صنعت و هنر مغفرسازی اورارتویی
الموضوعات :بهرام آجورلو 1 , فرشید ایروانی قدیم 2
1 - کارشناس ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران؛ پژوهشگر باستان‌شناسی در مرکز تحقیقات هنر، معماری و شهرسازی نظر، تهران، ایران.
2 - دکتری باستان‌شناسی اورارتو و عصر آهن، گروه باستان‌شناسی آغاز تاریخ و آسیای مقدم، دانشگاه استانبول؛ مدیر بخش ایران و اورارتو در موزه باستان‌شناسی هالوگ پرگ، استانبول، ترکیه.
الکلمات المفتاحية: فلزکاری, اورارتو, تسلیحات دفاعی, مغفرسازی,
ملخص المقالة :
پادشاهی اورارتو از آغاز سده ۹ پ.م توسعة نظامی به شرق و جنوب قلمروی خود را آغاز کرد. توسعه‌طلبی اورارتو که اهداف اقتصادی داشت، همواره با کشمکش‌های نظامی همراه بود. به همین سبب، فلزکاران اورارتویی در ساخت و تولید انواع سلاح‌های تهاجمی و تدافعی مهارت یافتند، به‌گونه‌ای که شاخه‌های تخصصی در میان صنعتگران پدید آمد که یکی از آن‌ها ساخت مغفر و دیگر ادوات دفاعی بود. مغفرهای اورارتویی را به دو گروه اصلی می‌توان تقسیم کرد: (1) مغفرهای استاندارد و (۲) مغفرهای شانه‌دار. مغفرهای استاندارد از لحاظ شکل به سه گروه تقسیم می‌شوند: (۱) مخروطی، (۲) تیز خود، (۳) علم‌دار. کتیبه‌های روی مغفرها تاریخ‌گذاری و سالیابی آن‌ها را ممکن کرده است. مغفرهای کتیبه‌دار در طول تاریخ پادشاهی اورارتو ساخته می‌شدند. فلز اصلی به‌کار رفته در ساخت مغفرهای اورارتویی مفرغ است. برای ساخت مغفر، ابتدا با تکنیک ریخته‌گری، ورقه‌های نازک مفرغ تولید می‌شد. سپس، صنعتگر این ورقه‌ها را با روش خم‌کاری و یا پرچ‌کاری به شکل مخروطی در می‌آورد و آنگاه هنرمند با چکش‌کاری و قلم‌زنی روی آن نقش می‌انداخت. مغفرسازی با صنایع دستی جانبی چون گوش‌بندسازی، شانه‌بندسازی و چرم‌دوزی همراه بود.
_||_
