بررسی تطبیقی قاعده نفی سبیل از دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت

الموضوعات : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی

حسین بخشی شاهرخ آبادی ¹ , علیرضا عسکری ² , سیدمحمد مهدی احمدی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

تاريخ الإرسال : 04 السبت , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 19 الأحد , جمادى الأولى, 1445 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , رمضان, 1445

الکلمات المفتاحية: دارالاسلام, تمامیت ارضی, فقه امامیه, قلمرو دولت, فقه مذاهب اربعه, وحدت ملّی, مرزهای عقیدتی سرزمین,

ملخص المقالة :

موضوع و هدف: در این تحقیق به بررسی تطبیقی قاعده نفی سبیل از دیدگاه علمای شیعه و سنی اختصاص دارد که بررسی دیدگاه سایر فرق مانند حنفی، حنبلی، مالکی و شافعی نیز از دیگر اهداف تحقیق است. یافته های تحقیق: یافتههای پژوهش حاکی از آن است قواعد و اصولی که فقه امامیه و فقه مذاهب اربعه اهل سنت در خصوص موضوع قاعده نفی سبیل، اصل پایبند بودن به قرار دادها و معاهدات، قاعده دعوت، قاعده صمیمیت و برادری در ارتباط با ممالک اسلامی، صلح عزت‌مدار، قاعده حفظ نظام، دارالاسلام و جهاد و دیدگاهها و نقطه نظرات و کیفیت استدلال همراه با ذکر ادله انها ذکر شد، و برای رسیدن به نظریات فقهاء دو مذهب، ترسیم قواعد و اصولی برای آن بسیار راه گشا میباشد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد صاحب نظران اهل سنت درباره مفهوم نفی سبیل بیان کردند مقصود از نفی سبیل، نفی حجت و استدلال برای کافران در روز قیامت است. برخی گفتند عبارت است از نفی قدرتی که بتوان دولت و شوکت مؤمنان را نابود کرد. برخی گفتند عبارت است از نفی سلطه دشمنان؛ مشروط به اینکه یکدیگر را توصیه به باطل نکنند و انجام منکرات را ترک گویند و از گناهان توبه کنندو برخی معنای دیگری بیان کردند. در شیعه نیز به نقل ابن‌عباس و یسع حضرمیاز امام علی علیه السلام روایت شده که: معنای نفی سبیل عبارت است از نفی حجیت در روز قیامت.

المصادر:

_|- آقابخشی، علی. (1389). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران
- آقا بخشی، علی؛ افشاری راد، مینو. (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
- آقابخشی، علی. (1376). فرهنگ علوم سیاسی، جلد 3. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
- آجدانی، لطف‌الله. (1383). علماءو انقلاب مشروطیت ایران. تهران: نشر اختران.
- آقایی، بهمن. (1382). فرهنگ حقوق بهمن. تهران: گنج دانش.
- آصفی، محمدمهدی. (1421). الجهاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
- افضلی اردکانی، محسن. (1389). نظارت و نهادهای نظارتی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ابراهیمی، حسین. (1379). اسلام و حقوق بین الملل. تهران: انتشارات سمت.
- ابوزهره، محمد. ۱۴۱۵–۱۹۹۵. العلاقات الدولية في الإسلام. جلد 1. قاهره.
- برجی، علی. (1396). امر به معروف و نهی از منکر زمینه ساز حقوق شهروندی. مجموعه مقالات همایش ملی مسئله شناسی و پاسخ گویی به مسائل قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، جلد 2. انتشارات خیرالبریه.
- بلاغی، محمد جواد. (1431). الرحله المدرسیه. قم: مرکز احیاء التراث الاسلامی، چاپ دوم.
- بجنوردی، سید محمد بن حسن موسوی. (1401). قواعد فقهیه. تهران: موسسه عروج، چاپ سوم.
- جمعی از محققان مدرسه عالی امام خمینی (س). (1392). دفاع مشروع: بررسی فقهی مسئله ترور از دیدگاه امام خمینی (س). موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، عروج.
- حائری، عبدالهادی. (1367). نخستین رویاروییهای اندیشه گران ایران با تمدن مغرب. تهران: امیرکبیر
- حافظ نیا، محمدرضا. (1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: سمت.
- خمینی، روح‌الله. (1421). کتاب البیع. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
- خمینی، روح الله. (1368). صحیفة نور، جلد 5. تهران، انتشارات مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- رشیدرضا، محمد،(1414). تفسیر المنار، ج ۵ انتشارات بیروت دار المعرفه، ص466)
- روشن، حسن. (1394). تحلیل اصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
- زرقانی، سیدهادی. (1386). مقدمه‌ای بر شناخت مرزهای بین المللی. تهران: نیروی انتظامیجمهوری اسلامی ایران.
- سریع القلم، محمود. (1370). سیاست خارجی ایران پارادیم ائتلاف. تهران: انتشارات مطالعات استراتژیک).
- سلطانی، محمدجواد. (1392). نگاهی به دفاع مشروع از دیدگاه فقه شیعه. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- سپهر، محمد تقی بن محمد علی. (1384). ناسخ التواریخ، جلد 1. انتشارات اسلامیه.
- شریعتی، روح‌الله. (1387). قواعد فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
- شکوری، ابوالفضل. (1377). فقه سیاسی اسلام. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم
- شعبانی، قاسم. (1374). حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات اطلاعات.
- گرجی، علی اکبر. (1387). مبانی حقوق عمومی . (تقریرات درسی دوره کارشناسی ارشد، اراک: دانشگاه اراک، مهر 1387)
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1392). کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات مجد، چاپ چهارم.
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1421). فقه سیاسی (فقه استدلالی)، جلد 1. تهران: انتشارات امیرکبیر
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1368). قواعد فقه بخش حقوق عمومی. تهران: سمت، چاپ اول
- عمید، حسن. (1369). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر
- فاضل لنکرانی، محمد. (1416). القواعد الفقهیه. قم: چاپخانه مهر، چاپ اول
- قاضی، ابوالفضل. (1391). بایسته‌های حقوق اساسی. میزان
- قاضی، ابوالفضل. (1381). بایسته‌های حقوق اساسی. تهران: میزان.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1368). انتشارات دوران.
- قادری، حاتم. (1378). اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران. تهران: سمت.
- قرشی، سید علی اکبر. (1412). قاوس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامی ه، چاپ ششم
- کاتوزیان، ناصر. (1383). مبانی حقوق عمومی. تهران: میزان.
- کاشانی، علاء‌الدین،ابوبکر بن مسعود. ۱۳۹۴–۱۹۷۴. بدائع الصنائع في ترتیب الشرائع. ۷ ج. بیروت - لبنان: دار الکتاب العربي.
- کیانی، سورنا. (1395). الگوی راهبردی دفاع همه جانبه از منظر قرآن کریم. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- لنکرانی، محمد فاضل، موحدی. (1416). القواعد الفقهیه. قم: چاپخانه مهر، چاپ اول.
- مشروح مذاکرات بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1364). تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- مجتهد زاده، پیروز. (1381). جغرافیای سیاسی-سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت.
- مصطفوی، سید محمدکاظم. (1421). قاعده فقهیه. قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ چهارم.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1422). بحوث فقهیه عامه. قم: انتشارات مدرسه امام علی (علیه السلام)، چاپ اول.
- مراغی، سید میر عبدالله ابن‌علی. (1417). العناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
- میرزای نائینی، محمدحسین. (1377). تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت ازنظر اسلام، به قلم محمود طالقانی. تهران: شرکت سهامیانتشار، چاپ هفتم.
- مجلس شورای اسلامی، مشروح مذاکرات. (1378). کتابخانه مجلس شورای اسلامی
- منصوری لاریجانی، اسماعیل. (1384). سیری در اندیشه دفاعی حضرت امام خمینی (ره). تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت انتشارات و ادبیات.
- مروارید، علی اصغر. (1410). المصادر الفقیه، جلد 12.
- موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، (1387). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیه السلام). قم: موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، چاپ اول.
- موسوی خمینی، سید روح الله. (1415). انوار الهدآیه فی التعلیقه علی الکفایه. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ دوم
- موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ. (1419). القواعد الفقهیه. قم: نشر هادی، چاپ اول
- منتظری، حسین علی. (1409). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: موسسه کیهان
- هاشمیان فرد، زاهد. (1388). جهاد دفاعی (اصول و الزامات). تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- هاشمی، سید محمد. (1384). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات میزان.
- هاشمیشاهرودی، سیدمحمود، (1426). فرهنگ اصول فقه. قم: موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، چاپ اول
- نهج البلاغه، ترجمه حسین انصاریان، چاپ اول، نشر دار العرفان، قم، 1388هش
- صحیفه سجادیه دفتر نشر الهادی
|_