تحلیل گفتمان انتقادی در فیلم ملی و راه‌های نرفته‌اش: تاثیر جنسیت در روابط قدرت از دیدگاه فرکلاف

الموضوعات :

مروارید حق گشا ¹ , فروغ کاظمی ²

1 - گروه زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 08 الخميس , جمادى الثانية, 1445 تاريخ الإصدار : 20 السبت , جمادى الثانية, 1446

الکلمات المفتاحية: فیلم ملی و راه‌های نرفته‌اش, تحلیل گفتمان انتقادی, قدرت, دیدگاه فرکلاف, جنسیت,

ملخص المقالة :

هدف مقاله حاضر بررسی فیلم "ملی و راه‌های نرفته‌اش" از منظر تحلیل گفتمان انتقادی بر اساس رویکرد فرکلاف است. این پژوهش به روش توصیفی_تحلیلی و با مطالعه دیالوگ‌های فیلم در تلاش است تا به شیوه‌بروز قدرت و تاثیر جنسیت بر آن و تاثیر تفکرات سنتی و تعصبات جاهلانه بر کلام شخصیت‌های فیلم بپردازد. باتوجه‌به تحلیل‌ها، شخصیت‌های فیلم بر اساس تحکم و انعطاف موجود در گفتار خود ازطریق رفتارهای پرخاشگرایانه، لحن‌های خشونت‌آمیز و در شرایط عدم اعتمادبه‌نفس و احساس عدم امنیت به‌ترتیب، قدرت یا ضعف کلامی خود را آشکار می‌سازند که معرف ایدئولوژی و دیدگاه جنسیتی شخصیت‌های فیلم است. نتایج حاکی از آن است که تعصبات حاکم بر خانواده، سنت‌گرایی افراطی و استراتژی‌های کلامی شخصیت‌ها که برگرفته از جنسیت آن‌هاست بر قدرت زبانی اثر‌گذار است. به‌گونه‌ای که وجود قدرت زبانی برای مردان و فقدانش برای زنان متجلی و مشهود است. فرکلاف زبان و ایدئولوژی را در کنار هم به‌مثابه ابزاری جهت تحلیل انتقادی گفتمان می‌شمارد. بررسی‌ها مطابق دیدگاه وی، نشان می‌دهد که چگونه گفتار شخصیت‌های مذکر فیلم در بافت‌های خانوادگی و اجتماعی مختلف، توانسته‌است نقش تثبیت‌کننده جایگاه قدرت را ایفا کند. این پژوهش، گفتمان حاکم و غالب مردانه را با مناسبات قدرت به‌گونه‌ای تبیین می‌نماید که سعی دارد زبان و صدای زنانه را تحت سیطره خود درآورد. در این میان بستری وجود دارد که بستر اجتماعی جامعه و خانواده سنتی است که درحال گذر به جامعه مدرن است و این مناسبات قدرت را به چالش می‌کشد. سرانجام این جدال به شکل‌گیری آنچه می‌انجامد که محققان در مقاله به آن رسیده‌اند.

المصادر:

جعفری، طلایه (1394) بررسی شیوه های اقناع در تبلیغات روزنامه‌ای ایران با توجه به متغیر جنسیت، پایان نامه کارشناسی ارشد زبانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی.
-سلیمی، علی، تورج زینی¬وند، وحید سبزیان¬پور و عباس کریمی(1400)، "بررسی گفتمان اجتماعی زنان در رمان رائحة الورد و انوف لا تشم و این خیابان سرعت گیر ندارد (واکاوی براساس گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف)"، کاوشنامه ادبیات تطبیقی، شماره 4، صص 136-109.
-سیمین¬فر، سارا، سپیده صفیه نواب زاده شفیعی و صدیقه شرکت مقدم(1400)، "تحلیل گفتمان انتقادی شما که غریبه نیستید براساس رویکرد نورمن فرکلاف"، پژوهشنامه ادبیات داستانی، شماره 2، صص 40-21.
-طالبیان، یحیی، علی تسنیمی و احمدرضا بیابانی (1395)، "بررسی زبان نوشتاری بر اساس نظریه گفتمان جنسیتی"، فصلنامه " مطالعات نظریه و انواع ادبی"، ص 18.
-کاظمی، فروغ و امینه سلمانی سیاه بلاش (1395)، بررسی کارکرد سطوح تحلیل در رویکرد انتقادی به تحلیل گفتمان: مطالعه موردی فیلم جدایی نادر از سیمین، دو ماهنامه علمی- پژوهشی جستارهای زبانی، دوره 7 شماره 4 (پیاپی32).
-کاظمی، پریسا (1400)، "تحلیل انتقادی گفتمان مجموعه اشعار "الحبیب الإفتراضی" غاده السمان بر اساس الگوی نورمن فرکلاف"، زبان و ادبیات عربی (مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد)، دوره 13، شماره 4، صص 83-63.
- کاظمی، فروغ و روشنایی فرد جهرمی، اعظم (1395)، منازعات معنایی در گفتمانها با نگاهی به فیلم زن زیادی، تهران: نشر آرون.
لوزیک، دانیلین (1391)، مشخصات نگرشی نو در تحلیل مسائل اجتماعی، ترجمه سعید معیدفر، تهران: انتشارات امیرکبیر.
-مدرسی، یحیی (1368)، درآمدی بر جامعه شناسی زبان، تهران، نشر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مقدمی، محمدتقی (1390)، "نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن"، معرفت فرهنگی اجتماعی، شماره 6، صص 124-91.
-یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
-Baker, P. & Ellece, S. (2011). Key terms in discourse analysis. London & New York: Continuum.
-Bloomaert, Jan (2005), Discourse: A Critical Introduction, Cambridge and New York: C
Devos, P. (2003) .Discourse Theory and The Study of Ideological (Transformation: Analyzing Social Democratic Revisionism. In Journal of Pragmatics, 13 (1):163-180.

Fairclough, N. (1995) Critical Discourse Analysis, London, Longman, Cambridge University Press.
-Fairclough, Norman (2005), Critical Discourse Analysis in Transdisciplinary Research, In Ruth Wodak, and Paul Chilton (Ed). A New Agenda in (Critical) Discourse Analysis, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
-Fairclough N. (2001), Language and Power, Second edition. England Pearson, Education Limited.
-Harris, Z. (1952), '' Discourse Analysis: A sample text''. Language 28:4.474- 494.
-John Achileeus M. Benonguil (2022), “Sexual Objectification of Women in Alcohol Print Advertisements in the Philippines”, American Journal of Interdisciplinary Research and Innovation (AJIRI), Volume 1 Issue 2, pp 67-70.
-Jorgensen M. & Phillips L. (2002), Discourse Analysis, Theory and Method, London, UK: Sage Publications.
Kazemi, F. & Dalaee, Sh. (2017). "the study of gender discourse in Zoya Pirzad novels, Journal of Advances in Linguistics, 8 (1), 1225-1228.

Kazemi, F. and Jafari, T. (2016). “Persuasion Language in Iranian Newspaper Ads”, Advances in Linguistics, Vol. 6, No 2.
-Laclau, E. (2006), "Ideology and Post-Marxism ". Journal of Political Ideologies. June.
-Nafiah, Homsatun & Gusti Ayu Praminatih (2020), “ A Critical Discourse Analysis of Sexual Harassment Against Women in Online Mass Media”, Journal of Arts and Humanities, Vol 26.2, May 2022, pp 198-205.
-Sabir Maryam, Ayesha Rauf & Ezzah Khalid. (2023), "Norman Fairclough’s Model as a Research Tool in the Critical Discourse Analysis of Poem ‘If You Want to Know Me ", Journal of Linguistics, Language Planning and Policy, March 2023 Vol 2, Issue 1.
-Seban, Demet (2022), "Critical discourse analysis of preservice elementary teachers’ literacy pasts", Teaching and Teacher Education, Volume 116, August 2022, 103743.
-Van Dijk, T. (1997), "Discourse Studies, a Multidisciplinary Introduction", vol. 7, London: Sage, P. 144-154.
-Van Dijk, T. (1993), "principles of critical Discourse Analysis", Special issue of Discourse & society, No.2, pp.249-83.
-Woodak, R. (1989), Language, Power and Ideology, Studies in Political Discourse, John Benjamin's Publication.
سایت¬ها:
-https://elmnet.ir/article/"بازتاب سیمای زن در ضرب¬المثل¬های عربی مردم خوزستان: رویکرد "تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف"/1401.
-https://public-psychology.ir/1392/08/3716/جنسیت/2022.
-scholar.google.com.
-www.noormags.ir.
-www.sid.ir.