، 5/3 گرم کلرید سدیم، 54/1 گرم اسید بوریک و 2 گرم سرم آلبومین گاوی در450 میلی‌لیتر آب دیونیزه حل شد. سپس 12 میلی­لیتر سود 1 نرمال به محلول مذکور اضافه شد و pH آن به 95/8 و حجم نهائی آن به 500 میلی­لیتر رسانده شد و در دمای 25 درجه سلسیوس نگه­داری گردید. در نهایت آنتی‌ژن‌های فرمالین­زدایی­شده با محلول بافر قلیایی رقیق شد تا غلظت نهایی آن به میزان 107×1 تاکی­زوایت در هر میلی‌لیتر محلول حاصله باشد (Amouei et al., 2022). 

-آماده‌سازی نمونه‌های سرمی و نحوه انجام آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته ­(MAT)

ابتدا از نمونه‌های سرمی بعد از دفریز­شدن در دمای آزمایشگاه، توسط محلول استریل فسفات بافر  استریل (2/7 pH=)، رقت‌های سریالی از 10/1، 20/1 ،40/1 تا 320/1 در چاهک‌های ­U­شکل میکروپلیت 96 خانه، تهیه شد (50 میکرولیتر در هر چاهک). سپس 50 میکرولیتر از آنتی­ژن اختصاصی تهیه­شده در مرحله قبل، به هر چاهک افزوده شد. نهایتاً 20 میکرولیتر از ماده 2-مرکاپتوائانل (2-ME) 2/0 مولار (14 میلی‌لیتر در لیتر) به هر چاهک افزوده شد تا آنتی­بادی­های کلاس IgM، غیر­فعال شوند. میکروپلیت مذکور به مدت 5 دقیقه بر روی روتاتور صفحه­ای قرار داده­شد تا محتویات چاهک­ها کاملاً مخلوط شوند. سپس میکروپلیت به­مدت یک شبانه­روز در دمای 22 درجه سلسیوس گذاشته شد. بعد از 24 ساعت، تغییرات حاصله درچاهک‌ها، بر روی زمینه سیاه بررسی و قرائت شد (شکل 1). تیتر آنتی­بادی در رقت برابر یا بیشتر از 20/1 به­عنوان تیتر مثبت (جواب مثبت) در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است که در زمان قرائت، معیار مثبت بودن تشکیل شبکه توری مانند در ته چاهک‌های U شکل بود به‌طوری که در نمونه‌های منفی حالت دکمه‌ای در ته پلیت تشکیل می‌شد. آخرین چاهکی که آگلوتیناسیون را نشان داد به­عنوان تیتر سرم مثبت در نظر گرفته شد. در طی آزمایش هم آب مقطر استریل به عنوان کنترل منفی و سرم حاوی آنتی­بادی­های اختصاصی ضد انگل توکسوپلاسماگوندی به عنوان کنترل مثبت در نظر گرفته شد.

 

 

 

شکل1- نمائی از موارد مثبت و منفی مشاهده­شده درون جاهک­های U شکل میکروپلیت 96 خانه در آزمایش MAT.

NC: Negative Control و PC: Positive Control

 

 

-تحلیل آماری داده­ها: نتایج حاصله از تحقیق حاضر با استفاده از نرم افزار آماری SPSS_Ver26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اثر سن، نژاد و جنسیت حیوانات بر میزان آلودگی­ به انگل توکسوپلاسما گوندی از طریق آزمون­های Mann-Whitney-U و Kruskal-Wallis-H  بررسی شد و مقادیر 05/0p< معنی­دار در نظر گرفته‌شد. 

 

یافته­ها

- نتایج بررسی­های مربوط به سگ­ها 

پس از انجام آزمون سرولوژیکی آگلوتیناسیون تغییریافته مشخص شد که از مجموع 50 نمونه خون مربوط به سگ­های خانگی شهر تبریز، در 6 مورد (12 درصد­) شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی مثبت بود. همچنین از میان 30 نمونه خون مربوط به جنس نر و 20 نمونه خون مربوط به جنس ماده، میزان آلودگی مذکور در نرها، 4 مورد (3/13 درصد) و میزان آلودگی در ماده‌ها، 2 مورد (10 درصد) ثبت شد. همچنین توزیع میزان آلودگی فوق بر اساس مقاطع سنی مختلف سگ­ها (5-1 ساله) در جدول 1 نشان داده‌ شده‌است که ملاحظه می­گردد که میزان آلودگی در سنین بین 4-3 سال بیش از مقاطع سنی دیگر می­باشد.

 

 

جدول 1- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به سن سگ‌های بررسی­شده 

سن سگ	تعداد نمونه بررسی­شده	تعداد نمونه مثبت	درصد نسبی جواب مثبت
1-0 ساله	11	1	09/9
1<سن≤2	12	1	3/8
2<سن≤3	11	1	09/9
3<سن≤4	14	3	4/21
4<سن≤5	2	0	0
جمع کل	50	6	12

 

 

توزیع میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در بین نژادهای مختلف سگ­ها هم در نمودار 1 ارائه شده‌است. همان­طور که مشخص است میزان آلودگی در نژاد تریر بیش از نژادهای دیگر می­باشد. لازم به ذکر است که نمونه­های خونی اخذشده از سگ‌های خانگی شهر تبریز، مربوط به سگ­های نژاد‌های مخلوط، شیتزو، سرابی، تریر، پامرانین، اشپیتز، گلدن رتریور، پودل، چاوچاو و بولداگ بود.

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار1- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به نژاد سگ‌های بررسی­شده

 

 

اما لازم به ذکر است که با توجه به نتایج آزمون­های آماری استفاده­شده، مشخص گردید که رابطه معنی­داری بین میزان آلودگی سگ­های خانگی شهر تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی و جنسیت­، نژاد و سن سگ‌ها وجود ندارد.

- نتایج بررسی­های مربوط به گربه­ها 

پس از انجام آزمون سرولوژیکی آگلوتیناسیون تغییریافته مشخص شد که از مجموع 50 نمونه خون مربوط به گربه­های خانگی شهر تبریز، در 9 مورد (18 درصد) شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی مثبت بود. همچنین از میان 27 نمونه خون مربوط به جنس نر و 23 نمونه خون مربوط به جنس ماده، میزان آلودگی در نرها 4 مورد (8/14 درصد) و میزان آلودگی ماده­ها 5 مورد (7/21 درصد) بود. 

همچنین توزیع میزان آلودگی مذکور بر اساس مقاطع سنی مختلف گربه­ها (4-1 ساله) در جدول 2 ارائه­شده­است. مشاهده می­گردد که میزان آلودگی در سنین بین 4-3 سال بیش از مقاطع سنی دیگر می­باشد.

 

 

جدول 2- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به سن  گربه‌های بررسی­شده

سن گربه	تعداد نمونه بررسی شده	تعداد نمونه مثبت	درصدنسبی جواب مثبت
1-0 ساله	11	2	18/18
1<سن≤2	14	1	14/7
2<سن≤3	13	1	69/7
3<سن≤4	12	5	6/41

 

 

همچنین با توجه به این که در بین گربه­های خانگی بررسی­شده در تحقیق حاضر، نژادهای پرشین، اسکاتیش و ­DSH (Domestic Short Hair) وجود داشت، لذا توزیع میزان آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در بین نژادهای مختلف گربه­ها هم در نمودار 2 نشان داده‌شده­است. ملاحظه می­گردد که آلودگی در نژاد پرشین بیش از نژادهای دیگر می­باشد.

 

 

 

نمودار2- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به نژاد گربه‌های بررسی­شده

 

 

همچنین با توجه به نتایج آزمون­های آماری استفاده­شده، رابطه معنی­داری بین میزان آلودگی گربه‌های خانگی شهر تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی و جنسیت­، نژاد و سن آن‌ها وجود نداشت.

 

بحث و نتیجه­گیری

در طی بررسی حاضر مشخص شد که در 12 درصد از سگ‌های خانگی و 18 درصد از گربه‌های خانگی شهر تبریز، آلودگی سرمی نسبت به توکسوپلاسما گوندی مثبت می‌باشد که آلودگی سگ‌های نژاد تریر نسبت به نژادهای دیگر سگ‌ها بیشتر بود. احتمالاً این نتیجه با توجه به کثرت تعداد نمونه­های خونی بررسی­شده از این نژاد نسبت به نمونه­های نژادهای دیگر، طبیعی می­باشد. هم­چنین آلودگی در جنسیت نر و بازه سنی 4-3 سال بیشتر بود. اما آنالیز آماری نشان داد که میزان‌ آلودگی ارتباط معنی­داری با سن، جنسیت و نژاد سگ‌های مورد بررسی نداشت.

از طرف دیگر در مورد آلودگی سرمی گربه‌های خانگی شهر تبریز هم به انگل توکسوپلاسما گوندی، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آلودگی مذکور در نژاد پرشین و گربه‌های ماده و بازه سنی 4-3 سال بیش از دیگران می‌باشد. اما آنالیز آماری بازهم نشان داد که میزان‌ آلودگی فوق هم ارتباط معنی­داری با سن، جنسیت و نژاد گربه‌های مورد بررسی ندارد.

در ارتباط با اهداف تحقیق حاضر، مطالعات زیادی در نقاط مختلف دنیا، مخصوصا کشور چین به منظور تعیین میزان آلودگی سگ‌ها و گربه‌ها به انگل توکسوپلاسما گوندی به روش MAT و عوامل دخیل در آن انجام گرفته­است. به­طوری­که در شمال‌غرب چین­، وو و همکاران در سال 2011، آلودگی سرمی به آنتی‌بادی­های ضد توکسوپلاسما گوندی را با انجام MAT، در مورد نمونه­های 259 قلاده سگ خانگی به‌میزان81/10 درصد ذکر نموده­اند. نامبردگان نیز مشابه تحقیق حاضر، رقت 20/1 را به عنوان Cut-off جهت بررسی تیتر سرمی در نظر گرفته بودند. همچنین میزان آلودگی در سگ‌های با سن بالاتر از 3 سال را بیش از سنین دیگر ثبت کرده­اند و نامبردگان نیز مشابه پژوهش حاضر، اعلام نموده­اند که تفاوت مذکور از نظر آماری معنی­دار نبوده­است و همچنین آلودگی مذکور رابطه معنی­داری با جنسیت سگ‌های مورد بررسی هم نداشته­است (Wu et al., 2011). دووان و همکاران هم در طی تحقیق در سال 2012 که در ناحیه کومینگ در قسمت جنوب غربی کشور چین به روشMAT انجام شده، میزان سرمی آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما گوندی در سگ‌های خانگی را 6/21 در صد گزارش نموده­اند (Duan et al., 2012). زو و همکاران هم در شهر پکن کشور چین، مقایسه‌ای بین روش­های ELISA و MAT برای تشخیص شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در سگ‌ها و گربه‌های خانگی را انجام داده و در طی آن میزان آلودگی را 1/24 درصد در گربه­ها به­روشMAT و 4/24 درصد به­روش ELISA و در سگ­ها آلودگی مذکور را به­روش­های ­MAT و ELISA به ترتیب ­7/­34 و 22 درصد تعیین نمودند (Zhu et al., 2012). آینیمود و همکاران در سال 2015 در شمال­غرب نیجریه شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی را در نمونه­های مربوط به تعداد 278 قلاده از سگ‌های کشتارگاهی که برای تغذیه انسان ذبح می‌شوند به روش MAT مورد آزمایش قرار داده و آلودگی مذکور را در 8/19 درصد تشخیص دادند و همانند مطالعه حاضر، نامبردگان نیز هیچ‌گونه وابستگی بین سن و جنسیت سگ‌های مورد مطالعه و میزان آلودگی پیدا نکردند (Aynimode et al., 2013). باستوس و همکاران نیز در طی پژوهشی در سال 2014 در کشور برزیل که به روش MAT  انجام شده، میزان آنتی‌بادی‌های ضد توکسوپلاسما گوندی را در گربه­های ولگرد 6/5 درصد تعیین کرده­اند (Bastos et al., 2014). قانی و همکاران هم در مرکز چین، میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی را در سگ‌های خانگی به روش هماگلوتیناسیون غیرمستقیم (Indirect haemagglutination; IHA) ،24 درصد ذکر نمودند (Qani et al., 2015). کونگ و همکاران نیز میزان آنتی‌بادی بر علیه انگل توکسوپلاسما گوندی در گربه‌های ­خانگی و صاحبان آن­ها را در استان شاندونگ کشور چین را به­روش MAT­، به­ترتیب 67/21 و 56/15 در­صد تعیین و میزان نسبتاً بالای آن در این دو گروه را فاکتور خطری برای بهداشت آن منطقه گزارش نموده­اند (Cong et al., 2018). همچنین شنگ و همکاران در سال 2020 در استان آنهوی کشور چین، روش سرولوژیکی MAT را در مورد 468 قلاده سگ خانگی بکار برده و میزان آلودگی سرمی به توکسوپلاسما گوندی را 6/18 درصد تعیین نمودند (Sheng et al., 2020).

مقایسه نتایج حاصله از بررسی حاضر با مطالعات انجام­یافته در جهان نشان­گر آن است که میزان آلودگی سرمی سگ‌ها و گربه‌های خانگی تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی پایین می‌باشد (12 درصد در سگ­ها و 18 درصد در گربه­ها). شاید یکی از علل تفاوت در میزان مقادیر گزارش شده مربوط به تفاوت در تعداد نمونه‌های اخذ شده باشد. اصولاً در طی بررسی حاضر به علل مختلف صاحبان سگ‌ها و مخصوصاً گربه‌های خانگی، رغبتی برای خون­گیری از حیوان­شان نشان نمی‌دادند و این امر کار را برای بسط تعداد نمونه‌ها محدود می‌کرد. البته عواملی مانند گران­بها بودن دام‌ها و عوامل اجتماعی را نیز باید مزید بر علت دانست.

از طرف دیگر در ایران نیز میزان مطالعات انجام یافته در سگ‌ها و گربه‌ها اعم از خانگی و ولگرد جهت تعیین میزان آنتی­بادی­های ضد توکسوپلاسما گوندی بسیار کم می‌باشد. طبق بررسی­های انجام گرفته در طی تحقیق حاضر جهت تدوین قسمت بحث، به احتمال بسیار زیاد، پژوهش حاضر اولین بررسی جهت تعیین سرولوژیک آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در سگ­ها و گربه­های منطقه شهرستان تبریز می­باشد. در این خصوص، شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در سگ‌های خانگی و ولگرد اطراف تهران 21 درصد اعلام شده و بین جنسیت سگ­ها تفاوتی از لحاظ میزان آلودگی مشاهده نشده­است (Haddadzadeh et al., 2006). حمیدی نجات و همکاران هم در سال2011 در طی بررسی خود شیوع میزان آنتی­بادی بر علیه نئوسپورا و توکسوپلاسما گوندی را  به روش MAT به­طور همزمان در سگ‌های ولگرد اهواز به­ترتیب 54 و 19 درصد ذکر کرده­اند (Hamidinejat et al., 2011). همچنین در اهواز مقایسه‌ای بین روش‌های سرولوژیک ELISA و MAT و روش PCR برای تشخیص توکسوپلاسموزیس در گربه‌های ولگرد انجام شده و میزان آلودگی با این روش‌ها را به­ترتیب 30، 39 و 8 درصد اعلام نموده­اند (Mosallanegad et al., 2017).

مقایسه نتایج حاصل از بررسی حاضر با بررسی­های انجام­یافته در ایران نشان می‌دهد که میزان آلودگی سگ‌ها و گربه‌های خانگی در تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی نسبت به مناطقی مثل اهواز و تهران کمتر می‌باشد. این تفاوت علاوه بر تفاوت شرایط اکولوژیکی و جغرافیایی، می‌تواند مربوط به تعداد نمونه‌های گرفته شده و محیط زندگی حیوانات مورد بررسی باشد. با توجه به سطح بهداشت بالای سگ‌ها و گربه‌های خانگی نسبت به سگ‌ها و گربه‌های ولگرد تفاوت در میزان آلودگی قابل توجیه می‌باشد. اما از بابت عدم وابستگی میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی و متغیرهایی مانند جنسیت و سن حیوانات مورد بررسی، هم­خوانی بین بررسی حاضر و مطالعات ذکر شده وجود دارد. البته کاربرد روش MAT برای تشخیص آلودگی سرمی حیوانات به توکسوپلاسموزیس محدود به حیوانات خانگی نبوده و مطالعات مختلفی در ایران در مورد کاربرد این روش در تشخیص آلودگی طیف وسیع­ای از دام­های اهلی وجود دارد. به­طوری­که رائقی و همکاران در سال 2011 با بکارگیری روش MAT میزان آلودگی سرمی گوسفندها، گاوها و اسب‌های منطقه ارومیه را به ترتیب 1/21، 6/1 و 11 درصد ذکر نموده­اند. البته نامبردگان در بررسی خود ذکری از دام‌های خانگی ننموده­اند تا بتوان مقایسه‌ای بین نتایج تحقیق مذکور و بررسی حاضر با توجه به قرابت جغرافیایی مناطق مورد بررسی انجام داد (Raeghi et al., 2011). همچنین در تحقیق اصغری و همکاران در سال 2013 در شیراز که به روش MAT­­ انجام گرفته، میزان شیوع سرمی توکسوپلاسماگوندی در گاو 55 درصد، در گوسفند 29/5 درصد و در بز 18/8 درصد تعیین شده­است (Asghari et al., 2013). قره‌خانی هم در سال 2014 در طی پژوهشی در استان همدان، روش الیزا را برای تشخیص آلودگی سرمی گاو و گوسفند و روش MAT را برای تشخیص آلودگی سرمی اسب و الاغ و سگ به توکسوپلاسما گوندی بکار برده­است. وی میزان آلودگی را در گاو 3/2 درصد، در گوسفند 7/9 در صد، در اسب 3/13 درصد، در الاغ  47 درصد و در سگ 7/10 در صد، در سگ‌های ولگرد 3/24 درصد و سگ‌های گله 6 درصد گزارش نموده‌است. همچنین در مطالعه نامبرده، میزان آلودگی در سگ‌های بالاتر از 2 سال بیشتر بوده و تفاوت مذکور را از لحاظ آماری معنی­دار گزارش کرده­است (Gharekhani, 2014). سرکاری و همکاران  هم در تحقیقی در سال 2017 در جنوب غرب ایران، بررسی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی را در 25 راس گراز وحشی به روش سرولوژیکی MAT انجام داده­اند و آلودگی سرمی را در 4 راس از آن­ها (16 درصد موارد) مشاهده نموده و نتیجه­گیری کرده­اند که آلودگی به توکسوپلاسما گوندی ریسک فاکتور بالایی برای آلودگی شکارچیان و مصرف کنندگان محلی گوشت گراز می‌تواند باشد (Sarkari et al., 2017).

با توجه به مطالعات قبلی انجام­شده در منطقه تبریز در مورد توکسوپلاسموزیس دام­های اهلی هم، به­نظر می‌رسد که نتایج  بررسی حاضر هماهنگی با یافته­های کلی تحقیقات در مورد توکسوپلاسموزیس در منطقه تبریز داشته باشد (12 درصد در سگ­ها و 18 درصد در گربه­ها). به­طوری­که در مطالعه‌ای که توسط هاشم‌زاده فرهنگ و همکاران در سال 1389 بر روی 186 نمونه سرم خون گوسفند و بز انجام انجام گرفته، تعداد 34 نمونه (18‌درصد) به توکسوپلاسما گوندی آلوده بودند. همچنین حدود نیمی از نمونه‌های مثبت دارای تیتر بالایی در آزمایش الایزا بودند که نشانگر حاد بودن بیماری و وجود علایم بیماری در آن‌ها است. در مطالعه مذکور آلودگی گوسفندها 6/24‌ درصد و میزان آلودگی بزها 6/10‌ درصد تعیین شده­است (Hashemzadeh Farhang et al., 2011). همچنین در مطالعه‌ای که توسط خان‌محمدی در سال 1390 انجام گرفته، شیوع سرولوژیکی آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در گوسفندهای منطقه تبریز، به­روش دای تست (Dye Test; DT) ، 8/56 درصد تخمین زده شد که با نتایج حاصله از بررسی حاضر (12 درصد در سگ­ها و 18 درصد در گربه­ها). تفاوت فاحشی دارد (Khanmohammadi et al., 2011). در مطالعه شهبازی و همکاران در سال1396، میزان آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در گوسفندان روستاهای اطراف شهر تبریز به­روش دات بلات هم 14/9 درصد ذکر شد (Shahbazi et al., 2018). نتایج بررسی حاضرکه در آن آلودگی 12 و 18 درصد به­ترتیب در سگ­ها وگربه­های تبریز مشاهده شد، با تحقیق نعمت­الهی و همکاران در سال 2013 که با استفاده از روش PCR میزان حضور ژنوم انگل توکسوپلاسما گوندی در بافت‌های جنین‌ بره­های سقط­شده اطراف تبریز را 25/6‌ درصد اعلام نموده‌اند هم مطابقت دارد (Nematollahi et al., 2013). همچنین نگارندگان در بررسی دیگر خود در سال2014 در گوسفندان منطقه به­روش ELISA­، میزان آلودگی سرمی را 98/6 درصد ذکر کرده­اند (Nematollahi et al., 2014).

در مجموع با توجه به نتایج بررسی حاضر مشخص است که خوشبختانه میزان آلودگی سرمی سگ­ها و گربه‌های خانگی شهر تبریز به آنتی­بادی­های ضد انگل توکسوپلاسما گوندی پایین می‌باشد (12 درصد در سگ­ها و 18 درصد در گربه­ها). گرچه برای اثبات دقیق­تر این موضوع احتیاج به بررسی‌های بیشتر با تعداد نمونه‌های بیشتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونه‌برداری می‌باشد. هم­چنین شایسته است که در بررسی‌های آینده، آلودگی سرمی صاحبان حیوانات خانگی نیز مورد توجه قرار گیرد تا از نحوه تبادل آلودگی بین حیوانات خانگی و صاحبان آنها اطلاعات دقیق کسب شود. در ضمن با وجود این­که نتایج تحقیق حاضر میزان آلودگی سرمی به انگل توکسوپلاسما گوندی در سگ‌ها و گربه‌های تبریز را پائین نشان می‌دهد، اما کماکان توصیه‌های بهداشتی برای دور نگه داشتن افراد در معرض خطر، توصیه می‌گردد.

سپاسگزاری

نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه تبریز به­دلیل حمایت مالی تحقیق حاضر قدردانی می­نمایند.

 

تضاد منافع

نویسندگان اعلام می­دارند که هیچ­گونه تضاد منافعی ندارند.

 

 

 

 

منابع 

·       Ahmadi, S.F., Zarifi, O., Shokrani, H. and Norozian, H. (2020). Seroprevalence and molecular study of Toxoplasma infection in domestic chickens from Khorramabad, Iran. Journal of Veterinary Research, 75(2): 130-135. [In Persian]

·       Asgari, Q., Sarkari, B., Amerinia, M., Panahi, S., Mohammadpour, I. and Sadeghi Sarvestani, A. (2013). Toxoplasma Infection in farm animals: a seroepidemiological survey in Fars's province, south of Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 6(3): 269-­272.

·        Ayinmode, A., Ishola, O. and Oderinu, T. (2013). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in dogs slaughtered for food in Southwestern Nigeria and assessment of consumer’s knowledge and behavior. Alexanderia Journal of Veterinary Sciences, 45(1):161-165.

·       Bastos, B. F., Brener, B., Gershony, L., Willi, L., Labarthe, N., Pereira, C., et al. (2014). Seroprevalence of Toxoplasma gondii and retroviral status of client-owned pet cats in Rio de Janeiro, Brazil. Revista do Instituto de Medicina Tropical de Sao Paulo, 56(3): 201-203.

·        Cong, W., Elsheikha, H. M., Zhou, N., Peng, P., Qin, S.Y., Meng, Q.F., et al. (2018). Prevalence of antibodies against Toxoplasma gondii in pets and their owners in Shandong province, Eastern China. BMC Infectious Diseases, 18(1): ­­430-435.

·       Desmonts, G. and Remington, J.S. (1980). Direct agglutination test for diagnosis of Toxoplasma infection: method for increasing sensitivity and specificity. Journal of Clinical Microbiology, 11(6): 562-568.

·       Dini, F.M., Stancampiano, L., Poglayen, G. and Galuppi, R. (2024). Risk factors for Toxoplasma gondii infection in dogs: a serological survey, Acta Veterinaria Scandinavica, 66(14): 1-7.

·        Duan, G., Tian, Y.M. and Li, B.F. (2012). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Kunming, Southwest China. Parasite & Vectors, 118(5): 118-123.

·       Dubey, J.P. (2021). Toxoplasmosis of Animals and Humans. 3rd ed.,  CRC Press, London, pp: 5-10.

·       Galat, M., Must, K., Rissanen, K. and Jokelainen, P. (2019). Comparison of a commercial modified direct agglutination test and a commercial enzyme-linked immunosorbent assay for screening for antibodies against Toxoplasma gondii in naturally exposed domestic cats. Parasitology Research, 118(8): 2437-2441.

·       Gharekhani, J. (2014). Toxoplasma gondii infection in domestic animals in Hamedan, Iran: A sero-epidemiological study. Bulletin of Veterinary Medicine, 71 (1): 68-72.

·       Haddadzadeh, H.R., Khazraiinia, P., Aslani, M., Rezaeian, M., Jamshidi, S. and Taheri, M. (2006). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in stray and household cats in Tehran. Veterinary Parasitology, 138(3): 211-216.

·       Hamidinejat, H., Mosalanejad, B., Avizeh, R., Razi Jalali, M.H, Ghorbanpour, M. and Namavari, M. (2011). Neospora caninum and Toxoplasma gondii antibody prevalence in Ahvaz feral cats, Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 4(4): 12-20.

·       Hashemzadeh Farhang, H., Nozari, N. and Moazzeni, F. (2011). Study on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep and goats of Tabriz area using the ELISA method. Veterinary Clinical Pathology, 4(1): 753-757. [InPersian]

·       Hosseini, S.A., Abediankenari, S., Amouei, A., Sarvi, S., Sharif, M., Rezaei, F.,et al.(2021). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in wild rats (Rattus rattus) in Northern Iran. Veterinary Medicine International, 27(1): 1-5. 

·       Khadem-erfan, M., Shariati, S., Faridi, A., Ghaderi, E., Javan, K. and Zamini, Gh. (2019). Prevalence of Toxoplasma gondii antibody in livestock slaughtered in Sanandaj slaughterhouse with agglutination method in 2015. Journal of Veterinary Research, 74(1):19-25. [In Persian]

·       Khanmohammadi, M., Sadaghian, M. and HashemZadeh Farhang, H. (2011). Detection of seropervalence Toxoplasma gondii antibodies in Sheep in Tabriz (East Azerbaijan Province), Northwest of Iran, during 2009-2010 by Sabin Feldman Dye Test (SFDT) and Latex Agglutination Test (LAT). Journal of Veterinary Microbiology, 7(1): 25-30. [In Persian]

·       Montazeri, M., Mikaeili Galeh, T., Moosazadeh, M., Sarvi, S., Dodangeh, S., Javidnia, J., et al. 2020). The global serological prevalence of Toxoplasma gondii in felids during the last five decades (1967-2017): a systematic review and meta-analysis. Parasite &Vectors, 13(1): 82-90.

·       Mortezapour Kouhbanani, N. and Razmi, Gh.(2020). A molecular and serological study of Toxoplasma­gondii infection in slaughtered sheep in Mashhad area. Journal of Veterinary Research, 75(4): 407-412. [In Persian]

·       Mosallanejad, B., Hamidinejat, H., Seifiabad Shapouri, M.R. and Rezaei Ghaleh, F.A. (2017). Comparison between serological and molecular tests in diagnosis of Toxoplasma gondii infection among stray cats in Ahvaz, southwestern Iran. Archives of Razi Insttitue, 72(2): 107-114.

·       Nematollahi, A., Jaafari, R., Shahbazi, P., Khoshkerdar, M., Zaboli, N. and Nouruzi, M. (2013). Survey on ovine toxoplasmosis by IFAT and double-tube nested-PCR in Tabriz, Iran.  Comparative Clinical Pathology, 23(5): 1583-1586.

·       Nematollahi, A., Shahbazi, P. and Nosrati, S. (2014). Serological survey of antibodies to Toxoplasma­gondii in sheep in North-West of Iran. International Journal of Advanced Biological Research, 2(9): 2605-2608.

·       Qian, W.F., Yan, W.C. and Wang, T.Q. (2015). Prevalence and genetic characterization of Toxoplasma­gondii in pet dogs in central China. Korean Journal of Parasitology, 53(1): 125-128.

·        Qiu, H.Y., Zhang, X.X, Jiang, J., Cai, Y., Xu, P., Zhao, Q., et al. (2020). Toxoplasma­gondii Seropositivity and associated risk factors in cats (Felis catus) in three provinces in Northeastern China from 2013 to 2019. Vector Borne Zoonotic Diseases, 20(9): 723-727.

·       Raeghi, S., Akaberi, A. and Sedeghi, S. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in sheep, cattle and horses in Urmia North-West of Iran. Iranian Journal of Parasitology, 6(4): 90-94.

·       Salehi, M. and Nezami, H. (2019). A survey of Toxoplasma gondii infection in aborted fetuses of sheep using ELISA method in different cities of North Khorasan province. Journal of Veterinary Research,74(3): 305-310. [In Persian]

·       Salman, D., Pumidonming, W., Oohashi, E. and Igarashi, M. (2018). Prevalence of Toxoplasma gondii and other intestinal parasites in cats in Tokachi sub-prefecture, Japan. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 80(6): 960-967.

·        Sarkari, B., Yaghoobi, K., Mansouri, M., Asgari, Q. and Abdolahi Khabisi, S. (2018). Basic Sciences in Seroprevalence and genotyping of Toxoplasma gondii in wild boars (Sus scrofa) from southwestern Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 10(1):1-6.

·       Sheng, Z., Jin, Y., Yao, Y.S., El-ashrams, S., Shen, J., Wang, X., et al. (2020). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Anhui province, China. Iranian Journal of Parasitology, 15(3): 446-451.

·        Shahbazi, P., Nematollahi, A., Behniafar, H., and Imani Baran, A. (2018). A survey on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep from rural areas of Tabriz by immunoblotting assay. Iranian Veterinary Journal, 13(4): 43-53.

·        Wu, S.M., Huang, S.Y., Fu, B.Q., Liu, G.U. and Chen, J.X. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma­gondii infection in pet dogs in Lanzhou, Northwest China. Parasites &Vectors, 4(64): 1-5.

·       Ybañez, R.H.D., Kyan, H. and Nishikawa, Y. (2020). Detection of antibodies against Toxoplasma gondii in cats using an immunochromatographic test based on GRA7 antigen. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 82(4): 441-445.

·       Zhu, C., Cui, L. and Zhang, L. (2012). Comparison of a commercial ELISA with the Modified Agglutination Test for detection of Toxoplasma gondii antibodies in sera of naturally infected dogs and cats. Iranian Journal of Parasitology, 7(3): 89-95.

 

 

 

 

 

245