بررسی تطبیقی قاعده نفی سبیل از دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت

محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی

حسین بخشی شاهرخ آبادی ¹ , علیرضا عسکری ² , سیدمحمد مهدی احمدی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
3 - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد پردیسان قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1402/08/27 تاریخ پذیرش : 1402/09/12 تاریخ انتشار : 1403/01/15

کلید واژه: دارالاسلام, تمامیت ارضی, فقه امامیه, قلمرو دولت, فقه مذاهب اربعه, وحدت ملّی, مرزهای عقیدتی سرزمین,

چکیده مقاله :

موضوع و هدف: در این تحقیق به بررسی تطبیقی قاعده نفی سبیل از دیدگاه علمای شیعه و سنی اختصاص دارد که بررسی دیدگاه سایر فرق مانند حنفی، حنبلی، مالکی و شافعی نیز از دیگر اهداف تحقیق است. یافته های تحقیق: یافتههای پژوهش حاکی از آن است قواعد و اصولی که فقه امامیه و فقه مذاهب اربعه اهل سنت در خصوص موضوع قاعده نفی سبیل، اصل پایبند بودن به قرار دادها و معاهدات، قاعده دعوت، قاعده صمیمیت و برادری در ارتباط با ممالک اسلامی، صلح عزت‌مدار، قاعده حفظ نظام، دارالاسلام و جهاد و دیدگاهها و نقطه نظرات و کیفیت استدلال همراه با ذکر ادله انها ذکر شد، و برای رسیدن به نظریات فقهاء دو مذهب، ترسیم قواعد و اصولی برای آن بسیار راه گشا میباشد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد صاحب نظران اهل سنت درباره مفهوم نفی سبیل بیان کردند مقصود از نفی سبیل، نفی حجت و استدلال برای کافران در روز قیامت است. برخی گفتند عبارت است از نفی قدرتی که بتوان دولت و شوکت مؤمنان را نابود کرد. برخی گفتند عبارت است از نفی سلطه دشمنان؛ مشروط به اینکه یکدیگر را توصیه به باطل نکنند و انجام منکرات را ترک گویند و از گناهان توبه کنندو برخی معنای دیگری بیان کردند. در شیعه نیز به نقل ابن‌عباس و یسع حضرمیاز امام علی علیه السلام روایت شده که: معنای نفی سبیل عبارت است از نفی حجیت در روز قیامت.

چکیده انگلیسی:

In this research, it is devoted to the study of "the application of the rule of negation of mustache from the viewpoint of Shiite and Sunni scholars".The findings of the research indicate that the rules and principles of the Imami jurisprudence and the jurisprudence of the four Sunni sects regarding the issue of the rule of negation of the mustache, the principle of adherence to agreements and treaties, the rule of invitation, the rule of intimacy and brotherhood in relation to Islamic countries, peace Izzat Madar, the principle of preserving the system, Dar al-Islam and Jihad, and the viewpoints and points of view and the quality of reasoning were mentioned along with the mention of their evidence, and to reach the views of the jurists of the two religions, drawing rules and principles for it is very helpful.The results of the research showed that the Sunni experts said about the concept of negation of the mustache, the meaning of the negation of the mustache is the negation of proof and argument for the unbelievers on the Day of Judgment. Some said that it is negating the power that can destroy the government and the faith of the believers. Some said it is negation of enemies' rule; provided that they do not advise each other to falsehood, and give up evil deeds, and repent of their sins, and some have expressed another meaning. In Shia, according to Ibn Abbas and Yasa Hazrami,

منابع و مأخذ:

_|- آقابخشی، علی. (1389). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران
- آقا بخشی، علی؛ افشاری راد، مینو. (1379). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
- آقابخشی، علی. (1376). فرهنگ علوم سیاسی، جلد 3. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
- آجدانی، لطف‌الله. (1383). علماءو انقلاب مشروطیت ایران. تهران: نشر اختران.
- آقایی، بهمن. (1382). فرهنگ حقوق بهمن. تهران: گنج دانش.
- آصفی، محمدمهدی. (1421). الجهاد. قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
- افضلی اردکانی، محسن. (1389). نظارت و نهادهای نظارتی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ابراهیمی، حسین. (1379). اسلام و حقوق بین الملل. تهران: انتشارات سمت.
- ابوزهره، محمد. ۱۴۱۵–۱۹۹۵. العلاقات الدولية في الإسلام. جلد 1. قاهره.
- برجی، علی. (1396). امر به معروف و نهی از منکر زمینه ساز حقوق شهروندی. مجموعه مقالات همایش ملی مسئله شناسی و پاسخ گویی به مسائل قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، جلد 2. انتشارات خیرالبریه.
- بلاغی، محمد جواد. (1431). الرحله المدرسیه. قم: مرکز احیاء التراث الاسلامی، چاپ دوم.
- بجنوردی، سید محمد بن حسن موسوی. (1401). قواعد فقهیه. تهران: موسسه عروج، چاپ سوم.
- جمعی از محققان مدرسه عالی امام خمینی (س). (1392). دفاع مشروع: بررسی فقهی مسئله ترور از دیدگاه امام خمینی (س). موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، عروج.
- حائری، عبدالهادی. (1367). نخستین رویاروییهای اندیشه گران ایران با تمدن مغرب. تهران: امیرکبیر
- حافظ نیا، محمدرضا. (1381). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: سمت.
- خمینی، روح‌الله. (1421). کتاب البیع. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ اول.
- خمینی، روح الله. (1368). صحیفة نور، جلد 5. تهران، انتشارات مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- رشیدرضا، محمد،(1414). تفسیر المنار، ج ۵ انتشارات بیروت دار المعرفه، ص466)
- روشن، حسن. (1394). تحلیل اصل نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
- زرقانی، سیدهادی. (1386). مقدمه‌ای بر شناخت مرزهای بین المللی. تهران: نیروی انتظامیجمهوری اسلامی ایران.
- سریع القلم، محمود. (1370). سیاست خارجی ایران پارادیم ائتلاف. تهران: انتشارات مطالعات استراتژیک).
- سلطانی، محمدجواد. (1392). نگاهی به دفاع مشروع از دیدگاه فقه شیعه. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
- سپهر، محمد تقی بن محمد علی. (1384). ناسخ التواریخ، جلد 1. انتشارات اسلامیه.
- شریعتی، روح‌الله. (1387). قواعد فقه سیاسی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
- شکوری، ابوالفضل. (1377). فقه سیاسی اسلام. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم
- شعبانی، قاسم. (1374). حقوق اساسی و ساختار حکومت جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات اطلاعات.
- گرجی، علی اکبر. (1387). مبانی حقوق عمومی . (تقریرات درسی دوره کارشناسی ارشد، اراک: دانشگاه اراک، مهر 1387)
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1392). کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات مجد، چاپ چهارم.
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1421). فقه سیاسی (فقه استدلالی)، جلد 1. تهران: انتشارات امیرکبیر
- عمید زنجانی، عباسعلی. (1368). قواعد فقه بخش حقوق عمومی. تهران: سمت، چاپ اول
- عمید، حسن. (1369). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر
- فاضل لنکرانی، محمد. (1416). القواعد الفقهیه. قم: چاپخانه مهر، چاپ اول
- قاضی، ابوالفضل. (1391). بایسته‌های حقوق اساسی. میزان
- قاضی، ابوالفضل. (1381). بایسته‌های حقوق اساسی. تهران: میزان.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1368). انتشارات دوران.
- قادری، حاتم. (1378). اندیشههای سیاسی در اسلام و ایران. تهران: سمت.
- قرشی، سید علی اکبر. (1412). قاوس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامی ه، چاپ ششم
- کاتوزیان، ناصر. (1383). مبانی حقوق عمومی. تهران: میزان.
- کاشانی، علاء‌الدین،ابوبکر بن مسعود. ۱۳۹۴–۱۹۷۴. بدائع الصنائع في ترتیب الشرائع. ۷ ج. بیروت - لبنان: دار الکتاب العربي.
- کیانی، سورنا. (1395). الگوی راهبردی دفاع همه جانبه از منظر قرآن کریم. تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- لنکرانی، محمد فاضل، موحدی. (1416). القواعد الفقهیه. قم: چاپخانه مهر، چاپ اول.
- مشروح مذاکرات بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (1364). تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
- مجتهد زاده، پیروز. (1381). جغرافیای سیاسی-سیاست جغرافیایی. تهران: انتشارات سمت.
- مصطفوی، سید محمدکاظم. (1421). قاعده فقهیه. قم: دفتر انتشارات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ چهارم.
- مکارم شیرازی، ناصر. (1422). بحوث فقهیه عامه. قم: انتشارات مدرسه امام علی (علیه السلام)، چاپ اول.
- مراغی، سید میر عبدالله ابن‌علی. (1417). العناوین الفقهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
- میرزای نائینی، محمدحسین. (1377). تنبیه الامه و تنزیه المله یا حکومت ازنظر اسلام، به قلم محمود طالقانی. تهران: شرکت سهامیانتشار، چاپ هفتم.
- مجلس شورای اسلامی، مشروح مذاکرات. (1378). کتابخانه مجلس شورای اسلامی
- منصوری لاریجانی، اسماعیل. (1384). سیری در اندیشه دفاعی حضرت امام خمینی (ره). تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس، مدیریت انتشارات و ادبیات.
- مروارید، علی اصغر. (1410). المصادر الفقیه، جلد 12.
- موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، (1387). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (علیه السلام). قم: موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، چاپ اول.
- موسوی خمینی، سید روح الله. (1415). انوار الهدآیه فی التعلیقه علی الکفایه. قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ دوم
- موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ. (1419). القواعد الفقهیه. قم: نشر هادی، چاپ اول
- منتظری، حسین علی. (1409). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: موسسه کیهان
- هاشمیان فرد، زاهد. (1388). جهاد دفاعی (اصول و الزامات). تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
- هاشمی، سید محمد. (1384). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات میزان.
- هاشمیشاهرودی، سیدمحمود، (1426). فرهنگ اصول فقه. قم: موسسه دائره‌المعارف فقه اسلامی، چاپ اول
- نهج البلاغه، ترجمه حسین انصاریان، چاپ اول، نشر دار العرفان، قم، 1388هش
- صحیفه سجادیه دفتر نشر الهادی
|_