تحلیل نشانه‌شناسی ابعاد هویت دینی در انیمیشن‌های ایرانی پخش شده از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در دهه های 80 و 90

الموضوعات :

محسن کفیلی فرد ¹ , علی جعفری ² , محمد سلطانی فر ³

1 - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
2 - دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران. *(نویسنده مسئول) Email: [e-mail]
3 - دانشیار گروه علوم ارتباطات، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 14 الإثنين , ربيع الأول, 1444 تاريخ التأكيد : 29 الأربعاء , ربيع الثاني, 1444 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , صفر, 1445

الکلمات المفتاحية: بازنمایی, نشانه‌شناسی, هویت دینی, تحلیل روایت, انیمیشن,

ملخص المقالة :

هدف اصلی مقاله حاضر مطالعه نحوه بازنمایی و نشانه‌شناسی هویت دینی در انیمیشن‌ های تلویزیونی است که در رهیافت مطالعات فرهنگی و با تاکید بر نظریه بازنمایی استوارت هال صورت گرفته است. جامعه آماری شامل انیمیشن‌های ایرانی است که در طول دهه‌های 80 و 90 با محوریت دین و مسائل دینی در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تولید و پخش شده است. نمونه‌گیری در این پژوهش به روش نمونه‌گیری غیر‌تصادفی هدفمند انجام گرفت. در ادامه یک قسمت از انیمیشن تولید دهه 80 با عنوان فرمانروایان مقدس (سلیمان نبی) و یک قسمت از انیمیشن تولید دهه 90 با عنوان پیامبران (حضرت ابراهیم- آنش سرد) به عنوان نمونه انتخاب شد. ابتدا با استفاده از الگوی کیت سلبی و ران کاودری به رمزگان فنی و تکنیکی سازنده این متون پرداخته شد و سپس برای ارائه تحلیلی جامع تر از الگوی روایی و نشانه‌شناسی بارت استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بازنمایی هویت دینی در انیمیشن فرمانروایان مقدس و پیامبران با جهت‌ گیری، چارچوب بندی رسانه‌ای و کارکردهای ایدئولوژیک همراه است و در انیمیشن‌های مورد مطالعه ابعاد مختلفی از هویت دینی نظیر بعد اعتقادی، مناسکی، تجربه ای و پیامدی بازنمایی می‌شود.

المصادر:

- ارژنگ، اردوان و میرفردی، اصغر.(1393). هویت دینی وعوامل اجتماعی تاثیرگذار بر آن، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 4، شماره اول، صص 165- 147

- برک، لورا.ای.(1386). روانشناسی رشد، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران: ارسباران

- بخشی، حامد و اعظم کاری، فائزه. (1395). بررسی نیمرخ مولفه های دینداری و تاثیرپذیری دینی مخاطبان فیلم های جشنواره رویش، فصلنامه دین و ارتباطات، سال 23، شماره اول، صص 108- 81.

- تاجیک اسماعیلی، عزیزالله و تاجیک اسماعیلی، سمیه. (1394). نگرش به جهانی شدن و هویت دینی دانشجویان، فصلنامه مطالعات رسانه ای، سال 10، شماره 28، صص 44-37.

- تقی پور، فائزه؛ خلجی، سپهر و معینی، آسیه.(1397). بازنمایی ابعاد هویت فرهنگی در مجموعه انیمیشن باب اسفنجی، فصلنامه رسانه های دیداری و شنیداری، دوره 12، شماره 28، صص 150-121

- جوادی آملی، عبدالله.(1381). دین شناسی، قم: مرکز نشر اسراء

- چندلر، دانیل. (1386). مبانی نشانه شناسی، ترجمه مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.

- خالدیان، اقبال.(1390). بازنمایی زندگی طبقه متوسط در سریال مرگ تدریجی یک رویا، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات، دانشکده صدا و سیما

- ده صوفیانی، اعظم. (1392). کودک، انیمیشن و تلویزیون، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات.

- سلبی، کیت و کاودری، ران. (1380). راهنمای بررسی تلویزیون، ترجمه علی عامری مهابادی، تهران: انتشارات سروش.

- عربی، کیانوش.(1388). بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر بر تقید به باورهای دینی در دانش آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

- فیسک، جان. (1380). فرهنگ و ایدئولوژی، ترجمه مژگان برومند، فصلنامه ارغنون، شماره 20، تهران: انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی

- گیدنز، آنتونی.(1385). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

- مرشدی زاد، علی؛ کشاورز شکری، عباس و زمانی، صالح. (1391). بازنمایی هویت دینی در سینمای پس از انقلاب اسلامی، مطالعات فرهنگ-ارتباطات، سال 13، شماره 18، صص 80-59.

- مهدی زاده، محمد.(1387). رسانه ها و بازنمایی، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات رسانه.

- مهدی زاده، سیدمحمد.(1384). بازنمایی ایران در مطبوعات غرب، رساله دکتری علوم ارتباطات، استاد راهنما: کاظم معتمدنژاد، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم اجتماعی و علوم ارتباطات.

- نیک پی، امیر. (1380). فراز و فرود جامعه شناسی دین در ایران، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 49 و 50، صص 56-51.

- واخ، یواخیم. (1380). جامعه شناسی دین، ترجمه جمشید آزادگان، تهران: سمت.

• یاسینی، سیده راضیه.(1393). تصویرپردازی از سیمای پیامبران در سینمای هالیوود، فصلنامه فرهنگ- ارتباطات، سال 15، شماره 26، صص208- 177


• 
  

  Hall, Stuart. (2003). Representation: Cultural Representation & Signifying Practices, London: sage

  
  

  Hawkes,Terence.(2003).Structuralism and Semiotics, Second Edition, London: Routledge.

  
  

1.Berk, L,.(2007). Developmental psychology, translated by Yahya Seyed Mohammadi, Tehran: Arasbaran 147

2. Nikpey, A.(2001). Ups and downs of the sociology of religion in Iran, Monthly book of social sciences, numbers 49 and 50, pp. 56-51.

3.Giddens, A.(2006). Sociology, translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: Nei publication.

4. Mehdizadeh, M.(2008). Media and Representation, first edition, Tehran: Office of Media Studies and Research.


5. Deh sufiani,A.(2013). Children, animation and television, first edition, Tehran: Research Institute of Culture, Art and Communication.


6. Mehdizadeh, M.(2005). Representation of Iran in Western Press, Ph.D thesis in Communication Sciences, Supervisor: Kazem Motamednejad, Tehran: Allameh Tabatabai University, Faculty of Social Sciences and Communication Sciences


7. Kaledian, E.(2011). Representation of middle-class life in the series The Gradual Death of a Dream, Master's Thesis of Communication Sciences, Faculty of Broadcasting.


8. Hall, S. (2003). Representation: Cultural Representation & Signifying Practices, London: sage.


9. Chandler, D.(2007). Basics of semiotics, translated by Mehdi Parsa, Tehran: Surah Mehr.


10. Javadi amoli, A.(2002). Theology, Qom: Asra Publishing Center.


11. Hamilton, M.(1998). Sociology of religion, translated by Mohsen Salasi, Tehran: Tebian Publishing Cultural Institute.


12. Jalali Moghaddam,M.(2006). An introduction to the sociology of religion and the opinions of the great sociologists of religion, Tehran: Nashr-e-Markaz.


13. Tajik Esmaili, A, Tajik Esmaili, s.(2014). Attitude towards globalization and students' religious identity, Media Studies Quarterly, Year 10, Number 28, pp. 44-37.


14. Kafili fard,M., jafari, A., Soltanifar,M.(2021). Representation of religious identity in Iranian animations, Islam and Social Sciences Quarterly, year 13, number 25, pp. 125-145.


15. Taghipour, F.,Khalji, s. Moini, A.(2017). Representation of dimensions of cultural identity in Spongebob animation series, Visual and Audio Media Quarterly, Volume 12, Number 28, pp. 121-150


16. Yasini, R.(2014). Imagery of Prophets in Hollywood Cinema, Culture-Communications Quarterly, Year 15, Number 26, pp. 177-208.


17. Morshedizad,A., Keshavarz shokri, A., zamani, S.(2012). Representation of religious identity in cinema after the Islamic Revolution, Culture-Communication Studies, Year 13, Number 18, pp. 59-80.


18. Selby,K.,cowderi,R.(2001).How to study television, translated by Ali Ameri Mahabadi, Tehran: Soroush Publications.


19. Hawkes,T.(2003).Structuralism and Semiotics, Second Edition, London: Routledge