بررسی شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای خانگی شهر تبریز به¬ روش آگلوتیناسیون تغییریافته (Modified Agglutination Test)
محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی
نگار اختیاری
1
,
احمد نعمت الهی بنابی
2
,
یاسر جعفری خطایلو
3
1 - دانش‌آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2 - استاد گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3 - دانشیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
کلید واژه: توکسوپلاسما ¬گوندی, شیوع سرمی¬, ¬ آگلوتیناسیون تغییر¬یافته¬, سگ, گربه. ,
چکیده مقاله :
توکسوپلاسما گوندی (Toxoplasma gondii) یک انگل داخل سلولی اجباری است که با آلوده کردن سلول‌های هستهدار انسان و طیف وسیعی از میزبان‌های مهره‌دار، میتواند منجر به بیماری توکسوپلاسموز شود. روشهای مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموز در انسان و حیوانات وجود دارد که روشهای سرولوژیکی و مولکولی از مهم‌ترین آنها می‌باشند. از بین روشهای سرولوژیکی، الایزا و آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته Modified Agglutination Test; MAT)) نسبت به سایر روش‌ها مناسب‌تر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی حضور آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای خانگی شهر تبریز به روش آگلوتیناسیون تغییریافته انجام گرفت. بدین منظور، تعداد 50 نمونه خون از سگهای خانگی و تعداد 50 نمونه خون از گربههای خانگی شهر تبریز اخذ و نیز مشخصات سن، جنس و نژاد آنها ثبت شد. پس از جداسازی سرمها، رقت‌های سریالی20/1 تا 320/1 از آنها، تهیه و با استفاده از تاکیزوئیتهای توکسوپلاسما گوندی، توسط آزمون MAT، تیتر آنتیبادیهای ضد انگل مذکور سنجیدهشد. تیتر آنتیبادی در رقتی برابر یا بیشتر از 20/1 نمونههای سرم، بهعنوان نمونه مثبت در نظر گرفته شد و شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگهای خانگی تبریز 12 درصد و در گربههای خانگی تبریز 18 درصد تعیین گردید. تحلیل آماری نشان داد که میزان آلودگی مذکور در سرم گربهها و سگهای خانگی تبریز با سن، جنسیت و نژاد حیوانات مورد بررسی، ارتباط معنیداری ندارد. هرچند میزان شیوع سرمی آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسماگوندی در سگها و گربههای خانگی شهر تبریز پایین ثبت شد، ولی برای اثبات دقیقتر این موضوع، احتیاج به بررسیهای بیشتر با تعداد نمونههای بالاتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونهبرداری میباشد.
In this study, 100 blood samples were taken from domestic dogs (50 samples) and domestic cats (50 samples) in Tabriz along with their age, gender and breed characteristics, and after separating the serum from the blood samples, serial dilutions from 1.20 to 1.320 was prepared and the suspension of Toxoplasma tachyzoites was tested by MAT according to the protocol. The antibody titer at a dilution equal to or greater than 1.20 was considered as a positive titer, and the criterion for positivity was to observe the formation of a net-like network at the bottom of the screen. The serum prevalence of Toxoplasma was determined to be 12% in domestic dogs of Tabriz and 18% in domestic cats of Tabriz Statistical analysis using the Mann-Whitney-U and Kruskal-Wallis methods showed that the level of Toxoplasma infection in the serum of domestic cats and dogs in Tabriz has no significant relationship with the age, gender and breed of the animals. The present study showed that the level of serum contamination of domestic dogs and cats in Tabriz with Toxoplasma antibody is low. However, to prove this issue more accurately, more investigations are needed with more samples as well as the variety of animals targeted for sampling.
• Ahmadi, S.F., Zarifi, O., Shokrani, H. and Norozian, H. (2020). Seroprevalence and molecular study of Toxoplasma infection in domestic chickens from Khorramabad, Iran. Journal of Veterinary Research, 75(2): 130-135. [In Persian]
• Asgari, Q., Sarkari, B., Amerinia, M., Panahi, S., Mohammadpour, I. and Sadeghi Sarvestani, A. (2013). Toxoplasma Infection in farm animals: a seroepidemiological survey in Fars's province, south of Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 6(3): 269-¬272.
• Ayinmode, A., Ishola, O. and Oderinu, T. (2013). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in dogs slaughtered for food in Southwestern Nigeria and assessment of consumer’s knowledge and behavior. Alexanderia Journal of Veterinary Sciences, 45(1):161-165.
• Bastos, B. F., Brener, B., Gershony, L., Willi, L., Labarthe, N., Pereira, C., et al. (2014). Seroprevalence of Toxoplasma gondii and retroviral status of client-owned pet cats in Rio de Janeiro, Brazil. Revista do Instituto de Medicina Tropical de Sao Paulo, 56(3): 201-203.
• Cong, W., Elsheikha, H. M., Zhou, N., Peng, P., Qin, S.Y., Meng, Q.F., et al. (2018). Prevalence of antibodies against Toxoplasma gondii in pets and their owners in Shandong province, Eastern China. BMC Infectious Diseases, 18(1): ¬¬430-435.
• Desmonts, G. and Remington, J.S. (1980). Direct agglutination test for diagnosis of Toxoplasma infection: method for increasing sensitivity and specificity. Journal of Clinical Microbiology, 11(6): 562-568.
• Dini, F.M., Stancampiano, L., Poglayen, G. and Galuppi, R. (2024). Risk factors for Toxoplasma gondii infection in dogs: a serological survey, Acta Veterinaria Scandinavica, 66(14): 1-7.
• Duan, G., Tian, Y.M. and Li, B.F. (2012). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Kunming, Southwest China. Parasite & Vectors, 118(5): 118-123.
• Dubey, J.P. (2021). Toxoplasmosis of Animals and Humans. 3rd ed., CRC Press, London, pp: 5-10.
• Galat, M., Must, K., Rissanen, K. and Jokelainen, P. (2019). Comparison of a commercial modified direct agglutination test and a commercial enzyme-linked immunosorbent assay for screening for antibodies against Toxoplasma gondii in naturally exposed domestic cats. Parasitology Research, 118(8): 2437-2441.
• Gharekhani, J. (2014). Toxoplasma gondii infection in domestic animals in Hamedan, Iran: A sero-epidemiological study. Bulletin of Veterinary Medicine, 71 (1): 68-72.
• Haddadzadeh, H.R., Khazraiinia, P., Aslani, M., Rezaeian, M., Jamshidi, S. and Taheri, M. (2006). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in stray and household cats in Tehran. Veterinary Parasitology, 138(3): 211-216.
• Hamidinejat, H., Mosalanejad, B., Avizeh, R., Razi Jalali, M.H, Ghorbanpour, M. and Namavari, M. (2011). Neospora caninum and Toxoplasma gondii antibody prevalence in Ahvaz feral cats, Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 4(4): 12-20.
• Hashemzadeh Farhang, H., Nozari, N. and Moazzeni, F. (2011). Study on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep and goats of Tabriz area using the ELISA method. Veterinary Clinical Pathology, 4(1): 753-757. [InPersian]
• Hosseini, S.A., Abediankenari, S., Amouei, A., Sarvi, S., Sharif, M., Rezaei, F.,et al.(2021). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in wild rats (Rattus rattus) in Northern Iran. Veterinary Medicine International, 27(1): 1-5.
• Khadem-erfan, M., Shariati, S., Faridi, A., Ghaderi, E., Javan, K. and Zamini, Gh. (2019). Prevalence of Toxoplasma gondii antibody in livestock slaughtered in Sanandaj slaughterhouse with agglutination method in 2015. Journal of Veterinary Research, 74(1):19-25. [In Persian]
• Khanmohammadi, M., Sadaghian, M. and HashemZadeh Farhang, H. (2011). Detection of seropervalence Toxoplasma gondii antibodies in Sheep in Tabriz (East Azerbaijan Province), Northwest of Iran, during 2009-2010 by Sabin Feldman Dye Test (SFDT) and Latex Agglutination Test (LAT). Journal of Veterinary Microbiology, 7(1): 25-30. [In Persian]
• Montazeri, M., Mikaeili Galeh, T., Moosazadeh, M., Sarvi, S., Dodangeh, S., Javidnia, J., et al. 2020). The global serological prevalence of Toxoplasma gondii in felids during the last five decades (1967-2017): a systematic review and meta-analysis. Parasite &Vectors, 13(1): 82-90.
• Mortezapour Kouhbanani, N. and Razmi, Gh.(2020). A molecular and serological study of Toxoplasma¬gondii infection in slaughtered sheep in Mashhad area. Journal of Veterinary Research, 75(4): 407-412. [In Persian]
• Mosallanejad, B., Hamidinejat, H., Seifiabad Shapouri, M.R. and Rezaei Ghaleh, F.A. (2017). Comparison between serological and molecular tests in diagnosis of Toxoplasma gondii infection among stray cats in Ahvaz, southwestern Iran. Archives of Razi Insttitue, 72(2): 107-114.
• Nematollahi, A., Jaafari, R., Shahbazi, P., Khoshkerdar, M., Zaboli, N. and Nouruzi, M. (2013). Survey on ovine toxoplasmosis by IFAT and double-tube nested-PCR in Tabriz, Iran. Comparative Clinical Pathology, 23(5): 1583-1586.
• Nematollahi, A., Shahbazi, P. and Nosrati, S. (2014). Serological survey of antibodies to Toxoplasma¬gondii in sheep in North-West of Iran. International Journal of Advanced Biological Research, 2(9): 2605-2608.
• Qian, W.F., Yan, W.C. and Wang, T.Q. (2015). Prevalence and genetic characterization of Toxoplasma¬gondii in pet dogs in central China. Korean Journal of Parasitology, 53(1): 125-128.
• Qiu, H.Y., Zhang, X.X, Jiang, J., Cai, Y., Xu, P., Zhao, Q., et al. (2020). Toxoplasma¬gondii Seropositivity and associated risk factors in cats (Felis catus) in three provinces in Northeastern China from 2013 to 2019. Vector Borne Zoonotic Diseases, 20(9): 723-727.
• Raeghi, S., Akaberi, A. and Sedeghi, S. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in sheep, cattle and horses in Urmia North-West of Iran. Iranian Journal of Parasitology, 6(4): 90-94.
• Salehi, M. and Nezami, H. (2019). A survey of Toxoplasma gondii infection in aborted fetuses of sheep using ELISA method in different cities of North Khorasan province. Journal of Veterinary Research,74(3): 305-310. [In Persian]
• Salman, D., Pumidonming, W., Oohashi, E. and Igarashi, M. (2018). Prevalence of Toxoplasma gondii and other intestinal parasites in cats in Tokachi sub-prefecture, Japan. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 80(6): 960-967.
• Sarkari, B., Yaghoobi, K., Mansouri, M., Asgari, Q. and Abdolahi Khabisi, S. (2018). Basic Sciences in Seroprevalence and genotyping of Toxoplasma gondii in wild boars (Sus scrofa) from southwestern Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 10(1):1-6.
• Sheng, Z., Jin, Y., Yao, Y.S., El-ashrams, S., Shen, J., Wang, X., et al. (2020). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Anhui province, China. Iranian Journal of Parasitology, 15(3): 446-451.
• Shahbazi, P., Nematollahi, A., Behniafar, H., and Imani Baran, A. (2018). A survey on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep from rural areas of Tabriz by immunoblotting assay. Iranian Veterinary Journal, 13(4): 43-53.
• Wu, S.M., Huang, S.Y., Fu, B.Q., Liu, G.U. and Chen, J.X. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma¬gondii infection in pet dogs in Lanzhou, Northwest China. Parasites &Vectors, 4(64): 1-5.
• Ybañez, R.H.D., Kyan, H. and Nishikawa, Y. (2020). Detection of antibodies against Toxoplasma gondii in cats using an immunochromatographic test based on GRA7 antigen. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 82(4): 441-445.
• Zhu, C., Cui, L. and Zhang, L. (2012). Comparison of a commercial ELISA with the Modified Agglutination Test for detection of Toxoplasma gondii antibodies in sera of naturally infected dogs and cats. Iranian Journal of Parasitology, 7(3): 89-95.
آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی دوره 18، شماره 3، پیاپی 71، پاییز 1403، صفحات: 257-245
"مقاله پژوهشی" DOI: 10.71499/jvcp.2024.4011454
بررسی شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای خانگی
شهر تبریز به روش آگلوتیناسیون تغییریافته (Modified Agglutination Test)
نگار اختیاری1، احمد نعمتالهی2*، یاسر جعفری3
1- دانش‌آموخته دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
2- استاد گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
3-دانشیار گروه پاتوبیولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.
*نویسنده مسئول مکاتبات: anemat@tabrizu.ac.ir
(دریافت مقاله: 11/2/1403 پذیرش مقاله: 25/6/1403)
چکیده
توکسوپلاسما گوندی (Toxoplasma gondii) یک انگل داخل سلولی اجباری است که با آلوده کردن سلول‌های هستهدار انسان و طیف وسیعی از میزبان‌های مهره‌دار، میتواند منجر به بیماری توکسوپلاسموز شود. روشهای مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموز در انسان و حیوانات وجود دارد که روشهای سرولوژیکی و مولکولی از مهم‌ترین آنها می‌باشند. از بین روشهای سرولوژیکی، الایزا و آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته Modified Agglutination Test; MAT)) نسبت به سایر روش‌ها مناسب‌تر است. مطالعه حاضر با هدف بررسی حضور آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای خانگی شهر تبریز به روش آگلوتیناسیون تغییریافته انجام گرفت. بدین منظور، تعداد 50 نمونه خون از سگهای خانگی و تعداد 50 نمونه خون از گربههای خانگی شهر تبریز اخذ و نیز مشخصات سن، جنس و نژاد آنها ثبت شد. پس از جداسازی سرمها، رقت‌های سریالی20/1 تا 320/1 از آنها، تهیه و با استفاده از تاکیزوئیتهای توکسوپلاسما گوندی، توسط آزمون MAT، تیتر آنتیبادیهای ضد انگل مذکور سنجیدهشد. تیتر آنتیبادی در رقتی برابر یا بیشتر از 20/1 نمونههای سرم، بهعنوان نمونه مثبت در نظر گرفته شد و شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگهای خانگی تبریز 12 درصد و در گربههای خانگی تبریز 18 درصد تعیین گردید. تحلیل آماری نشان داد که میزان آلودگی مذکور در سرم گربهها و سگهای خانگی تبریز با سن، جنسیت و نژاد حیوانات مورد بررسی، ارتباط معنیداری ندارد. هرچند میزان شیوع سرمی آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسماگوندی در سگها و گربههای خانگی شهر تبریز پایین ثبت شد، ولی برای اثبات دقیقتر این موضوع، احتیاج به بررسیهای بیشتر با تعداد نمونههای بالاتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونهبرداری میباشد.
کلیدواژهها: توکسوپلاسما گوندی، شیوع سرمی، آگلوتیناسیون تغییریافته، سگ، گربه.
مقدمه
توکسوپلاسموزیس، بیماری مشترک بین انسان و حیوانات میباشد که توسط تکیاخته توکسوپلاسماگوندی (Toxoplasma gondii) ایجاد می‌شود که بین گربه بهعنوان میزبان نهایی و مهره‌داران خونگرم بهعنوان میزبانان واسط جابجا شده و میتواند عوارض بسیار مهمی در انسان و پستانداران دیگر ایجاد کند. انسان و میزبان‌های واسط دیگر با خوردن گوشت‌های نیمپز آلوده به کیست این انگل و همچنین خوردن غذا و آب آشامیدنی آلوده به اووسیستهای این انگل (دفعشده توسط گربه) مبتلا به توکسوپلاسموزیس می‌شوند. همچنین انگل مذکور میتواند بهصورت مادرزادی منتقل شود و باعث ایجاد آنسفالیت توکسوپلاسمایی، کوری، سقط جنین، ناهنجاری جنینی و حتی مرگ جنین در انسان و گوسفند شود. از آنجایی که توکسوپلاسما گوندی یک پاتوژن فرصتطلب میباشد، باعث مرگ‌ومیر در بیماران مربوط به نقص سیستم ایمنی از قبیل ایدز هم میگردد (Dubey, 2021). نقش مهم سگ هم در سیر تکاملی انگل فوق، بهعلت میزبان واسط عمل کردن آن میباشد. مشخص شده که سگ قادر به انتقال اووسیستهای توکسوپلاسما گوندی بهصورت مکانیکی به انسان میباشد. بنابر این آلودگی سگها میتواند به عنوان نشانگر حیاتی غیرمستقیم برای آلودگی محیط زندگی انسان به اووسیستهای انگل مذکور باشد (Salman et al., 2018).
روشهای مختلفی برای تشخیص توکسوپلاسموزیس در انسان و حیوانات مطرح است که از آن جمله می‌توان به روشهای سرولوژیکی و روشهای مولکولی اشاره کرد. هنگامی که یک شخص برای اولین بار در معرض توکسوپلاسما گوندی قرار میگیرد، ایمونوگلوبولین G (IgG) بهمقدار قابل اندازهگیری در خون برای بقیه عمر وجود خواهد داشت که اندازهگیری آن برای بررسی میزان شیوع آلودگی به انگل مذکور مناسب است (Salehi and Nezami, 2019). در بین روشهای سرولوژیک، روش الایزا و آزمون آگلوتیناسیون تغییریافته (Modified Agglutination Test; MAT) مناسب‌تر از روشهای دیگر می‌باشند و در حیواناتی مثل گوسفند، بز، گاو و خوک انجام شده‌اند. در واقع در روش MAT، تاکیزوئیتهای توکسوپلاسما گوندی در فرمالین فیکس می‌شوند تا آنتیبادیهای کلاس IgG را که به‌وسیله سیستم ایمنی میزبان تولید شده‌اند، تشخیص دهد. البته هر دو آزمون مذکور دارای ویژگی و حساسیت نسبتاً بالایی هستند، اما حساسیت MAT بیشتر از الایزا است و در حدود 9/82 درصد برای تشخیص توکسوپلاسما گوندی محاسبه شدهاست و ویژگی آن نیز 29/90 درصد میباشد. برتری دیگر MAT نسبت به الایزا قابلیت استفاده آن برای تمامی گونه‌ها است، اما در الایزا بهدلیل نیاز به گونژوگه اختصاصی، آزمایش هر بار برای یک گونه قابل انجام است. همچنین از لحاظ مقرون به صرفه بودن، زمان لازم برای انجام آزمایش و ساده بودن آن، روش MAT نسبت به الایزا برتری دارد (Ybanez et al., 2020).
در راستای مطالب بالا، در سالهای اخیر تحقیقات مختلفی در مورد شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در انسان و حیوانات مزرعه، در ایران و جهان انجام یافته‌است (Shahbazi et al., 2018; Galat et al., 2019; Qui et al., 2019; Ahmadi et al., 2020; Montazeri et al., 2020; Mortezapour et al., 2020).
در حال حاضر با توجه به گرایش به نگهداری حیوانات خانگی از قبیل سگ و گربه و با توجه بهاینکه احتمال انتقال بیماری از حیوانات مذکور به صاحبان حیوانات خانگی و در مجموع بسط آلودگی در جوامع انسانی وجود دارد، ضرورت بررسی در مورد شیوع سرمی این بیماری احساس‌میشد. لذا، تحقیق حاضر جهت بررسی شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای خانگی شهرستان تبریز با روش آگلوتیناسیون اصلاح شده انجام گردید.
مواد و روش‌ها
-نمونهبرداری و تهیه سرم خون
بررسی حاضر از نوع مقطعی (Cross-sectional) در فاصله زمانی تابستان 1401-1400 در درمانگاه‌های دامهای کوچک بخش خصوصی شهرستان تبریز انجام پذیرفت. بدین منظور بعد ازتکمیل کردن پرسشنامه مربوط به حیوان و ثبت مشخصاتی از قبیل سن، جنسیت و نژاد حیوان، تعداد 100 نمونه خونی (50 نمونه از سگهای خانگی و 50 نمونه از گربههای خانگی) از ورید سفالیک (صافن) با اخذ مجوز از صاحبان سگها و گربههای ارجاعی گرفته شد و بعد از تهیه سرم از هر نمونه خون، تا زمان آزمایش در دمای منهای 20 درجه سلسیوس نگهداری شدند.
-آمادهسازی آنتیژن اختصاصی لازم (استریلیزاسیون و فرمالینهکردن تاکیزوایت)
در تحقیق حاضر، آمادهسازی آنتیژن توکسوپلاسما گوندی بر اساس روش توصیفشده توسط دسمونتس و رمینگتون انجام پذیرفت (Desmonts and Remington,1980). بدین منظور ابتدا تعداد 104 × 3 تاکیزوایت سویه RH توکسوپلاسما گوندی تهیه شده از دانشگاه علوم پزشکی تبریز با استفاده از لام هموسیتومتر نئوبار(محصول شرکت تجهیزآزما، تهران) شمارش شده و از طریق صفاقی به 5 سر موش سفید آزمایشگاهی به صورت داخل صفاقی تلقیح شد و بعد از 5 روز موشهای مذکور با استفاده از اتر(شرکت تجهیز آزما، تهران) و به روش اخلاقی (با کد اخلاق IR.TABRIZU.REC.1402.129) کشته شدند. در ادامه و بعد از باز نمودن شکم موشها با استفاده از سرنگ، مایع صفاقی هر موش جداگانه آسپیره گردید. تاکی‌زوایت‌های موجود در مایع آسپیرهشده با استفاده از محلول استریل فسفات بافر (2/7 pH=) حاوی مخلوط پنیسیلین و استرپتومایسین (پنیسیلین به مقدار ۱۰۰واحد بینالمللی در میلیلیتر و استرپتومایسین به مقدار ۱۰۰ میکروگرم در میلیلیتر) (شرکت دارویی سبحان، تهران) رقیق شدند. در ادامه عمل سانتریفیوژ با 2000 دور در دقیقه بهمدت 10 دقیقه انجام شد و بعد از دور ریختن مایع رویی تاکیزوایت‌ها، در فرمالین 2درصد بهمدت یک شبانهروز و در دمای آزمایشگاه نگهداری شدند. روز بعد، محلول رسوبی حاصله، جهت فرمالین‌زدایی، سه مرتبه با محلول محلول استریل فسفات بافر استریل شسته شد. لازم به ذکر است که برای تهیه بافر قلیایی، 5/3 گرم کلرید سدیم، 54/1 گرم اسید بوریک و 2 گرم سرم آلبومین گاوی در450 میلیلیتر آب دیونیزه حل شد. سپس 12 میلیلیتر سود 1 نرمال به محلول مذکور اضافه شد و pH آن به 95/8 و حجم نهائی آن به 500 میلیلیتر رسانده شد و در دمای 25 درجه سلسیوس نگهداری گردید. در نهایت آنتی‌ژن‌های فرمالینزداییشده با محلول بافر قلیایی رقیق شد تا غلظت نهایی آن به میزان 107×1 تاکیزوایت در هر میلیلیتر محلول حاصله باشد (Amouei et al., 2022).
-آمادهسازی نمونههای سرمی و نحوه انجام آزمایش آگلوتیناسیون تغییریافته (MAT)
ابتدا از نمونههای سرمی بعد از دفریزشدن در دمای آزمایشگاه، توسط محلول استریل فسفات بافر استریل (2/7 pH=)، رقت‌های سریالی از 10/1، 20/1 ،40/1 تا 320/1 در چاهک‌های Uشکل میکروپلیت 96 خانه، تهیه شد (50 میکرولیتر در هر چاهک). سپس 50 میکرولیتر از آنتیژن اختصاصی تهیهشده در مرحله قبل، به هر چاهک افزوده شد. نهایتاً 20 میکرولیتر از ماده 2-مرکاپتوائانل (2-ME) 2/0 مولار (14 میلیلیتر در لیتر) به هر چاهک افزوده شد تا آنتیبادیهای کلاس IgM، غیرفعال شوند. میکروپلیت مذکور به مدت 5 دقیقه بر روی روتاتور صفحهای قرار دادهشد تا محتویات چاهکها کاملاً مخلوط شوند. سپس میکروپلیت بهمدت یک شبانهروز در دمای 22 درجه سلسیوس گذاشته شد. بعد از 24 ساعت، تغییرات حاصله درچاهک‌ها، بر روی زمینه سیاه بررسی و قرائت شد (شکل 1). تیتر آنتیبادی در رقت برابر یا بیشتر از 20/1 بهعنوان تیتر مثبت (جواب مثبت) در نظر گرفته شد. لازم به ذکر است که در زمان قرائت، معیار مثبت بودن تشکیل شبکه توری مانند در ته چاهک‌های U شکل بود به‌طوری که در نمونههای منفی حالت دکمه‌ای در ته پلیت تشکیل می‌شد. آخرین چاهکی که آگلوتیناسیون را نشان داد بهعنوان تیتر سرم مثبت در نظر گرفته شد. در طی آزمایش هم آب مقطر استریل به عنوان کنترل منفی و سرم حاوی آنتیبادیهای اختصاصی ضد انگل توکسوپلاسماگوندی به عنوان کنترل مثبت در نظر گرفته شد.
شکل1- نمائی از موارد مثبت و منفی مشاهدهشده درون جاهکهای U شکل میکروپلیت 96 خانه در آزمایش MAT.
NC: Negative Control و PC: Positive Control
-تحلیل آماری دادهها: نتایج حاصله از تحقیق حاضر با استفاده از نرم افزار آماری SPSS_Ver26 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اثر سن، نژاد و جنسیت حیوانات بر میزان آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی از طریق آزمونهای Mann-Whitney-U و Kruskal-Wallis-H بررسی شد و مقادیر 05/0p< معنیدار در نظر گرفته‌شد.
یافتهها
- نتایج بررسیهای مربوط به سگها
پس از انجام آزمون سرولوژیکی آگلوتیناسیون تغییریافته مشخص شد که از مجموع 50 نمونه خون مربوط به سگهای خانگی شهر تبریز، در 6 مورد (12 درصد) شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی مثبت بود. همچنین از میان 30 نمونه خون مربوط به جنس نر و 20 نمونه خون مربوط به جنس ماده، میزان آلودگی مذکور در نرها، 4 مورد (3/13 درصد) و میزان آلودگی در مادهها، 2 مورد (10 درصد) ثبت شد. همچنین توزیع میزان آلودگی فوق بر اساس مقاطع سنی مختلف سگها (5-1 ساله) در جدول 1 نشان داده شدهاست که ملاحظه میگردد که میزان آلودگی در سنین بین 4-3 سال بیش از مقاطع سنی دیگر میباشد.
جدول 1- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به سن سگهای بررسیشده
تعداد نمونه بررسیشده | تعداد نمونه مثبت | درصد نسبی جواب مثبت | |
1-0 ساله | 11 | 1 | 09/9 |
1<سن≤2 | 12 | 1 | 3/8 |
2<سن≤3 | 11 | 1 | 09/9 |
3<سن≤4 | 14 | 3 | 4/21 |
4<سن≤5 | 2 | 0 | 0 |
جمع کل | 50 | 6 | 12 |
توزیع میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی در بین نژادهای مختلف سگها هم در نمودار 1 ارائه شدهاست. همانطور که مشخص است میزان آلودگی در نژاد تریر بیش از نژادهای دیگر میباشد. لازم به ذکر است که نمونههای خونی اخذشده از سگهای خانگی شهر تبریز، مربوط به سگهای نژادهای مخلوط، شیتزو، سرابی، تریر، پامرانین، اشپیتز، گلدن رتریور، پودل، چاوچاو و بولداگ بود.
نمودار1- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به نژاد سگهای بررسیشده
اما لازم به ذکر است که با توجه به نتایج آزمونهای آماری استفادهشده، مشخص گردید که رابطه معنیداری بین میزان آلودگی سگهای خانگی شهر تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی و جنسیت، نژاد و سن سگها وجود ندارد.
- نتایج بررسیهای مربوط به گربهها
پس از انجام آزمون سرولوژیکی آگلوتیناسیون تغییریافته مشخص شد که از مجموع 50 نمونه خون مربوط به گربههای خانگی شهر تبریز، در 9 مورد (18 درصد) شیوع سرمی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی مثبت بود. همچنین از میان 27 نمونه خون مربوط به جنس نر و 23 نمونه خون مربوط به جنس ماده، میزان آلودگی در نرها 4 مورد (8/14 درصد) و میزان آلودگی مادهها 5 مورد (7/21 درصد) بود.
همچنین توزیع میزان آلودگی مذکور بر اساس مقاطع سنی مختلف گربهها (4-1 ساله) در جدول 2 ارائهشدهاست. مشاهده میگردد که میزان آلودگی در سنین بین 4-3 سال بیش از مقاطع سنی دیگر میباشد.
جدول 2- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به سن گربههای بررسیشده
سن گربه | تعداد نمونه بررسی شده | تعداد نمونه مثبت | درصدنسبی جواب مثبت |
1-0 ساله | 11 | 2 | 18/18 |
1<سن≤2 | 14 | 1 | 14/7 |
2<سن≤3 | 13 | 1 | 69/7 |
3<سن≤4 | 12 | 5 | 6/41 |
همچنین با توجه به این که در بین گربههای خانگی بررسیشده در تحقیق حاضر، نژادهای پرشین، اسکاتیش و DSH (Domestic Short Hair) وجود داشت، لذا توزیع میزان آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در بین نژادهای مختلف گربهها هم در نمودار 2 نشان داده‌شدهاست. ملاحظه میگردد که آلودگی در نژاد پرشین بیش از نژادهای دیگر میباشد.
نمودار2- مقایسه آلودگی به توکسوپلاسما گوندی توسط روش سرولوژیکی MAT با توجه به نژاد گربههای بررسیشده
همچنین با توجه به نتایج آزمونهای آماری استفادهشده، رابطه معنیداری بین میزان آلودگی گربههای خانگی شهر تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی و جنسیت، نژاد و سن آنها وجود نداشت.
بحث و نتیجهگیری
در طی بررسی حاضر مشخص شد که در 12 درصد از سگهای خانگی و 18 درصد از گربههای خانگی شهر تبریز، آلودگی سرمی نسبت به توکسوپلاسما گوندی مثبت میباشد که آلودگی سگهای نژاد تریر نسبت به نژادهای دیگر سگها بیشتر بود. احتمالاً این نتیجه با توجه به کثرت تعداد نمونههای خونی بررسیشده از این نژاد نسبت به نمونههای نژادهای دیگر، طبیعی میباشد. همچنین آلودگی در جنسیت نر و بازه سنی 4-3 سال بیشتر بود. اما آنالیز آماری نشان داد که میزان آلودگی ارتباط معنیداری با سن، جنسیت و نژاد سگهای مورد بررسی نداشت.
از طرف دیگر در مورد آلودگی سرمی گربههای خانگی شهر تبریز هم به انگل توکسوپلاسما گوندی، نتایج پژوهش حاضر نشان داد که آلودگی مذکور در نژاد پرشین و گربههای ماده و بازه سنی 4-3 سال بیش از دیگران میباشد. اما آنالیز آماری بازهم نشان داد که میزان آلودگی فوق هم ارتباط معنیداری با سن، جنسیت و نژاد گربههای مورد بررسی ندارد.
در ارتباط با اهداف تحقیق حاضر، مطالعات زیادی در نقاط مختلف دنیا، مخصوصا کشور چین به منظور تعیین میزان آلودگی سگها و گربهها به انگل توکسوپلاسما گوندی به روش MAT و عوامل دخیل در آن انجام گرفتهاست. بهطوریکه در شمالغرب چین، وو و همکاران در سال 2011، آلودگی سرمی به آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی را با انجام MAT، در مورد نمونههای 259 قلاده سگ خانگی به‌میزان81/10 درصد ذکر نمودهاند. نامبردگان نیز مشابه تحقیق حاضر، رقت 20/1 را به عنوان Cut-off جهت بررسی تیتر سرمی در نظر گرفته بودند. همچنین میزان آلودگی در سگهای با سن بالاتر از 3 سال را بیش از سنین دیگر ثبت کردهاند و نامبردگان نیز مشابه پژوهش حاضر، اعلام نمودهاند که تفاوت مذکور از نظر آماری معنیدار نبودهاست و همچنین آلودگی مذکور رابطه معنیداری با جنسیت سگهای مورد بررسی هم نداشتهاست (Wu et al., 2011). دووان و همکاران هم در طی تحقیق در سال 2012 که در ناحیه کومینگ در قسمت جنوب غربی کشور چین به روشMAT انجام شده، میزان سرمی آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی در سگهای خانگی را 6/21 در صد گزارش نمودهاند (Duan et al., 2012). زو و همکاران هم در شهر پکن کشور چین، مقایسه‌ای بین روشهای ELISA و MAT برای تشخیص شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در سگها و گربههای خانگی را انجام داده و در طی آن میزان آلودگی را 1/24 درصد در گربهها بهروشMAT و 4/24 درصد بهروش ELISA و در سگها آلودگی مذکور را بهروشهای MAT و ELISA به ترتیب 7/34 و 22 درصد تعیین نمودند (Zhu et al., 2012). آینیمود و همکاران در سال 2015 در شمالغرب نیجریه شیوع سرمی توکسوپلاسما گوندی را در نمونههای مربوط به تعداد 278 قلاده از سگهای کشتارگاهی که برای تغذیه انسان ذبح می‌شوند به روش MAT مورد آزمایش قرار داده و آلودگی مذکور را در 8/19 درصد تشخیص دادند و همانند مطالعه حاضر، نامبردگان نیز هیچگونه وابستگی بین سن و جنسیت سگهای مورد مطالعه و میزان آلودگی پیدا نکردند (Aynimode et al., 2013). باستوس و همکاران نیز در طی پژوهشی در سال 2014 در کشور برزیل که به روش MAT انجام شده، میزان آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی را در گربههای ولگرد 6/5 درصد تعیین کردهاند (Bastos et al., 2014). قانی و همکاران هم در مرکز چین، میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی را در سگهای خانگی به روش هماگلوتیناسیون غیرمستقیم (Indirect haemagglutination; IHA) ،24 درصد ذکر نمودند (Qani et al., 2015). کونگ و همکاران نیز میزان آنتیبادی بر علیه انگل توکسوپلاسما گوندی در گربههای خانگی و صاحبان آنها را در استان شاندونگ کشور چین را بهروش MAT، بهترتیب 67/21 و 56/15 درصد تعیین و میزان نسبتاً بالای آن در این دو گروه را فاکتور خطری برای بهداشت آن منطقه گزارش نمودهاند (Cong et al., 2018). همچنین شنگ و همکاران در سال 2020 در استان آنهوی کشور چین، روش سرولوژیکی MAT را در مورد 468 قلاده سگ خانگی بکار برده و میزان آلودگی سرمی به توکسوپلاسما گوندی را 6/18 درصد تعیین نمودند (Sheng et al., 2020).
مقایسه نتایج حاصله از بررسی حاضر با مطالعات انجامیافته در جهان نشانگر آن است که میزان آلودگی سرمی سگها و گربههای خانگی تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی پایین میباشد (12 درصد در سگها و 18 درصد در گربهها). شاید یکی از علل تفاوت در میزان مقادیر گزارش شده مربوط به تفاوت در تعداد نمونههای اخذ شده باشد. اصولاً در طی بررسی حاضر به علل مختلف صاحبان سگها و مخصوصاً گربههای خانگی، رغبتی برای خونگیری از حیوانشان نشان نمی‌دادند و این امر کار را برای بسط تعداد نمونه‌ها محدود می‌کرد. البته عواملی مانند گرانبها بودن دام‌ها و عوامل اجتماعی را نیز باید مزید بر علت دانست.
از طرف دیگر در ایران نیز میزان مطالعات انجام یافته در سگها و گربهها اعم از خانگی و ولگرد جهت تعیین میزان آنتیبادیهای ضد توکسوپلاسما گوندی بسیار کم میباشد. طبق بررسیهای انجام گرفته در طی تحقیق حاضر جهت تدوین قسمت بحث، به احتمال بسیار زیاد، پژوهش حاضر اولین بررسی جهت تعیین سرولوژیک آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای منطقه شهرستان تبریز میباشد. در این خصوص، شیوع سرمی توکسوپلاسموزیس در سگهای خانگی و ولگرد اطراف تهران 21 درصد اعلام شده و بین جنسیت سگها تفاوتی از لحاظ میزان آلودگی مشاهده نشدهاست (Haddadzadeh et al., 2006). حمیدی نجات و همکاران هم در سال2011 در طی بررسی خود شیوع میزان آنتیبادی بر علیه نئوسپورا و توکسوپلاسما گوندی را به روش MAT بهطور همزمان در سگهای ولگرد اهواز بهترتیب 54 و 19 درصد ذکر کردهاند (Hamidinejat et al., 2011). همچنین در اهواز مقایسه‌ای بین روشهای سرولوژیک ELISA و MAT و روش PCR برای تشخیص توکسوپلاسموزیس در گربههای ولگرد انجام شده و میزان آلودگی با این روش‌ها را بهترتیب 30، 39 و 8 درصد اعلام نمودهاند (Mosallanegad et al., 2017).
مقایسه نتایج حاصل از بررسی حاضر با بررسیهای انجامیافته در ایران نشان می‌دهد که میزان آلودگی سگها و گربههای خانگی در تبریز به انگل توکسوپلاسما گوندی نسبت به مناطقی مثل اهواز و تهران کمتر میباشد. این تفاوت علاوه بر تفاوت شرایط اکولوژیکی و جغرافیایی، میتواند مربوط به تعداد نمونههای گرفته شده و محیط زندگی حیوانات مورد بررسی باشد. با توجه به سطح بهداشت بالای سگها و گربههای خانگی نسبت به سگها و گربههای ولگرد تفاوت در میزان آلودگی قابل توجیه میباشد. اما از بابت عدم وابستگی میزان آلودگی به توکسوپلاسما گوندی و متغیرهایی مانند جنسیت و سن حیوانات مورد بررسی، همخوانی بین بررسی حاضر و مطالعات ذکر شده وجود دارد. البته کاربرد روش MAT برای تشخیص آلودگی سرمی حیوانات به توکسوپلاسموزیس محدود به حیوانات خانگی نبوده و مطالعات مختلفی در ایران در مورد کاربرد این روش در تشخیص آلودگی طیف وسیعای از دامهای اهلی وجود دارد. بهطوریکه رائقی و همکاران در سال 2011 با بکارگیری روش MAT میزان آلودگی سرمی گوسفندها، گاوها و اسب‌های منطقه ارومیه را به ترتیب 1/21، 6/1 و 11 درصد ذکر نمودهاند. البته نامبردگان در بررسی خود ذکری از دامهای خانگی ننمودهاند تا بتوان مقایسه‌ای بین نتایج تحقیق مذکور و بررسی حاضر با توجه به قرابت جغرافیایی مناطق مورد بررسی انجام داد (Raeghi et al., 2011). همچنین در تحقیق اصغری و همکاران در سال 2013 در شیراز که به روش MAT انجام گرفته، میزان شیوع سرمی توکسوپلاسماگوندی در گاو 55 درصد، در گوسفند 29/5 درصد و در بز 18/8 درصد تعیین شدهاست (Asghari et al., 2013). قره‌خانی هم در سال 2014 در طی پژوهشی در استان همدان، روش الیزا را برای تشخیص آلودگی سرمی گاو و گوسفند و روش MAT را برای تشخیص آلودگی سرمی اسب و الاغ و سگ به توکسوپلاسما گوندی بکار بردهاست. وی میزان آلودگی را در گاو 3/2 درصد، در گوسفند 7/9 در صد، در اسب 3/13 درصد، در الاغ 47 درصد و در سگ 7/10 در صد، در سگهای ولگرد 3/24 درصد و سگهای گله 6 درصد گزارش نموده‌است. همچنین در مطالعه نامبرده، میزان آلودگی در سگهای بالاتر از 2 سال بیشتر بوده و تفاوت مذکور را از لحاظ آماری معنیدار گزارش کردهاست (Gharekhani, 2014). سرکاری و همکاران هم در تحقیقی در سال 2017 در جنوب غرب ایران، بررسی آلودگی به توکسوپلاسما گوندی را در 25 راس گراز وحشی به روش سرولوژیکی MAT انجام دادهاند و آلودگی سرمی را در 4 راس از آنها (16 درصد موارد) مشاهده نموده و نتیجهگیری کردهاند که آلودگی به توکسوپلاسما گوندی ریسک فاکتور بالایی برای آلودگی شکارچیان و مصرف کنندگان محلی گوشت گراز میتواند باشد (Sarkari et al., 2017).
با توجه به مطالعات قبلی انجامشده در منطقه تبریز در مورد توکسوپلاسموزیس دامهای اهلی هم، بهنظر می‌رسد که نتایج بررسی حاضر هماهنگی با یافتههای کلی تحقیقات در مورد توکسوپلاسموزیس در منطقه تبریز داشته باشد (12 درصد در سگها و 18 درصد در گربهها). بهطوریکه در مطالعه‌ای که توسط هاشم‌زاده فرهنگ و همکاران در سال 1389 بر روی 186 نمونه سرم خون گوسفند و بز انجام انجام گرفته، تعداد 34 نمونه (18درصد) به توکسوپلاسما گوندی آلوده بودند. همچنین حدود نیمی از نمونههای مثبت دارای تیتر بالایی در آزمایش الایزا بودند که نشانگر حاد بودن بیماری و وجود علایم بیماری در آنها است. در مطالعه مذکور آلودگی گوسفندها 6/24 درصد و میزان آلودگی بزها 6/10 درصد تعیین شدهاست (Hashemzadeh Farhang et al., 2011). همچنین در مطالعه‌ای که توسط خان‌محمدی در سال 1390 انجام گرفته، شیوع سرولوژیکی آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در گوسفندهای منطقه تبریز، بهروش دای تست (Dye Test; DT) ، 8/56 درصد تخمین زده شد که با نتایج حاصله از بررسی حاضر (12 درصد در سگها و 18 درصد در گربهها). تفاوت فاحشی دارد (Khanmohammadi et al., 2011). در مطالعه شهبازی و همکاران در سال1396، میزان آلودگی به انگل توکسوپلاسما گوندی در گوسفندان روستاهای اطراف شهر تبریز بهروش دات بلات هم 14/9 درصد ذکر شد (Shahbazi et al., 2018). نتایج بررسی حاضرکه در آن آلودگی 12 و 18 درصد بهترتیب در سگها وگربههای تبریز مشاهده شد، با تحقیق نعمتالهی و همکاران در سال 2013 که با استفاده از روش PCR میزان حضور ژنوم انگل توکسوپلاسما گوندی در بافت‌های جنین برههای سقطشده اطراف تبریز را 25/6 درصد اعلام نمودهاند هم مطابقت دارد (Nematollahi et al., 2013). همچنین نگارندگان در بررسی دیگر خود در سال2014 در گوسفندان منطقه بهروش ELISA، میزان آلودگی سرمی را 98/6 درصد ذکر کردهاند (Nematollahi et al., 2014).
در مجموع با توجه به نتایج بررسی حاضر مشخص است که خوشبختانه میزان آلودگی سرمی سگها و گربههای خانگی شهر تبریز به آنتیبادیهای ضد انگل توکسوپلاسما گوندی پایین میباشد (12 درصد در سگها و 18 درصد در گربهها). گرچه برای اثبات دقیقتر این موضوع احتیاج به بررسیهای بیشتر با تعداد نمونههای بیشتر و همچنین توجه به تنوع حیوانات مورد هدف نمونهبرداری میباشد. همچنین شایسته است که در بررسیهای آینده، آلودگی سرمی صاحبان حیوانات خانگی نیز مورد توجه قرار گیرد تا از نحوه تبادل آلودگی بین حیوانات خانگی و صاحبان آنها اطلاعات دقیق کسب شود. در ضمن با وجود اینکه نتایج تحقیق حاضر میزان آلودگی سرمی به انگل توکسوپلاسما گوندی در سگها و گربههای تبریز را پائین نشان می‌دهد، اما کماکان توصیه‌های بهداشتی برای دور نگه داشتن افراد در معرض خطر، توصیه میگردد.
سپاسگزاری
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه تبریز بهدلیل حمایت مالی تحقیق حاضر قدردانی مینمایند.
تضاد منافع
نویسندگان اعلام میدارند که هیچگونه تضاد منافعی ندارند.
منابع
· Ahmadi, S.F., Zarifi, O., Shokrani, H. and Norozian, H. (2020). Seroprevalence and molecular study of Toxoplasma infection in domestic chickens from Khorramabad, Iran. Journal of Veterinary Research, 75(2): 130-135. [In Persian]
· Asgari, Q., Sarkari, B., Amerinia, M., Panahi, S., Mohammadpour, I. and Sadeghi Sarvestani, A. (2013). Toxoplasma Infection in farm animals: a seroepidemiological survey in Fars's province, south of Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 6(3): 269-272.
· Ayinmode, A., Ishola, O. and Oderinu, T. (2013). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in dogs slaughtered for food in Southwestern Nigeria and assessment of consumer’s knowledge and behavior. Alexanderia Journal of Veterinary Sciences, 45(1):161-165.
· Bastos, B. F., Brener, B., Gershony, L., Willi, L., Labarthe, N., Pereira, C., et al. (2014). Seroprevalence of Toxoplasma gondii and retroviral status of client-owned pet cats in Rio de Janeiro, Brazil. Revista do Instituto de Medicina Tropical de Sao Paulo, 56(3): 201-203.
· Cong, W., Elsheikha, H. M., Zhou, N., Peng, P., Qin, S.Y., Meng, Q.F., et al. (2018). Prevalence of antibodies against Toxoplasma gondii in pets and their owners in Shandong province, Eastern China. BMC Infectious Diseases, 18(1): 430-435.
· Desmonts, G. and Remington, J.S. (1980). Direct agglutination test for diagnosis of Toxoplasma infection: method for increasing sensitivity and specificity. Journal of Clinical Microbiology, 11(6): 562-568.
· Dini, F.M., Stancampiano, L., Poglayen, G. and Galuppi, R. (2024). Risk factors for Toxoplasma gondii infection in dogs: a serological survey, Acta Veterinaria Scandinavica, 66(14): 1-7.
· Duan, G., Tian, Y.M. and Li, B.F. (2012). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Kunming, Southwest China. Parasite & Vectors, 118(5): 118-123.
· Dubey, J.P. (2021). Toxoplasmosis of Animals and Humans. 3rd ed., CRC Press, London, pp: 5-10.
· Galat, M., Must, K., Rissanen, K. and Jokelainen, P. (2019). Comparison of a commercial modified direct agglutination test and a commercial enzyme-linked immunosorbent assay for screening for antibodies against Toxoplasma gondii in naturally exposed domestic cats. Parasitology Research, 118(8): 2437-2441.
· Gharekhani, J. (2014). Toxoplasma gondii infection in domestic animals in Hamedan, Iran: A sero-epidemiological study. Bulletin of Veterinary Medicine, 71 (1): 68-72.
· Haddadzadeh, H.R., Khazraiinia, P., Aslani, M., Rezaeian, M., Jamshidi, S. and Taheri, M. (2006). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in stray and household cats in Tehran. Veterinary Parasitology, 138(3): 211-216.
· Hamidinejat, H., Mosalanejad, B., Avizeh, R., Razi Jalali, M.H, Ghorbanpour, M. and Namavari, M. (2011). Neospora caninum and Toxoplasma gondii antibody prevalence in Ahvaz feral cats, Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 4(4): 12-20.
· Hashemzadeh Farhang, H., Nozari, N. and Moazzeni, F. (2011). Study on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep and goats of Tabriz area using the ELISA method. Veterinary Clinical Pathology, 4(1): 753-757. [InPersian]
· Hosseini, S.A., Abediankenari, S., Amouei, A., Sarvi, S., Sharif, M., Rezaei, F.,et al.(2021). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in wild rats (Rattus rattus) in Northern Iran. Veterinary Medicine International, 27(1): 1-5.
· Khadem-erfan, M., Shariati, S., Faridi, A., Ghaderi, E., Javan, K. and Zamini, Gh. (2019). Prevalence of Toxoplasma gondii antibody in livestock slaughtered in Sanandaj slaughterhouse with agglutination method in 2015. Journal of Veterinary Research, 74(1):19-25. [In Persian]
· Khanmohammadi, M., Sadaghian, M. and HashemZadeh Farhang, H. (2011). Detection of seropervalence Toxoplasma gondii antibodies in Sheep in Tabriz (East Azerbaijan Province), Northwest of Iran, during 2009-2010 by Sabin Feldman Dye Test (SFDT) and Latex Agglutination Test (LAT). Journal of Veterinary Microbiology, 7(1): 25-30. [In Persian]
· Montazeri, M., Mikaeili Galeh, T., Moosazadeh, M., Sarvi, S., Dodangeh, S., Javidnia, J., et al. 2020). The global serological prevalence of Toxoplasma gondii in felids during the last five decades (1967-2017): a systematic review and meta-analysis. Parasite &Vectors, 13(1): 82-90.
· Mortezapour Kouhbanani, N. and Razmi, Gh.(2020). A molecular and serological study of Toxoplasmagondii infection in slaughtered sheep in Mashhad area. Journal of Veterinary Research, 75(4): 407-412. [In Persian]
· Mosallanejad, B., Hamidinejat, H., Seifiabad Shapouri, M.R. and Rezaei Ghaleh, F.A. (2017). Comparison between serological and molecular tests in diagnosis of Toxoplasma gondii infection among stray cats in Ahvaz, southwestern Iran. Archives of Razi Insttitue, 72(2): 107-114.
· Nematollahi, A., Jaafari, R., Shahbazi, P., Khoshkerdar, M., Zaboli, N. and Nouruzi, M. (2013). Survey on ovine toxoplasmosis by IFAT and double-tube nested-PCR in Tabriz, Iran. Comparative Clinical Pathology, 23(5): 1583-1586.
· Nematollahi, A., Shahbazi, P. and Nosrati, S. (2014). Serological survey of antibodies to Toxoplasmagondii in sheep in North-West of Iran. International Journal of Advanced Biological Research, 2(9): 2605-2608.
· Qian, W.F., Yan, W.C. and Wang, T.Q. (2015). Prevalence and genetic characterization of Toxoplasmagondii in pet dogs in central China. Korean Journal of Parasitology, 53(1): 125-128.
· Qiu, H.Y., Zhang, X.X, Jiang, J., Cai, Y., Xu, P., Zhao, Q., et al. (2020). Toxoplasmagondii Seropositivity and associated risk factors in cats (Felis catus) in three provinces in Northeastern China from 2013 to 2019. Vector Borne Zoonotic Diseases, 20(9): 723-727.
· Raeghi, S., Akaberi, A. and Sedeghi, S. (2011). Seroprevalence of Toxoplasma gondii in sheep, cattle and horses in Urmia North-West of Iran. Iranian Journal of Parasitology, 6(4): 90-94.
· Salehi, M. and Nezami, H. (2019). A survey of Toxoplasma gondii infection in aborted fetuses of sheep using ELISA method in different cities of North Khorasan province. Journal of Veterinary Research,74(3): 305-310. [In Persian]
· Salman, D., Pumidonming, W., Oohashi, E. and Igarashi, M. (2018). Prevalence of Toxoplasma gondii and other intestinal parasites in cats in Tokachi sub-prefecture, Japan. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 80(6): 960-967.
· Sarkari, B., Yaghoobi, K., Mansouri, M., Asgari, Q. and Abdolahi Khabisi, S. (2018). Basic Sciences in Seroprevalence and genotyping of Toxoplasma gondii in wild boars (Sus scrofa) from southwestern Iran. Jundishapur Journal of Microbiology, 10(1):1-6.
· Sheng, Z., Jin, Y., Yao, Y.S., El-ashrams, S., Shen, J., Wang, X., et al. (2020). Seroprevalence of Toxoplasma gondii infection in pet dogs in Anhui province, China. Iranian Journal of Parasitology, 15(3): 446-451.
· Shahbazi, P., Nematollahi, A., Behniafar, H., and Imani Baran, A. (2018). A survey on the seroprevalence of toxoplasmosis in sheep from rural areas of Tabriz by immunoblotting assay. Iranian Veterinary Journal, 13(4): 43-53.
· Wu, S.M., Huang, S.Y., Fu, B.Q., Liu, G.U. and Chen, J.X. (2011). Seroprevalence of Toxoplasmagondii infection in pet dogs in Lanzhou, Northwest China. Parasites &Vectors, 4(64): 1-5.
· Ybañez, R.H.D., Kyan, H. and Nishikawa, Y. (2020). Detection of antibodies against Toxoplasma gondii in cats using an immunochromatographic test based on GRA7 antigen. Journal of Veterinary Medicine Sciences, 82(4): 441-445.
· Zhu, C., Cui, L. and Zhang, L. (2012). Comparison of a commercial ELISA with the Modified Agglutination Test for detection of Toxoplasma gondii antibodies in sera of naturally infected dogs and cats. Iranian Journal of Parasitology, 7(3): 89-95.
